معرفی ”مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی“

پیشرفت خیره‌کننده علوم‌پزشکی و پیدایش روش‌های نوظهور درمانی و تشخیص و پیشرفت‌های فن‌آوری در این عرصه، علوم‌پزشکی را با چالش‌هائی اخلاقی مواجه کرده است که پزشکان قدیم با آن مواجه نبودند. در سی‌سال گذشته بحث‌های زیادی درباره اخلاق پزشکی در جریان بوده است. موضوعات مختلف در حوزه اخلاق پزشکی، نیاز به رهنمودهای اخلاقی دارد و باید مجمعی از صاحب‌نظران به‌نحوی شایسته درباره آنها بحث کنند.
بدین‌منظور، اخلاق پزشکی به رشته‌ای دانشگاهی بدل گشته تا متخصصین در این رشته با توجه به زمینه‌های ملی و فرهنگی هر کشور، رهنمودهای اخلاقی را در اختیار پزشکان قرار دهند.
ماهیت میان‌رشته‌ای اخلاق پزشکی و پیشینه غنی معارف مذهبی و ملی ما و ارتباط آن با فلسفه و حقوق، مسئولان را برآن داشت تا در سال ۱۳۸۰، ”مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی“ را در حوزه معاونت پژوهشی دانشگاه علوم‌پزشکی تهران، ایجاد کنند.
مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی در مکانی زیبا و قدیمی در محل موزه تاریخ علوم‌پزشکی در خیابان امیرآباد واقع است. با ورود به مرکز و دیدن آن مکان قدیمی و بناهائی با سقف کوتاه بی‌اختیار، انسان به زمان ابن‌سینا و رازی می‌رود. عنوان مرکز، تلفیق هوشمندانه‌ای است: اخلاق و تاریخ پزشکی؛ چون از زمان آغاز پزشکی تا امروز، فلسفه و اخلاق آن نیز، وجود داشته است که نمونه بارز آن همان سوگندنامه بقراط است.
دکتر پارساپور، دبیر مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی هدف اساسی این مرکز را سامان دادن پژوهش‌های بنیادی، اپیدمیولوژیک و بالینی در زمینه اخلاق و تاریخ پزشکی در جهت اصلاح نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور متناسب با فرهنگ و جامعه اسلامی، معرفی می‌کند.
از اقدامات این مرکز، جمع‌آوری، تنظیم و طبقه‌بندی اسناد، مدارک، کتب و مقالات داخلی، خارجی، ترغیب و تشویق به‌کارگیری و هدایت متخصصین در زمینه پژوهش و مطالعات تاریخ پزشکی است.
این مرکز، کوشش‌هائی در جهت جلب توجه و همکاری مراکز تحقیقات و آموزش داخلی و خارجی در زمینه اخلاق و تاریخ پزشکی انجام داده است.
از دیگر اقدامات این مرکز، شناسائی محققان، کارشناسان و علاقه‌مندان به تاریخ و اخلاق پزشکی و فراهم آوردن تسهیلات مادی و معنوی جهت پژوهش است، هم‌چنین این مرکز در زمینه تربیت نیروی انسانی محقق در زمینه اخلاق و تاریخ پزشکی، فعالیت دارد.
دبیر مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی در زمینه اقدامات و فعالیت‌های این مرکز، در زمینه اخلاق پزشکی، می‌گوید: ”کنفرانس‌های علمی متعددی در زمینه اخلاق پزشکی توسط مرکز انجام شده است که برخی از آنها عبارتند از: ”کلیات اخلاق پزشکی، رضایت به درمان، رازداری و حقیقت‌گوئی، اخلاق در پژوهش‌های پزشکی، حیطه اختیار پزشکان، ضمان و مسئولیت پزشکان، اخلاق در سیاست‌گذاری و توزیع امکانات بهداشتی درمانی، ملاحظات اخلاقی در بیماران ترمینال و ملاحظات اخلاقی در بیماران دچار ایدز.“
این مرکز، کتاب‌هائی را نیز در حوزه اخلاق پزشکی منتشر کرده است که از جمله آنها می‌توان ”اخلاق در پژوهش‌های پزشکی“، ”پزشک و ملاحظات اخلاقی“ در دو جلد و ”مناجاتنامه پزشکی“ را نام برد.
در مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی، طرح‌های چندی در این زمینه اجراء شده یا در حال اجراء است. دبیر این مرکز در این زمینه می‌گوید: ”عمده‌ترین طرح‌های پژوهشی انجام شده یا در حال انجام مرکز عبارتند از: ”بررسی تطبیقی و تحلیل نظرات مختلف در مورد اتانازی، نقد اصول چهارگانه در اخلاق پزشکی، بررسی دیدگاه مردم در خصوصی پیوند از دهنده زنده، بررسی عوامل مؤثر در همکاری بازماندگان مرگ مغزی جهت انجام پیوند، نگرش پزشکان نسبت به بیان حقایق به بیمار، بررسی مقایسه شکایت‌های نظام‌پزشکی در سال‌های مختلف و بررسی نگرش پزشکان در خصوص برخورد با بیماران لاعلاج.“
این مرکز در ایجاد بانک اطلاعاتی اخلاق پزشکی کشور همکاری وسیعی داشته است و مجهز به کتابخانه‌ای بسیار غنی و عظیم از اخلاق و تاریخ پزشکی است که در نوع خود در کشور بی‌نظیر است.
کتابخانه این مرکز هم به‌صورت موضوعی و هم کلی کتب و نشریات معتبر گنجینهٔ عظیمی در حوزه‌ها اخلاق پزشکی فراهم کرده است.
عرصه پژوهش‌های اخلاق پزشکی دامنه‌ای وسیع و بکر داشته و قطعاً ترویج و تشویق محققان به پژوهش در این عرصه برکات زیادی را برای نظام ارائه خدمات بهداشتی درمانی کشور خواهد داشت. مرکز تحقیقات اخلاق و تاریخ پزشکی از دیگر برنامه‌هائی که خود را موظف به پی‌گیری آن می‌داند، برگزاری دوره‌های آموزشی برای پزشکان، طراحی و ارائه رشته اخلاق پزشکی در مقاطع کارشناسی ارشد و دکتر است.
یادآوری می‌شود دپارتمان اخلاق پزشکی مراکز از مهرماه سال جاری به ساختمانی در خیابان ۱۶ آذر انتقال یافته است. علاقمندان می‌توانند برای اطلاعات بیشتر به سایت مرکز مراجعه نمایند.

www.Mehr.Tums.ac.ir

منبع : مجله درد