گنبد بی‌بی‌ شهربانو ، ری

در دامنه جنوبی كوه ری كه به كوه بی‌بی شهربانو مشهور است، در جنوبی‌ترین حد قصران، بقعه‌ای است با گنبد مینایی رنگ. این بنا به روایتی، محل آرامگاه مادر حضرت سجاد امام چهارم علیه‌‌السلام و دختر یزدگرد سوم ساسانی است. در مقابل این بقعه بر دامنه شمالی كوه، قلعه زردشتیان (برج خاموشی) واقع است كه در زمان‌های گذشته پیروان زردشت مردگان خود را در آن قرار می‌دادند.
در قسمت غربی این كوه - در شرق كارخانه سیمان - از قدیم تا چند سال پیش چهار بنای سنگی مكعبی شكل قرار گرفته بود كه وسط آن‌ها حفره‌ای خالی وجود داشت. این بناها كه در سال‌های گذشته به دست سنگ فروشان سودجو خراب شده است، بی‌گمان استودان زردشتیان شهرستان بود. جایی كه در آن استخوان مرده‌های خود را براساس آموزه‌های وندیداد اوستا می‌گذاشتند. در جنوب شرقی این بقعه استودان بزرجومید، بر فراز تپه نقاره‌خانه واقع شده است.
مشخصات بنا چنین است :
محوطه‌ای به طول 33 متر (شمالی - جنوبی) و عرض 22 متر (شرقی - غربی) كه با دیوار سنگی بسیار قدیمی محصور شده است. در سمت شمال آن سنگ طبیعی كوهستان قرار دارد. در جنوب این محوطه نیز چند بنای محكم و استوار سنگی با پوشش‌های گنبدی شكل از سنگ و آجر ساخته شده است. در دوره‌های بعد با احداث دیواره‌های جدید، رواق‌ها، اتاق‌ها‌ و راهروها محوطه اصلی آن را به دو صحن تقسیم كردند.
گنبد بقعه از عهد دیلمیان است. اكنون كهن‌ترین اثر تاریخ‌دار بقعه، صندوق روی مرقد است كه تاریخ آن 888 است و نشان می‌دهد كه شكل كنونی بنا در آن تاریخ به وجود آمده است. در این تاریخ، ری و ناحیه‌های آن از جمله تهران، در تصرف خاندان آق‌قویونلو بود. درِ نفیس و منبت‌كاری بقعه از یادگارهای زمان شاه تهماسب است.
در نزدیكی بقعه بی‌بی شهربانو، غاری بزرگ وجود دارد و نزدیك آن هم چشمه آبی است در زیر كوه كه آب آشامیدنی بقعه و زائران را تأمین می‌كند و منظره آن هم بسیار زیبا و جالب است. زائران به در ورودی پله‌ای كه به چشمه آب زیرزمینی منتهی می‌شود دخیل می‌بندند. در گذشته به درخت توتی كه در آنجا بود نیز دخیل می‌‌بستند.