آشنایی با سامانه فرماندهی بحران و مدیریت بیمارستانی در حوادث غیر مترقبه (HEICS) و نحوه اجرایی کردن آن

● مقدمه:
در سال ‌های اخیر حوادث غیر مترقبه موجب بروز خسارت های فراوان انسانی و اقتصادی در کشور ما شده است. علی‌رغم حضور پرشور و داوطلبانه مردم و سازمان های امداد رسانی، ضعف و یا فقدان سامانه مدیریت بحران سازماندهی این نیروها و بهره وری مناسب از این امکانات همواره مشهود بوده است. بیمارستان ها به‌عنوان اصلی ترین واحد ارایه خدمات بهداشتی درمانی در حوادث غیر مترقبه از قاعده فوق مستثنی نبوده‌اند. به منظور آماده سازی و افزایش کارایی بیمارستان ها در چنین شرایطی، دستورالعمل های مختلفی در دنیا مطرح شده است که یکی از معتبرترین آنها (HEICS = (Hospital Emergency Incident Command System می باشد. در این مقاله به چگونگی انطباق مسولیت های کاربردی در HEICS و مسولیت های موجود در بیمارستان ها و روند به ‌کارگیری این سامانه خواهیم پرداخت.
● مواد و روش کار:
این مطالعه با بررسی جدول سازمانی HEICS و نیز بررسی جدول سازمانی معمول در چند بیمارستان در تهران به همراه مرور تجارب اجرایی HEICS در بیمارستان های سایر کشورها و ارزیابی چگونگی امکان راه اندازی نمونه بومی شده HEICS در چند بیمارستان در ایران صورت گرفته است.
نتایج: مقایسه جدول HEICS با سامانه اجرایی موجود در مراکز درمانی نشان می‌دهد که به منظور انتخاب افراد مناسب جهت موقعیت‌ های موجود در جدول HEICS این جایگاه های اصلی را باید به سه دسته تقسیم کرد: ۱- جایگاه های کاملا مشابه از نظر عنوان و شرح وظایف. ۲- جایگاه هایی که وظایف آنها در شرایط عادی با سازمانی متفاوت انجام می‌شود و این جایگاه های فرعی در جدول سازمانی عادی مراکز به‌صورت مستقل پیش بینی نشده اند. ۳- جایگاه هایی که نه از نظر عنوان و نه از نظر شرح وظایف در جدول های سازمانی معمول در بیمارستان های ایران پیش ‌بینی نشده‌ اند.
● بحث:
بررسی های وسیع تر در زمینه میزان هماهنگی با ساختار درمانی ایران و نیز تحلیل دقیق نیازهای مراکز درمانی ایران، نشان می‌دهد که مدل بومی HEICS یکی از مناسب ترین مدل ها جهت پایه ریزی دستورالعملی جامع و کامل برای مقابله با هر نوع بحران و در هر ابعادی به شمار می‌رود. بنابراین، به منظور اجرایی کردن HEICS در بیمارستان های ایران، اجرای مراحل زیر ضروری است: توجیه مدیران ارشد سازمان در مورد ضرورت، مزایا و خصوصیات سامانه HEICS؛ تشکیل کمیته بحران بیمارستانی با هدف اجرایی کردن HEICS؛ آموزش اعضای کمیته در زمینه خصوصیات HEICS؛ تطبیق جایگاه های موجود در سازمان بیمارستانی با جدول سازمانی HEICS؛ تعیین افراد منتخب جهت جایگاه های خاص در HEICS و آشنایی این افراد با شرح وظایف؛ برگزاری کلاس های مدون پیش ‌بینی شده در نمونه بومی HEICS جهت آموزش بر اساس دستورالعمل آموزشی مدون؛ اجرای مانور کلاسی به منظور تمرین جدول سازمانی و آشنایی بیشتر افراد با سلسله مراتب پیش بینی شده؛ اجرای مانور عملیاتی به منظور ارزیابی سامانه راه ‌اندازی شده؛ برگزاری کلاس های مدون جهت مرور و بازآموزی سامانه.

جمال اخوان ‌مقدم
سهیل ادیب نژاد
سیدمرتضی موسوی نایینی

منبع : پایگاه اطلاعات علمی