کنترل وزن در جوجه های گوشتی با رشد سریع

پیشرفتهای سریع صنعت مرغداری در طول ۴۰ سال گذشته باعث به وجود آمدن نژادهائی با رشد بسیار سریع شده است.امروزه مرغهای گوشتی پرورش داده می شود كه در طول ۴۰ روز به وزنی معادل ۲ كیلوگرم می رسد.علیرغم اینكه این امر باعث شده است كه طول دوره پرورش كوتاه تر شود و در واحد زمان تولید بیشتر گردد ، تاثیرات منفی نیز بر روی سلامتی حیوان داشته است.حال سوال اینستكه برای رفع این مشكل چه باید كرد.
در كنار پیشرفتهای ژنتیكی تغذیه آزاد و نامحدود به عنوان یك اصل در راه رسیدن به وزنهای مطلوب به مورد اجرا گذاشته شده است ، به عنوان مثال جوجه ها در زمان تولد ۴۵ گرم و در ۲۸ روزگی ۱۱۰۰ گرم و تا ۴۰ روزگی ۹۰۰ گرم نیز اضافه وزن پیدا می كنند.
در حال حاضر به نظر می رسد كه تغذیه نامحدود برای رشد سریع باعث جمع شدن چربی در محوطه شكمی می شود و این بدان معنی است كه انرژی در بدن به مصرف نرسیده و باعث افزایش چربی شده است.
روش غذائی نامحدود غذائیت را بالا نمی برد به خصوص وقتی كه دریافت پروتئین و انرژی بیش از نیاز بدن است .با توجه به اینكه بیش از ۷۰ درصد هزینه ها مربوط به تغذیه می باشد به نظر می رسد كه این امر از نظر اقتصادی به صرفه نمی باشد.
برای رفع این مشكل روشی به كار می رود كه به آن رشد جبرانی اتلاق می شود.بدین معنی كه در دوره ای از سیكل تولید تغذیه محدود و در دوره ای دیگر تغذیه نامحدود می شود ، بدین ترتیب مشكل چربی به میزان بسیار زیادی حل می شود.
● تاثیر تغذیه محدود بر روی مشخصات لاشه
استراتژی رشد جبرانی تا رسیدن مرغ به بازار سبب می شود كه چربی در لاشه جمع آوری نشود .به نظر می رسد كه به جای تغذیه مداوم و نامحدود بایستی تاثیر تغذیه افزایش یابد.
● بیماریهای شایع در اثر رشد سریع
رشد سریع جوجه های گوشتی در مقایسه با اجداد آنها كه رشد طبیعی داشته اند سبب می شود كه اشكالاتی در استخوان بندی به وجود بیاید و استراتژی تغذیه جبرانی با كم كردن سرعت رشد فرصت كافی برای رشدونمو استخوانها و اسكلت بندی به وجود می آورد و در نتیجه سبب كاهش تلفات می گردد.
از سوی دیگر كاهش سرعت رشد باعث كاسته شدن بیماریهائی از قبیل آسیت ، سلولیت ، سندروم مرگ ناگهانی و اختلالاتی از قبیل دیس كندروپلازی می گردد.
یكی دیگر از مشكلات مرغهای گوشتی كه در اثر تغذیه نامحدود به وجود می آید رشد سریع ماهیچه ها در دوران اولیه رشد می باشد كه مانع تكامل استخوان بندی كه محافظ توده عضلانی بدن است می شود و باعث عارضه كندروپلازی تی بیا می گردد كه از اختلالات شایعی است كه در اثر هیپرترونی صفحه رشد تی بیا به وجود می آید كه در صورت موازنه نسبت كلسیم به فسفر این عارضه كاهش می یابد ، ولیكن بهرحال تغذیه محدود می تواند باعث كاهش این عارضه می گردد.
▪ آسیت
آسیت از عوارض شایع در تلفات مرغ گوشتی می باشد كه در گذشته فقط در نواحی مرتفع دیده می شد در حالیكه هم اكنون می تواند در هر نقطه ای دیده شود.عوامل متعددی سبب آسیت می شوند منجمله رشد سریع ، غذای پركالری ، شرایط محیطی نامناسب مثل حرارت وضعیت تهویه. در این شرایط مایع در حفرات بدن جمع شده و منجر به هیپرتروفی بطن راست و نارسائی قلبی می گردد.
▪ سلولیت
سلولیت به وسیله E.Coli ایجاد شده و از علائم آن وجود خراشهای عفونی روی سطح پوست می باشد.پرندگان آلوده كیفیت لاشه خوبی ندارند .این بیماری در پرندگانی به وجود می آید كه آهسته پر در می آورند.
رشد سریع ممكنست میزان شیوع این بیماری را افزایش دهد اگر چه هنوز این موضوع روشن نشده است .
● عوامل در کاهش میزان رشد
▪ محدود كردن تغذیه
جوجه های گوشتی در سه هفته زندگی به سرعت رشد می كنند ، به عنوان مثال وزن بدن تا سه هفته اول از ۴۵ گرم به ۷۰۰ گرم می رسد .تاثیر تغذیه در این دوره بسیار زیاد است ، افزایش وزن در این دوره مربوط به كسب پروتئین می باشد.
از آنجائیكه سرعت رشد در دوران اولیه پرورش سریع می باشد ، بایستی ترتیبی اتخاذ شود كه در این دوره محدودیت غذائی در نظر گرفته شود.به عبارتی فقط به اندازه انرژی لازم تغذیه صورت گیرد.
محدودیت غذایی در اوایل زندگی ، پروتئین در دسترس را كاهش و تاثیر انرژی را افزایش داده ، باعث تغییر در تركیب لاشه می گردد.
▪ كاهش غلظت غذائی
علاوه بر محدودیت غذا از نظر كمی از نظر كیفی نیز می توان محدودیت قایل شد ، رقیق كردن غذا سبب كاهش غلظت مواد غذائی می شود ، بخصوص مقدار پروتئین و انرژی .موازنه مقدار پروتئین و انرژی سبب می شود كه پرنده برای تولید انرژی چربی از چربی بدن خود استفاده كند.
عیب این روش تغذیه اینست كه برداشت غذا افزایش یافته ، در نتیجه هزینه ها بالا می رود.
▪ بكارگیری محدودیت در روشنائی
نور دائم ، پرنده را هر چه بیشتر به خوردن تشویق می نماید و بدین ترتیب می تواند به حداكثر رشد برسد .اجرای محدودیت در روشنائی در اوایل دوره پرورش میزان رشد را كاهش می دهد ، می توان تا سن دوهفتگی مدت روشنائی را كم و سپس به تدریج طول روز یا روشنائی را افزایش داد و در نهایت آنرا به ۲۳ ساعت رساند.
● نتیجه گیری
با توجه به اینكه شركتهای تولید كننده جوجه های گوشتی همواره درصدد افزایش وزن بدن پرنده در زمان هر چه كوتاه تر هستند و هم اكنون می خواهند آنرا به كمتر از ۴۰ روز نیز برسانند ، پرورش مرغ گوشتی روز به روز پیچیده تر و مشكل تر می شود.بایستی توجه نمائیم كه چنین سرعت رشدی عوارض جدی در سلامت گله خواهد داشت.

مهندس آرمیك نیكوقوسیان

منبع : موسسه مرغداری ایران