وحدت راهبردی;نیاز امروز جامعه ایران

در ایران دو رویكرد عمده وجود دارد كه هر دو در عرصه اجتماعی انعكاس یافته و جامعه متاثر از آن است. رویكرد اول جدی بودن تهدید نظامی و امنیتی آمریكاست رویكرد دوم تلقی این تهدید به عنوان یك بلوف است. حامیان هر دو رویكرد استدلا‌ل‌هایی را بیان می‌كند كه در آن طیفی از واقعیت و تخیل وجود دارد. در عرصه جهانی نیاز این دو رویكرد با همین تلقی‌ها وجود دارد. اما تفاوت آشكاری میان آنچه در ایران می‌گذرد و آنچه در عرصه جهانی دنبال می‌شود وجود دارد. در عرصه جهانی تهدید ایران یك سناریو است كه هدفمند دنبال می‌شود. فضاسازی برای محك توانایی ایران در بازی دیپلماتیك یك وجه از این سناریوست و فشار بر نقطه تحریك وجه دیگری است كه مهم تلقی می‌شود. دولت بوش مترصد فرصتی است تا با كمترین هزینه از وجوه یكی از این رویكردها استفاده ‌كندو به آنچه می‌خواهد دست یابد. به طور قطع و براساس محوریت عقلا‌نیت ابزاری در سیاست‌های راهبردی آمریكا، دولت بوش هیچ‌گاه متكی به یك رویكرد نخواهد بود و به همین علت است كه چند صدایی در آمریكا و اروپا باعث سردرگمی و تحلیل‌های یك سویه در ایران شده است.
خطر تهدید نظامی‌به همان میزان جدی است و باید مهم تلقی شود كه موضوع تلقی این تهدید به عنوان بلوف و بسترسازی برای امتیازگیری و نشستن پشت میز مذاكره، چه با واسطه و چه بی‌واسطه برخلا‌ف آنچه موافقان بلوف تلقی كردن تهدید نظامی‌آمریكا بیان می‌كنند، طراحی دولت بوش برای درگیر شدن نظامی‌با ایران، جنگ تمام عیار همانند آنچه در عراق یا افغانستان اتفاق افتاد نیست. عبور از مرزهای ایران یا حملا‌ت نظامی‌متعارف و شناخته شده چیزی نیست كه طراحان نظامی‌و سیاسی آمریكا در نظر دارند بلكه باید به ظرفیت‌های دیگر و احتمالا‌ت پیچیده‌تری در این زمینه توجه كرد كه علی‌القاعده براساس آنچه برخی كارشناسان نظامی‌یا مسئولا‌ن ذی‌ربط ایران بیان كرده‌اند شناخت همه جانبه از این احتمالا‌ت وجود دارد اما كمتر به پیامدها و شیوه‌های عمل به چنین سناریویی توجه شده است.
در ایران كسانی كه معتقد به جدی بودن تهدید نظامی‌آمریكا هستند اصرار دارند كه فضای اجتماعی را به گونه‌ای متاثر كنند كه دست‌اندركاران و تصمیم‌گیرندگان از خوش‌بینی‌ دست‌بردارند و شیوه‌های دیگری را برای حل چالش‌های ایران و آمریكا در دستور كار قرار دهند اگر همه هدف از طرح این موضوع‌گیری‌ها و استدلا‌ل‌هایی كه پیرامون آن می‌شود همین باشد یك رویكرد مثبت است اما اگر این تلقی بیش از یك سناریو باشد پیامدهای منفی خواهد داشت كه شاید مهم‌ترین آن ایجاد شكاف اجتماعی باشد در مقابل بلوف تلقی كردن این تهدیدها هم زمانی پذیرفتنی است كه هدف آن حفظ اطمینان و آرامش اجتماعی باشد ودر عمل خوش‌بینی‌ها و ساده‌انگاری‌ها مبنای عملكرد مسئولا‌ن قرار نگیرد. در عرصه جهانی یك چند صدایی در بیان سناریوهای مختلف برای رسیدن به یك هدف مشترك وجود دارد اما در ایران این چند صدایی فاقد یك راهبرد مشترك است.
اگر راهبرد مشترك ما تضمین منافع ملی باشد نه اثبات حقانیت و دیدگاه‌های خاص و شخصی و اگر برای رسیدن به این راهبرد مشترك تابویی در ابزارها وجود نداشته باشد و مجاز باشیم از همه ابزارها برای رسیدن به هدف مشترك كه همان منافع ملی است سود ببریم. باید به طور همزمان هم تهدید نظامی‌را جدی بگیریم و برای آن برنامه‌ریزی داشته باشیم و هم این‌كه آنقدر به توانایی‌های خود اعتماد داشته باشیم كه بدون ترس و ارعاب راه خود را طی كنیم و با آرامش و حفظ مواضع امیدوار باشیم كه در عرصه‌های مختلف می‌توانیم به هدف‌های خود برسیم. دیپلماسی بخشی از ابزارهای ماست همانطور كه آمادگی دفاعی و نظامی.‌اگر به این وحدت راهبردی اعتماد داشته باشیم باید فضای چندصدایی را گسترش دهیم همین‌طور كه در اروپا و آمریكا این فضا وجود دارد درآمریكا و اروپا صداهای جدی برای مذاكره با ایران جهت حل چالش هسته‌ای وجود دارد.
صداهایی كه فراگیر است و محدود به حوزه و محیطی خاص نمی‌شود در عین حال صدای تهدید نیز به همین نسبت به گوش می‌رسد. در حالی كه در ایران به غلط گاهی سعی می‌شود صداهای حامل رفتارهای مسالمت جویانه ‌به عنوان راهی برای حل چالش‌ها، مذموم تلقی شود و در مقابل صداهای مقابله و تعارض در چارچوب منافع ملی تعریف شود. این تلقی باید تصحیح شود تا در عین چندصدایی، وحدت راهبردی ایجاد شود. وحدت راهبردی تنها ابزاری است كه می‌تواند ما را به آنچه منافع ملی و مصلحت عمومی‌است رهنمون سازد. ما باید همه نیروهایمان را بدون خط كشی‌های مرسوم و نادرست به صحنه بیاوریم تا وحدت راهبردیمان تحقق یابد. دیپلماسی، مذاكره و معارضه ابزارهای یك هدف تلقی می‌شوند و این پیچیدگی سیاسی در فرآیند تحولا‌ت امروز جامعه ایران كاملا‌ ضروری و الزامی‌است.

مجید یونسیان

منبع : روزنامه حیات نو