مسجد حیدریه ، قزوین

این مسجد درگذر بلاغی و جزء محله پنبه‌ریسه است. راجع به تاریخ بنیاد این مسجد، ‌اطلاع درستی در دست نیست؛ ولی بی‌شك این همان مسجدی است كه حمداللّه مستوفی و امام رافعی آن را به نام «جامع اصحاب ابوحنیفه» معرفی كرده‌اند. گچ‌بری‌های مسجد نیز می‌توانند نشانگر تاریخ بنیاد این مسجد باشند، زیرا گچ‌بری‌های نفیس این مسجد نیز مانند گچ‌بری‌های مسجد جامع كبیر است و بعید نیست كه گچ‌بری‌های هر دو مسجد كار یك هنرمند باشند.
این مسجد در زمان صفویه هم دایر و آباد بوده، ولی به تدریج خراب شده است. در دوره قاجاریه با افزوده شدن ایوانی در مقابل شبستان و حجره‌هایی در اطراف آن، تا اندازه‌ای رونق گذشته خود را بازیافته است و عده‌ای از طلاب در آن سرگرم تحصیل بوده‌اند. از این مسجد، تنها شبستان آن باقی مانده است.
گچ‌بری‌های این مسجد با زیبایی و فریبندگی خاص خود، مهارت و استادی و هنرمندی استادان آن زمان را نشان می‌دهند. این بنا به تمامی از آجرهای تراش خورده ساخته شده است و درز آجرهای آن به شكل زیبایی با گچ‌ بندكشی شده است. میان گچ‌بری‌ها و آجر‌كاری‌های این مسجد، تناسب و هماهنگی وجود دارد.
این مسجد یكی از نمونه‌های كامل چهارتاقی به ابعاد 10/30 متر بوده است كه با كمی تغییر به شكل كنونی درآمده است. محراب آن از لحاظ طرح و نوع كار،‌ از بهترین نمونه‌های هنر محراب‌سازی و یكی از باشكوه‌ترین محراب‌های دوره سلجوقی به شمار می‌رود. در درون محراب،‌ سوره‌هایی از قرآن كریم با گچ در زمینه آبی نوشته و تكرار شده است. زمینه محراب و كتیبه‌های آن به رنگ آبی است.
كتیبه‌های كوفی موجود از شكاهكارهای هنر خطاطی با گچ است. در اطراف محراب - در میان نوارهای موازی حاشیه آن - شش كتیبه به خط نسخ و خط كوفی جای گرفته است. كتیبه‌های كوفی آن به شكل كوفی گل‌دار، كوفی گل و برگ‌‌دار و كوفی پیچیده، از نظر فرم و حالت،‌ جلوه‌گر یك دنیا زیبایی هنرمندانه‌اند. از جمله تزئینات دیگر این بنا، هشت طاق‌نمای گوشه‌های آن است. گنبد بلند مسجد در گذشته فرو ریخته و به جای آن، بر روی مسجد، سقف شیروانی زده‌‌اند.