شعبان جعفری

شعبان جعفری در سال ۱۳۰۰ش درمحلهٔ سنگلج تهران متولد شد. او پس از تحصیل كوتاه مدت در مدارسی چون عنصری، بصیرت و اسلام به علت شرارت، تحصیل را رها كرد و در همان دوران به شعبان بی‏مخ معروف شد. پس از ترك تحصیل به كارهای مختلفی روی آورد ولی در آنها نیز موفق نبود و به علت علاقهٔ زیاد به ورزش باستانی روی آورد.
شعبان كه در محلهٔ خود دستهٔ از اوباش را همراه خود كرده بود، در سن پانزده سالگی به خاطر شرارت به زندان رفت. در سال ۱۳۱۹ به علت اجباری بودن نظام وظیفه، به سربازی رفت و به خاطر فرار مكرر از خدمت سربازی، دوران دو سالهٔ سربازی او چهار سال به طول انجامید. پس از ورود متفقین به ایران، او نیز با فرار از پادگان به دوران سربازی خود پایان داد و پس از چندی به همراه یكی دیگر از كشتی‏گیران در میدان شاهپور باشگاه ورزشی به نام باشگاه آهن راه‏اندازی كرد و در مسابقات قهرمانی ورزشهای باستانی كشور سال ۱۳۲۲ به قهرمانی در رشتهٔ كباده و چرخ دست یافت.
جعفری از سال ۱۳۲۶ش با بر هم زدن نمایش “مردم“ به كارگردانی عبدالحسین نوشین در تئاتر فردوسی، برای حاكمیت محبوب شد و به جای آنكه به جرم ایجاد آشوب و اخلال در نظم عمومی محبوس گردد با دریافت وجه دستی بنابه دستور ادارهٔ آگاهی مدتی از تهران به لاهیجان رفت. در لاهیجان زورخانه‏ای را اداره می‏كرد و پس از یك سال به تهران بازگشت.
دههٔ سی، برای این لمپن بی‏مخ، دههٔ طلایی بود. در سال ۱۳۲۹ پس از آنكه به استقبال آیت‏الله كاشانی كه از تبعید بازمی‏گشت رفت، در بین جمعیت طرفداران آیت‏الله، شایع شد كه وی به قصد قتل او در این مراسم حضور یافته است و همین مسئله باعث شد تا از سوی طرفداران آیت‏الله كاشانی مورد ضرب و جرح قرار گیرد و مدتی نیز در بیمارستان بستری بود. سپس به حمایت از نهضت ملی شدن نفت و دكتر مصدق برخواست. او به همراه گروه اراذل و اوباش خود در روز ۱۴ آذر ۱۳۳۰، به دفتر روزنامه‏های چپ و توده‏ای و مخالف دولت دكتر مصدق مانند چلنگر، مردم، شورش، بدر و... حمله كرده و این دفاتر را غارت و ویران كردند. این آشوب برای او مدتی حبس در زندان قصر را به ارمغان آورد.
پس از آزاد شدن بار دیگر راه خود را در پیش گرفت، در جریان ۳۰ تیر ۱۳۳۱ به فعالیت برای بازگرداندن دكتر مصدق بر مسند نخست‏ وزیری پرداخت اما به فاصلهٔ كوتاهی از مصدق روی برگرداند و ماجرای ۹ اسفند ۱۳۳۱ پیش آمد. در این روز به پیشنهاد دكتر مصدق، شاه قصد خروج از كشور و سفر به عتبات را داشت كه شعبان به همراه گروهی از اراذل و اوباش خود با تجمع در مقابل كاخ مرمر از این امر جلوگیری كردند و با تهدید بازاریان، بازار تعطیل شد و این گروه به مقابل خانه دكتر مصدق رفته و اقدام به شكستن در منزل وی نمودند. این ماجرا منجر به حبس وی تا ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ شد و در ظهر ۲۸ مرداد ۱۳۳۲ به حكم زاهدی از زندان آزاد شد و جریان هدایت اوباش را به عهده گرفت. پس از كودتای ۲۸ مرداد به تاجبخش شهرت یافت. پس از این خدمت، بنابه پیشنهاد تیمسار زاهدی با شاه ملاقات كرد و زمینی برای تاسیس باشگاه ورزشی به وی اهدا شد، در ضمن در همین ملاقات از شاه اجازه گرفت تا جمعیتی به نام جمعیت جوانان جانباز تشكیل دهد تا در مواقعی ضروری از آنان استفاده شود. ساخت باشگاه جعفری سه سال طول كشید و محمدرضا پهلوی خود آن را افتتاح كرد. مدتی نیز تیمور بختیار ریاست افتخاری آن را برعهده داشت. هزینه‏های باشگاه از دربار و اطرافیان شاه و ساواك تامین می‏شد. گرچه او منكر دریافت هرگونه وجهی از دربار است ولی اسناد تقاضای پول از دربار توسط وی موجود می‏باشد. در اسفند ۱۳۳۲، دكتر حسین فاطمی دستگیر شد و شعبان جعفری كه خصومتی خاص با وی داشت با دستهٔ خود به مقابل شهربانی رفت و زمانی كه دكتر فاطمی از شهربانی خارج شد به وی حمله كرد و او را مورد ضرب و شتم قرار داد و به روایتی با چاقو مورد حمله قرار داد. او در خاطرات خود به صراحت منكر این مسئله است و آن را امری ناممكن از سوی خود می‏خواند.
در مراسم ۴ ابان هر سال جعفری به نمایش ورزشهای باستانی در ورزشگاه امجدیه، در مقابل شاه می‏پرداخت. بسیاری از مهمانان خارجی حكومت به باشگاه او دعوت می‏شدند و در آنجا ورزش باستانی اجرا می‏شد.
در جریان وقایع ۱۵ خرداد ۱۳۴۲، باشگاه جعفری آتش زده شد. جعفری نیز با جمعیت جوانان جانباز خود به تلافی در روز ۱۶ خرداد به خیابانها ریختند و ایجاد رعب و وحشت كردند. حضور او در چنین روزهایی آنچنان زننده بود كه وزارت اطلاعات و امنیت كشور خواهان آن بود كه هرچه كمتر در محافل ظاهر شود. از دیگر اقدامات وی برگزاری مراسم روضه‏ خوانی در دهه ماه محرم در تكیهٔ دباغخانه بود كه هزینه آن را از ساواك هر ساله دریافت می‏كرد.
با آغاز انقلاب اسلامی، جعفری نیز احساس خطر كرد و به اسرائیل گریخت ولی مجدداً به ایران بازگشت و همزمان با خروج شاه از كشور به ژاپن رفت. از ژاپن به آلمان، اسرائیل، فرانسه، انگلیس و تركیه رفت. در تركیه با گروه ارتشبد آریانا و بر علیه حكومت جمهوری اسلامی به فعالیت پرداخت و در حال حاضر با دریافت تابعیت امریكایی، در كالیفرنیا زندگی می‏كند و به تازگی خاطرات وی به كوشش هما سرشار منتشر شده است.
شعبان جعفری در مراسم ۴ آبان
(شعبان جعفری در ۲۸ مرداد ۱۳۸۵ در لوس آنجلس درگذشت)

فاطمه معزّّّی

منبع : موسسه مطالعات تاریخ معاصر ایران