آنگاه که می‌خواهید دروغ بگویید … !

دروغ گفتن انواع گوناگونی دارد، دروغ مصلحتی، دروغ شاخدار و … تأثیری كه دروغ بر مخاطب می‌گذارد با توجه به شخصیت او و قابلیت‌های افراد در هر شخصی با شخص دیگر تفاوت دارد و حداقل نتیجه‌ای كه برای فرد دروغگو دارد ایجاد حالت اضطراب و فشار روحی بر اوست. قصد ما در این مقاله، پرداختن به دروغهای مصلحتی و كوچك است كه افراد روزانه به آن مبادرت می‌ورزند و پرداختن به مسائل تخصصی و روان‌شناسانه دروغ در بحث ما نمی‌گنجد. براستی چه عواملی موجب گفتن دروغهای مكرر به جای بیان حقیقت می‌شوند؟ بویژه وقتی راههایی وجود دارند كه به ما كمك می‌كنند تا صادق و قابل احترام باشیم؟ مردم دروغ می‌گویند زیرا قصد دارند:
ـ از درگیری بپرهیزند
ـ مانع عصبانیت یا ایجاد مشكل برای دیگران شوند
ـ به احساسات دیگران خدشه وارد كنند
- سایرین را تحقیر و یا ناراحت كنند
ـ احساس ارزشمندی بیشتری نمایند
ـ قدرت به دست آورند
ـ با واقعیت‌های نامطلوب روبه‌رو نگردند
ـ از پذیرش اشتباهات خود سر باز زنند
ـ تصور كنند كه همه چیز با بی‌توجهی می‌گذرد
البته ممكن است انگیزه دروغگویی در شرایطی خوب و خیر‌خواهانه باشد، ولی در اكثر موارد ناشی از خودپسندی و خودبینی است و صرف‌نظر از آن، این عمل با هر نیتی كه انجام شود كاری زشت بوده و تأثیر نامطلوبی در روابط اجتماعی افراد گذاشته و موجب فشارهای روحی می‌شود. آیا شما می‌توانید در تمام موارد صادق باشید؟ به احتمال زیاد، پاسختان مثبت است. با این وجود ما در اینجا به منظور داشتن جامعه‌ای سالمتر و روابط قابل احترام‌تر به روشهایی برای تمرین صداقت می‌پردازیم. وقتی فردی مبادرت به گفتن دروغ می‌كند، یعنی در آن لحظه و با توجه به شرایط موجود به دلیل ناتوانی تصمیم به این كار گرفته است. اشخاصی كه عادت به این كار دارند، باید در وهله نخست بدانندكه ترك این عادت كودكانه نیاز به مراقبت، تمرین و واقع‌بینی دارد.
بدانید كه چه وقت و چرا دروغ می‌گویید
چه چیزی سبب می‌شود كه شما تصور كنید، دروغ بهترین راه است؟
در این تصمیم از چه می‌هراسید و نگرانید؟ به عنوان مثال، ترس از اشتباه و نگرانی از اینكه با گفتن حقیقت دیگران فكر كنند شما انسان ظالم یا بدی هستید و یا عدم توانایی در بیان واقعیت با آرامش.
در هر وضعی كه قرار دارید، چرا تصور می‌كنید دروغ اوضاع را بهتر می‌كند؟
با بررسی كامل پاسخهایی كه یه این سوالات می‌دهید، انگیزه دروغگویی را پیدا كرده و راحت‌تر می‌توانید به مبارزه با آن بپردازید.
قبل از عمل یا عكس‌العمل تمامی راههای موجود را بررسی نمایید. زیرا دروغ نتیجه یك تصمیم لحظه‌ای بدون تفكر و تعمق است. وقتی می‌خواهید دروغ بگویید، لحظه‌ای مكث كنید و اگر نیاز به تفكر دارید، به مخاطب بگویید كه چند لحظه دیگر پاسخ او را می‌دهید. در این لحظات به انگیزه و قصد خود بیندیشید. صادقانه از خود بپرسید «اگر راست بگویم، بدترین اتفاقی كه خواهد افتاد چیست؟» این موارد در تصمیم‌گیری بهتر و اعتماد به نفس بیشتر به شما كمك می‌كند.
روشهای پیشنهادی
یكی از بی‌ضررترین پیامدهای مدیریت ذهن و تفكر در ارتباطات، افزایش توانایی و ظرفیت خویش است. پس جملات و عبارت زیر را به خاطر بسپارید تا هر وقت خواستید دروغ بگویید، به آنها فكر كنید. در نظر داشته باشد كه با این كار، شرایطی غیر حقیقی ایجاد می‌كنید. با وجود این كه ممكن است در كوتاه مدت با این فكر كه دیگران مقصر هستند خود را آسوده كنید، اما ثمره طولانی مدت ندارد. گاهی اوقات عدم مهارت ما در گوش دادن و تفسیر اوضاع موجب سوء تفاهم و خدشه وارد كردن به ارتباطات می‌شود. اگر احساس می‌كنید این كار موجب تفاهم دو طرفه می‌شود، عبارات زیر را در ذهن خود مرور نمایید:
«ممكن است نتوانم این موضوع را به نحو احسن بیان كنم، پس او بر من غالب می‌شود.» «درك من از شرایط این است … آیا درك شما نیز همین است؟ » «شاید من چنین تصوری نداشته باشم، اما مجبورم این طور احساس كنم.» آگاهی از احساس طرف مقابل یعنی «من درك می‌كنم كه شما از این موضوع عصبانی هستید …» سپس موقعیت خود را شرح دهید و در صورت امكان به ارائه راه حل بپردازید. با آگاهی از احساس طرف مقابل می‌توانید از این كه ممكن است با بیان حقیقت او را مأیوس كنید عذرخواهی كنید و بگویید كه خواهان نتیجه خوب هستید. پس بهتر است بیشتر تلاش كنید و در مواردی نیز می‌توانید به وضوح صحبت نكرده و با عباراتی مانند «شاید» و «امیداورم» پاسخ دهید. نكاتی كه باید در نظر داشته باشید: باز داشتن مغز از فكر كردن به دروغ نیازمند تمرینات مكرر است و وقتی فرد با فشارهای روحی مواجه می‌شود، ممكن است موارد دیگر را نادیده گرفته و اقدام به دروغ گفتن كند. نظر شما را به موارد زیر جلب می‌كنیم:
- آرامش خود را حفظ نمایید. از روشهای فكری و بدنی مانند تمركز، ورزش و ارتقای حالات معنوی استفاده كرده تا با آرامش بیشتر به نتایج مؤثرتری دست یابید.
ـ به نقش «آینه» توجه كنید. گاهی اوقات واكنش افراد در برابر صحبتهای ما منفی است؛ اما اگر خوب دقت كنید می‌بینید كه این رفتار ماست كه موجب ناراحتی، خشم و ناامیدی آنها شده و آنها نیز عكس‌العمل نشان می‌دهند. پس می‌توانید جلوی آینه بایستید و تمرین كنید. وقتی لحن و بیان شما خوب و مطلوب باشد، تلخی حقایق آنقدرها هم زننده نیست.
ـ برنامه‌ریزی، مدیریت و كنترل ذهن یكی از روشهای كلیدی دستیابی به آرامش است. اگر شما بدانید كه چه چیزی و چه وقت در انتظار شماست، می‌توانید با برنامه‌ریزی بهتر، ارتباط بهتری با افراد برقرار كرده و نتیجه مطلوب بگیرید. براحتی عذر‌خواهی كنید. گاهی اوقات علت اكثر دروغها این است كه ما نمی‌خواهیم به اشتباهات خود اعتراف كرده و عذر‌خواهی كنیم. در صورتی كه با معذرت خواهی در قبال اشتباهات، اضطراب ناشی از دروغ را نیز از بین می‌بریم و از طرف دیگر روح و روان خود را تقویت می‌كنیم.
به مسائل معنوی بپردازید. كتابهای تاریخی مملو از افراد و نقل قول‌های مفیدی است كه می‌توان در امور روزانه با استفاده از آنها، قدرت روحانی خود را افزایش داد و در این بین كتاب آسمانی ما «قرآن» از همه منابع مفیدتر است.
به آنچه بیش از همه چیز برایتان اهمیت دارد فكر كنید. به راهی كه می‌خواهید بروید و به تصویر آرمانی كه می‌خواهید از خود در ذهن دیگران ایجاد كنید بیندیشید. این تصویر مطلوب انگیزه‌ای برای رفتار صادقانه شما خواهد شد.

منبع : بنياد انديشه اسلامي