نقش «ماما» از متخصص زنان مهمتر است

یکی از نعمتهای بسیار ارزشمند پروردگار برخورداری از سلامت جسم و جان است که برای بهره مندی از این نعمت و حفظ آن به رعایت موازین بهداشتی در طول زندگی نیاز می باشد.
البته در سنین مختلف و شرایط خاص این مراقبتها نیز ویژگی خاصی دارد، به عنوان مثال در طول دوران بارداری که یک پدیده طبیعی است و تغییرات مختلفی در تمام اعضا و سیستمهای بدن مادر به وجود می آید، در بعضی از مادران این تغییرات حالت غیرطبیعی پیدا کرده و در صورت عدم مراقبت صحیح ممکن است باعث بروز عوارض وخیم و خدای نخواسته حتی مرگ مادر و جنین شود.
و یا زایمان که یک تجربه حساس و مهیج برای هر خانمی است و با هیچ چیز دیگر قابل مقایسه نیست، در بعضی از خانمها یک جریان طبیعی و آسان و در بعضیها با مشکل انجام خواهد شد که در عین حال با وجود طبیعی بودن هر دو به مراقبتهای خاصی نیاز می باشد.
آنچه اهمیت دارد، این است که مادر باید در طول دوران بارداری تحت مراقبتهای بهداشتی قرار گیرد و قبل از بارداری، در طول دوران بارداری، هنگام زایمان و پس از زایمان زیر نظر ماما یا متخصص زنان و زایمان باشد.
خوشبختانه امروز خانمهای باردار با تشکیل پرونده در مراکز بهداشتی درمانی و یا مراجعه به پزشک متخصص زنان و زایمان در طول بارداری تحت مراقبتهای لازم قرار می گیرند و کمتر کسی است که در طول ۹ ماه بارداری چند بار به پزشک متخصص یا مرکز بهداشتی درمانی مراجعه نداشته باشد. حتی در روستاها نیز زنان باردار توسط مامای روستا و بهورز مراقبت می شوند تا زایمانی ایمن و نوزادی سالم داشته باشند.
همه این مراقبتها برای تولدی سالم و طبیعی انجام می شود و همه تلاشها برای سلامت مادر هنگام زایمان و سلامت نوزاد هنگام تولد است و مسؤولیت این دو یعنی سلامت مادر و نوزاد به عهده «ماما»ست که شاید لازم باشد برای کمک به مادر یک شب تا صبح بیدار بماند و چشم بر هم نگذارد تا مادر طبیعی زایمان کند.
ماما شب تا صبح بر بالین بیمار خود می نشیند، انتظار میکشد، خستگی را به جان می خرد تا مادر زایمان کند و صدای جیغ و گریه نوزادش در فضا طنین افکن شود.
چرا؟ چون عاشق کارش و عاشق بیمارش است.
و امروز پانزدهم اردیبهشت روز «ماما» است. ضمن تبریک این روز به تمام ماماهای متعهد، صبور، زحمتکش و دلسوز به بررسی نقش ماما در سلامت مادر و نوزاد از دیدگاه یک پیشکسوت رشته زنان، مامایی و نازایی پرداختیم.
خانم دکتر مریم برهانی که سالهاست در دانشگاه علوم پزشکی مشغول به کار است و به عنوان استاد پیشکسوت بیماریهای زنان، مامایی و نازایی خدمت می کند، در این باره می گوید: گرچه شکل مامایی عوض شده و آن شیوه سنتی دیروز نیست، اما روش «رومینگ این» که امروز آمریکا با بوق و کرنا آن را به نام خود ثبت کرده، در کشور ما از قدمت بیشتری برخوردار است.
دکتر برهانی می افزاید: تمام پزشکان قدیمی ایران که در روستاها خدمت کرده اند و زایمان مادران را توسط ماماهای محلی دیده اند، می دانند این ماماها پس از تولد نوزاد، وی را شسته و لباس می پوشاندند و در کنار مادر می خواباندند و بستگان مادر نیز در اطرافش بودند.
همچنین وی دیدگاه خود را درباره جایگاه ماماها و مامایی این طور بیان می کند: نقش ماما از متخصص زنان در اتاق زایمان مهمتر است، چون از لحظه ای که مادر به بیمارستان می آید، زیر نظر ماماست تا وقتی متخصص بیاید و کار را تمام کند، باز هم زیر نظر اوست.
به همین دلیل ماماست که باید برای زائو دلسوزی کند و پزشک را دستپاچه نکند که یک زایمان طبیعی به سزارین منجر شود.
اگر ماما صبور باشد و اگر متخصص زنان وجدان داشته باشد، زایمانی را که می تواند طبیعی انجام شود به سزارین نمی کشاند.
● عوارض سزارین
این پزشک متخصص و پیشکسوت به عوارض فراوان سزارین اشاره کرده، اضافه می کند: عوارض سزارین خیلی زیاد است، علاوه بر آثار عمل که بر روی شکم مریض یک یادگاری زشت باقی می گذارد و برای همیشه می ماند سزارین ۴ برابر زایمان طبیعی خونریزی دارد، مریض باید بیهوش و عوارض آن را تحمل کند، مریض متحمل پرداخت مخارج و هزینه زیادی می گردد، استرس پشت در اتاق عمل برای خانواده ها ایجاد می کند، خطر چسبندگی از داخل وجود دارد، خطر آندومتریوز در یک سزارین خیلی بیشتر از زایمان طبیعی است و...
و اصولاً خداوند در خلقت خود زن را این گونه آفریده که بتواند طبیعی زایمان کند، بنابراین چرا این کار طبیعی، به دست بشر باید بصورت غیرطبیعی انجام شود؟
● مزایای زایمان طبیعی
این متخصص زنان اعتقاد دارد، زایمان طبیعی هم مقرون به صرفه است و هم مقرون به سلامتی است. در زایمان طبیعی مادر بلافاصله بعد از تولد، نوزاد خود را می بیند، او را لمس می کند، به او شیر می دهد، او را در بغل می گیرد و با احساس مادری، احساس غرور می کند، اما در زایمان سزارین مادر بیهوش است و از این مزایا برخوردار نیست. مریض سزارین نمی تواند به موقع به نوزادش شیر بدهد و او را از این غذای کامل و نعمت بزرگ محروم می سازد.
* سزارین بلای قرن
دکتر برهانی خاطرنشان می کند: در بعضی از بیمارستانهای کشورمان متأسفانه آمار سزارین به بالای ۶۵ درصد رسیده که آمار وحشتناکی است، در حالی که در کشورهایی که از نظر قوانین سلامت به بیمارشان خیلی اهمیت می دهند، اگر بیمار بدون دلیل سزارین شود، پزشک مورد مؤاخذه و پیگیری قرار می گیرد.
● نقش ماماها
این متخصص پیشکسوت معتقد است: ماما نقش مهمی در اینکه زایمان را به طرف زایمان طبیعی هدایت کند یا سزارین انجام شود، دارد. بخصوص با زایمانهای بدون درد که سالهای سال در دنیا انجام می شده و امروز متداول شده است، ماما بخوبی می تواند با صحبت کردن با مریض او را تشویق به انتخاب زایمان طبیعی نماید و از طرفی با صبر و حوصله و تحمل سر و صدای بیمار، سعی کند پزشک را به سزارین وادار ننماید. چون برخی از ماماها البته تعداد کمی از آنها به محض داد و فریاد مریض، متخصص را خبر می کنند و مریض را برای سزارین آماده می سازند حالا اگر خدای نخواسته پزشک هم کمی پول دوست باشد و عجول، بلافاصله با قیچی زدن شکم مادر در فاصله یک ربع کار خود را تمام کرده و زایمان را انجام می دهد.بنابراین ماما باید نقش طبیعی و جایگاه با عظمت خود را حفظ کند و به بیمار کمک نماید تا زایمان طبیعی و آرامی را انجام دهد.
● نقش جامعه
دکتر برهانی تصریح می کند: جامعه و اجتماع باید به ماما ارزش و شخصیت واقعی او را بدهد تا او احساس شخصیت و برتری داشته باشد و نسبت به مریضش مسؤولیت بیشتری حس کند. باید به جامعه مامایی احترام بیشتری گذاشته شود، همان طور که در بعضی کشورها آن قدر برای ماما شخصیت قائلند که به آنها آموزش می دهند تا اگر دسترسی به متخصص زنان نباشد و بیمار نیاز به سزارین داشته باشد این کار توسط ماماها انجام شود.
البته نه اینکه سرخود سزارین انجام دهند، بلکه دوره های لازم را می گذرانند و در صورت نیاز اقدام به سزارین بیمار می کنند.ما نیز باید به ماماها ارج بگذاریم و به آنها فرصت بدهیم. ماماها هم به مریض خود فرصت بدهند و او را به زایمان طبیعی تشویق کنند.
● مداخله ممنوع
دکتر برهانی، نگاهی نیز به برخی ماماها دارد که کارهای غیراصولی و خارج از وظایف خود می کنند.
این متخصص می افزاید: بعضی ماماها قدم را جلوتر از چارچوب اختیارات خود می گذارند و انواع و اقسام داروهای گرانقیمت نازایی و... را به مریض می دهند و در بعضی موارد در کارهای متخصص دخالت می کنند که نه به صلاح خودشان و موقعیت کاریشان است و نه به صلاح بیمارشان. بنابراین به عنوان یک خواهر بزرگتر که از سال ۱۳۴۰ فارغ التحصیل از آموزشگاه عالی بهداری شدم و به علت معدل بالا ۴ سال زودتر وارد پزشکی تکمیلی گردیدم و از سال ۴۷ که فارغ التحصیل پزشکی و به دلیل شاگرد اولی در رشته تخصصی زنان مشغول تحصیل شدم و از سال ۵۵ به عنوان متخصص زنان مامایی و نازایی مشغول خدمت هستم، توصیه می کنم کار خودشان را دوست داشته باشند و فقط در چارچوب و محدوده شغلی خودشان خدمت کنند و پا را فراتر از حیطه کاری خود نگذارند که ممکن است ناخواسته با مشکلاتی روبه رو شوند که جبران پذیر نباشد.
بعلاوه توصیه من همیشه به دانشجویانم هم همین است که با مریض برخورد خوبی داشته باشند، بخصوص در شغل مامایی که گاهی با برخورد بد آنچنان استرسی به بیمار وارد می شود که یک زایمان طبیعی به سزارین منجر می گردد.
احترام به فرهنگ بیمار بگذارند که اگر روستایی است، اگر شهری است، اگر متمول و پولدار یا فقیر و تنگدست است، در هر صورت نیاز به همدلی و احترام دارد.
● اصلاح قوانین
دکتر برهانی می گوید: اگر قوانین ما کمی اصلاح شود، از تمام دنیا بهتر است منتهی با کمال تأسف دنباله روی، ما را از آنچه داریم دور می کند.
طرح رومینگ این، شیردهی و تغذیه کودک با شیر مادر و... از هزار سال پیش در کشورمان بوده، چرا حالا از طرح رومینگ این آمریکایی ها الگو برداریم و چرا فرهنگ خودمان را تقویت نکنیم و به دنیا نشناسانیم. چرا اجازه بدهیم WHO آمار سزارین ما را ارائه کند و سر و صدای همه در بیاید. اگر نظارت صحیح و آموزش کافی داشته باشیم و مسؤولیت پذیری را تقویت کنیم، مطمئناً بسیاری از مشکلات موجود را حل خواهیم کرد.
● درود بر ماماها
دکتر برهانی در پایان می گوید: درود می فرستم به تمام ماماهایی که شب تا صبح بیدار هستند و با صبوری کنار بیمار خود می مانند تا مجبور به سزارین نشود.

پروین محمدی

منبع : روزنامه قدس