جوانان و اعتیاد به اینترنت

رشد روزافزون كاربران اینترنت در جهان زندگی انسان ها را دگرگون كرده است و از این میان طیف وسیعی از كاربران اینترنت را در منازل كودكان و نوجوانان تشكیل می دهند. اینترنت با جذابیت های منحصر به فرد خود بسیاری از نوجوانان و كودكان جامعه را به خود جلب كرده است.دو عامل باعث می شود كه نسل جدید تسلط بیشتری بر دنیای فناوری اطلاعات و دیجیتال داشته باشد اول این كه در این دوره یادگیری كامپیوتر به مسئله ای ضروری بدل شده و بدون داشتن تسلط كافی بر كامپیوتر و اینترنت كار و زندگی امكان پذیر نیست.عامل دوم این است كه كودكان و نوجوانان نسبت به افراد میانسال از اشتیاق و جرات بیشتری برای كنجكاوی در كامپیوتر و اینترنت برخوردارند و راحت تر با پندارها و باورهای متعارف كنار می آیند.اینترنت مزایا و امكانات بی شماری را فراروی عموم به ویژه قشر نوجوان قرار می دهد، اما از دیگر سو دارای تاثیرات منفی نیز است كه در صورت توجه نكردن به آن سلامت این نسل و در نهایت سلامت جامعه را به خطر خواهد انداخت. متاسفانه هنوز بسیاری از خانواده هایی كه امكان دسترسی به اینترنت را برای كودكان و نوجوانان خود فراهم كرده اند، تصور صحیحی از خطرات این موضوع ندارند. علت این امر ناآگاهی خانواده های ما از تهدیدات بالقوه اینترنت است. تهدیدی كه از طریق وب متوجه وضعیت فرهنگی خانواده ها است، هنوز چنان كه باید شناخته شده نیست. در اینجا به مختصری از این خطرات اشاره می كنیم:
•اعتیاد به اینترنت از مواردی است كه بسیاری از كاربران را اسیر خود می سازد. جذابیت های خاص اینترنت باعث می شود تا نوجوانان مجذوب آن شده و ساعت ها وقت خود را پای كامپیوتر بگذرانند. این مسئله باعث می شود تا نوجوانان از دیگر فعالیت های اجتماعی باز بمانند.
• سایت های غیراخلاقی، امروزه به یك معضل جدی در اینترنت بدل گردیده است. این سایت ها با ارائه مطالب و تصاویر غیراخلاقی و مستهجن، سلامت روانی جوامع را در خطر قرار داده اند.
• اتاق های گفت وگو یا چت در اینترنت از موارد مورد استفاده بسیاری از نوجوانان است. این اتاق ها محل های مناسبی برای ملاقات و گفت وگو با سایر كودكان و نوجوانان در سراسر جهان است، اما سوءاستفاده های بسیاری از سوی افراد شیاد در این اتاق ها صورت می گیرد كه از جمله آنها می توان به ارائه اطلاعات نادرست، سوءاستفاده از اطلاعات دیگران، به دام انداختن نوجوانان و سوءاستفاده از آنان از طریق برقراری ارتباط با آنان و گذاشتن قرار ملاقات اشاره كرد.
• اینترنت امكان گمنامی را برای افراد فراهم می كند. این مسئله باعث خواهد شد تا برخی افراد به ارائه اطلاعات نادرست به دیگران و گمراه كردن آنها بپردازند.
• روابط بین افراد در اینترنت مجازی و در سطح بوده و از عمق برخوردار نیست. این نوع ارتباطات فاقد مشخصه هایی همانند مجاورت مادی، تماس منظم، اثرگذاری عمیق و تبادل اطلاعات درباره بافت اجتماعی است.
• اینترنت می تواند در حالی كه انسان ها را از نظر الكترونیكی به هم پیوند دهد از طریق ایجاد توهم اتحاد و همبستگی با تكنولوژی های اطلاعاتی ارتباط چهره به چهره ما با انسان های دیگر را قطع كند و این امر باعث كاهش روابط انسانی و همبستگی اجتماعی خواهد شد.
•یكی از مشكلاتی كه روانپزشكان در مورد كودكانی كه ساعت های متوالی در اتاق های گفت وگو حضور دارند عنوان می كنند، درگیری ذهنی در اثر ساخت تصاویر ذهنی از مطالبی است كه در این اتاق ها رد و بدل می شود كه در برخی موارد باعث بیماری های روانی و از جمله افسردگی می گردد.
•اقدامات پیشگیرانه
امروزه استفاده و كاربرد اینترنت به ویژه در میان قشر كودك و نوجوان به طرز وسیعی گسترش یافته است. چند دهه بود كه دانشمندان علوم اجتماعی و محققان علوم و فناوری خبر از ظهور نسل كامپیوتر یا نسل اینترنت می دادند و معتقد بودند چون كودكان، نوجوانان و جوانان در فضایی بزرگ می شوند كه بسیاری از ابزار ها الكترونیكی و كامپیوتری شده اند، به تمام جوانب آن آشنایی كامل پیدا می كنند.كودكان نسل امروز، وقتی به سن بلوغ می رسند به راحتی با طرز كار وسایلی كه به سرعت راهی بازار می شوند آشنا شده و متناسب با سرعت پیشرفت دانش، خود را به آخرین دانش روز مجهز می كنند و به راحتی با طرز كار وسایلی كه به سرعت راهی بازار می شوند آشنا می شوند. لذا نسل آینده نسلی است كه با كامپیوتر و اینترنت و دیگر فناوری های نوین ارتباطی بزرگ می شود و به شدت به آنها وابسته می شود. این امر سبب می شود تا والدین و مدیران و برنامه ریزان بخش های مختلف فرهنگی و آموزشی از هم اكنون به فكر چاره اندیشی در خصوص تبعات منفی این فناوری ها و بالاخص اینترنت باشند. به برخی از اقداماتی كه در این زمینه می توان انجام داد اشاره می شود:
•والدین در درجه اول می بایست اطلاعات خود را در زمینه رایانه و اینترنت افزایش دهند و از آخرین تحولاتی كه در این زمینه صورت می پذیرد مطلع شوند.
•در اغلب كشور های توسعه یافته سازمان ها و موسساتی برای نظارت بر اینترنت و راهنمایی كاربران اینترنت به خصوص كودكان و نوجوانان به وجود آمده است. این موسسات به انجام اقداماتی از قبیل آگاه ساختن و آموزش كاربران اینترنت درباره ضرر و زیان های احتمالی اینترنت و تعیین راهكار هایی برای جلوگیری از این ضرر و زیان ها و نیز فیلتر كردن مطالب و سایت های مضر اینترنتی اشاره می كنند.
•والدین می بایست با كودكان و فرزندان خود درباره مضرات احتمالی اینترنت صحبت كنند. در برخی از كشور های توسعه یافته به والدین توصیه می شود كه قبل از آنكه فرزندانشان با اینترنت شروع به كار كنند، یك فرم استاندارد كه در آن خطرات ناشی از كار كردن با اینترنت گوشزد شده را خوانده و امضا كنند. نسخه ای از این به اصطلاح تعهدنامه در كنار میز كامپیوتر كودك یا نوجوان نصب می شود.
•باید به كودكان و نوجوانان آموخت تا هیچ وقت اطلاعات و عكس های شخصی و خانوادگی خود را به ویژه در اتاق های گفت وگو در اختیار كسی قرار ندهند.
•چنانچه كودكان در هنگام كار با اینترنت خطایی را مرتكب شوند، نباید آنها را به لغو یا ممانعت از دسترسی به اینترنت تهدید كرد. زیرا این گونه تهدیدات باعث افزایش حس پنهان كاری كودك شده و كم كم مسائلی را كه با آنها روبه رو می شود با والدین در میان نخواهد گذاشت.
•از كودكان و نوجوانان خواسته شود تا از ثبت نام در سایت ها، ایجاد صندوق پستی و تكمیل فرم هایی نامشخص بدون اطلاع والدین خودداری كنند. همچنین از باز كردن نامه هایی كه فرستنده آن را نمی شناسند پرهیز كنند.
•به كودكان و نوجوانان آموزش داده شود اطلاعاتی كه در اتاق های گفت وگو رد و بدل می شود اغلب نادرست هستند و نبایست به آنها اعتماد و اطمینان كرد.
•برای آنكه اولیای مدرسه، والدین و سایر مسئولان امكان محدود كردن دسترسی كاربران به سایت های نامناسب را داشته باشند، دو راه حل پیش بینی شده كه یكی راه حل شبكه ای و دیگری راه حل خانگی است. در روش های مبتنی بر شبكه، یك نرم افزار یا تركیبی از چند نرم افزار بر روی دروازه های شبكه قرار می گیرند و تمامی ارتباطات كاربران را كنترل می كنند. در روش های خانگی كه فقط روی یك كامپیوتر قابل استفاده هستند، یك نرم افزار خاص بر روی دستگاه نصب می شود و اتصال به سایت های غیرمجاز را فقط برای كاربران همان كامپیوتر مسدود می كند كه اولین نرم افزار از این نوع در ایران با نام نرم افزار الك ساخته شده است.سخن آخر آنكه فناوری های نوین ارتباطی و از جمله اینترنت محیطی مناسب برای رشد و تعالی جنبه های مختلف انسانی است، لكن باید توجه داشت كه این فناوری ها به همان اندازه كه مفید و سودمند هستند می توانند مضر و خطرناك باشند. لذا مسئولان، برنامه ریزان و والدین می بایست زمینه حضور موثر نسل جدید در عرصه این فناوری را فراهم نمایند.

منبع : پایگاه اطلاع رسانی تخصصی فن‌آوری اطلاعات