آداب تبلـــیغ

اخلاص در تبلیغ
سفر مبلغ انجام رسالت الهی است. و از كسی كه به قصد حج می‏رود مأجورتر است. در این سفر باید، قصد خالص و هدف تنها خداوند باشد. باید در دیدگاه مبلغان، انجام وظیفه و تبلیغ «ماانزل‏الله» اصل و مهم و ثمرات مادی تبلیغ فرع و حاشیه باشد.
قربةً‏الی‏الله برود. هدفش الله باشد. درد دین داشته باشد. دلش برای دین بسوزد، برای اسلام بسوزد كه از هر طرف هزارها دشمن به آن حمله كرده «بدأالاسلام غریبا و سیعودُ غریبا»۱.
دل‏سوزی در تبلیغ
«فلعلّك باخعٌ نفسك علی آثارهم ان لم یؤمنوا بهذاالحدیث اسفا.»۲ پیامبر آن‏چنان برای هدایت و اصلاح آنان دل‏سوزی می‏فرمودند و تأكید و اصرار داشتند،كأنَّهُ می‏خواستند خودشان را هلاك كنند كه چرا این‏ها هدایت نمی‏شوند.روحانیان نیز مبلغینی هستند كه می‏خواهند مانند رسول‏اللّه انجام وظیفه كنند، پس باید درباره هدایت دیگران همین‏قدر حساس باشند.
شكرگزاری برای توفیق
«تخلَّقوا باخلاق اللّه»۳ روحانی اگر در تبلیغ موفق شد و توانست كه تأثیرگذاری كند، خداوند را سپاس گوید، سپاسگزاری و شكر برای توفیقات، از اخلاق نبی‏اكرم صلی‏الله‏علیه‏و‏آله است.
یكی از تقصیرهای ما قصور در شكر است.فكیف اشكرك‏الهی والشكر لك یحتاج الی‏شكر و كلّ ما قلت لك‏الحمد وجب لی أن أقول لذلك لك‏الحمد فماندری ما نشكر أجمیل ماتنشر ام قبیح ما تستر ام عظیم ما ابلیت و اولیت ام كثیر ما منه نجیّت و عافیت.»خدایا مرا تعظیم فرمودی و به حوزه علمیه وارد كردی و در زیِّ شریف روحانیان درآوردی و به افتخار تبلیغ دینت مشرف فرمودی.«الهی هب‏لی كمال الإنقطاع الیك وانر ابصار قلوبنا بضیاء نظرها الیك حتی تخرق ابصارالقلوب حجب‏النور»۴.
خدایا توفیقم ده كه حجاب‏های نور را هم پاره كنم، قبل از حجاب نور، حجاب ظلمت است. حجاب ظلمت چیست؟ گناهان زیاد است كه حاجب می‏شود بین بنده و بین ارادة‏الله. در حوزه‏ها «بحمدالله» حجاب ظلمت كم است. امّا حجاب نور داریم، حلال‏ها حجاب است. هوای نفس حلال، حجاب است. حب خوردن و پوشیدن، تمتعات و زینت‏های دنیا و خانه و امكانات رفاهی، این‏ها حجاب است، از خداوند بخواهیم اگر از پاره‏ای امكانات محروم ماندیم، دنیا برایمان تنگ نشود.
آشنایی با مسایل فكری و فرهنگی
مبلغ و روحانی بادید در تبلیغ، مطالب علمی و پاسخ‏های كامل به سؤالات و مسایل روز را در اختیار داشته باید باشد و با ادلّه كامل و مقنع پاسخ گوید.
تواضع شرط توفیق
در روایت هست: «ثلاثة تورث المحبّة، الدّین و التواضع والبذل»۵ اگر دین مبلغ قوی و محكم باشد همه، او را دوست خواهند داشت. «انّ الذین آمنوا و عملواالصالحات سیجعل لهم‏الرحمن وُدّا۶»
روحانی و مبلغ باید متواضع باشد، فروتن باشد، هیچ وقت، خودش را حساب نكند، با مردم متواضعانه رفتار كند.
در جلسات و منبرها، بخشی از وقت را باید به بیان احكام شرعی و فقهی اختصاص داد.
قطع طمع از مردم یكی از جهات خوب است. مبلغ نباید طمعی در مردم داشته باشد، طمعش به خدا باشد و از او بخواهد. روایتی از امام‏صادق علیه‏السلام نقل است كه می‏فرمایند:
ثلاثة هنّ فخرالمؤمن و زیَّنهُ فی‏الدنیا والآخرة؛ الصلاة فی‏آخراللیل و یأسه ممافی‏ایدی الناس و ولایة الامام من آل محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله ۷.
تقویت مبانی دینی و حب ولایت
یكی از وظایف روحانی، این است كه بین مردم و اهل بیت علیهم‏السلام رابطه ایجاد كند.
حضرت امام حسن عسگری علیه‏السلام در تفسیری كه به ایشان منسوب است می‏فرمایند:
«رحمه‏الله امراءً اخذ بأیدی ایتامنا و اوصلهم الینا».
خدای رحمت كند آن بنده‏ای را كه دست یتیمان ما را بگیرد و به ما برساند، آقا یتیمان شما چه كسانی هستند؟ شیعیانی كه مسایل دینی را نمی‏دانند. آن‏هایی كه آشنا به معارف نیستند، آن‏هایی كه آگاهی‏شان به‏اصول و فروع دین كم است. و خوشا به حال آن مبلّغ و واعظی كه مردم را به اهل بیت علیهم‏السلام نزدیك كند و خود نیز به اهل بیت علیهم‏السلام نزدیك باشد و با آنان رابطه داشته باشد.
تبیین مسایل مهم سیاسی
گرچه كمبود اساسی در زمینه مسایل دینی است امّا در عین حال آگاهی دادن در امور اجتماعی و سیاسی نیز لازم و ضروری است. آشنایی و تبیین قانون اساسی به ویژه اصول مهم و اساسی آن لازم است.
استكبار با اصل صد و پنجم قانون اساسی در ستیز و مخالفت است، برای این كه حكومت اسلامی و شرعیّت نظام و شرعیّت قانون اساسی و شرعیّت نظام اداری كشور، وابسته به وجود رهبر است. مبلغان با منطق به مردم بگویند و بفهمانند، آن‏هایی كه می‏گویند؛ دیانت از سیاست جدا است چه می‏گویند؟ اسلام منهای روحانیّت یعنی چه؟ یعنی بیمارستان منهای دكتر، اگر دكترها را از بیمارستان بیرون ببرند، می‏شود بیمارستان منهای دكتر، در چنین وضعی این دیگر بیمارستان نیست، می‏شود غسالخانه، اسلام منهای روحانیّت معنایش این است.
خدا به محمد صلی‏الله‏علیه‏و‏آله و اهل بیتش علیهم‏السلام دل‏های ما را به نور علم و ایمان منوّر بفرماید

پاورقیها:
۱. بحارالانوار، ج۲۵ ص ۱۳۶.

۲. كهف (۱۸): ۶.

۳. بحارالانوار، ۶۱، ص۱۲۹.

۴. مفاتیح‏الجنان، مناجات شعبانیه.

۵. بحارالانوار، ج ۷۴، ص ۲۲۹.

۶. مریم(۱۹): ۹۶.

۷. بحارالانوار، ج۷۵، ص ۱۰۷.
علی مشكینی