قطار سریع‌السیر

نه ازدواج ”ایزابل“ و ”فرناندو“ که سرآغاز اتحاد ایالات مختلف اسپانیا شد و نه توفیق ژنرال فرانکو در ساختن پایگاهی برای سلطنت‌طلبان در باسک، هیچ‌کدام به اندازه اتفاق ساده ۲۴ اکتبر ۱۹۲۰ مسیر ورزش و فرهنگ پامپلونا را متحول نکرد.
آن روز در حیاط پادگان نظامی ”انساچه“ سربازهای باسک ۲ تیم فوتبال تشکیل داده و به همین سادگی تیم اوساسونا به ابتدائی‌ترین شکل ممکن متولد شد. افرادی که آن روز از همه جا بی‌خبر پا به توپ شده و تاریخ را نوشتند خواکین راسرو، ادئو آردو آیزپون، اوریزا، فیلیپ اسکاتر، نستور آلدابه، تکسمین مائوریو ویکتور آدو آته، فلیکس آزگارا، براون گاسپر، گورائیزو فرانسیسکو آلتادیل نام داشتند.
زمان سپری شد. اوساسونا با کسب عنوان نایب‌قهرمانی رقابت‌های منطقه باسک، اولین افتخار تاریخ خود را کسب کرد. در روز ۲۱ آوریل ۱۹۲۱ سند بقای اوساسونا امضاء شد. با انجام انتخابات، خواکین روسرو به‌عنوان اولین رئیس و مربی تیم انتخاب شد.
از آن جوانان که در پادگان، اولین اوساسونای تاریخ را ساخته بودند تنها ویزکارا، اسکاتر، آیزپون، آلتادیل و آرتگا باقی مانده و به اولین اعضاء هیئت‌مدیره اوساسونا تبدیل شدند. پادگان دوست‌داشتنی آنها نیز زمین اختصاصی تیم شد. چمن ”انساچه“ تا روز ۲۱ می ۱۹۲۲ پذیرای رقیبان بود اما از آن زمان با گسترش تیم و افزوده شدن تعداد هواداران انتقال به یک استادیوم جدید ”ضروری“ تلقی می‌شد. در نهایت با توافق اعضاء هیئت‌مدیره ”سن‌خوان“ برگزیده شد.
در فصل ۱۹۲۳ - ۱۹۲۲ اوساسونا بری اولین بار در رقابت‌های لیگ سراسری شرکت کرد و با ۵ پیروزی، یک تساوی و ۴ باخت عمکردی نه درخشان اما خاطره‌انگیز را رقم زد. داستان فراز و فرودهای تیم آغاز شده بود.
● قهرمانی و سقوط
در فصل ۱۹۲۴-۱۹۲۳ اوساسونا با ارائه درخشان‌ترین بازی‌ها بالاتر از ”سن سیاستین“ رقیب هم ایالتی قهرمان شد. گفته می‌شد در جشن این تیم حدود ۵۰ اتوبوس و هزاران هزار هوادار سراسر پامپلونا را با رنگ قرمز نقاشی کرده بودند. یک فصل بعد اوساسونا مغلوب تمام اسپانیا به‌خصوص نمایندگان کاتالونیا، باسک و اندلس شد اما بلافاصله برخاست. اندکی بعد از آن افتضاح تاریخی، تیم با غلبه بر تراسا و سویا به فینال رقابت‌های سراسری راه یافت و آنجا با شکست مقابل بیلبائو به مقام نایب قهرمانی رضایت داد. در فصل ۱۹۲۵-۱۹۲۴ یک روز تاریخی به ثبت رسید.
اوساسونا با جذب یک مربی آلمانی به نام ”والتر گربارت“ شرکت در تور اروپا و بازی با ”آرژانتینیوس جونیورز“ وجهه بین‌المللی یافت و به اندازه کافی برای پامپلونا (که بعدها به شاهراه سربازان فرانکو برای فتح اسپانیا تبدیل شد) تبلیغ کرد. اعاده حیثیت در اسپانیا ضروری‌تر بود. آنها تمام تلاش خود را انجام دادند اما در پایان فصل ۱۹۲۶-۱۹۲۵ پس از رئال یونیون و رئال سوسیه داد (۲ رقیب نزدیک آن زمان) به مقام سوم دسته اول رسیدند.
”گویبورو“ به‌عنوان اولین بازیکن تاریخ تیم فرصت حضور در تیم ملی اسپانیا را یافت و در ۱۲ بازی ملی ۶ گل به ثمر رساند. او را اولین قهرمان واقعی اوساسونا می‌نامند. جالب آنکه ”گویبورو“ در روز انجام اولین بازی ملی مقابل مجارستان قرارداد خود را تمدید کرد و چون تابوی امضاء قرارداد طولانی‌مدت را شکست، به قلب هواداران راه یافت.
در سال ۱۹۲۸ لیگ اسپانیا تشکیلات منظمی یافت و به ۳ دسته تقسیم شد. پس از انجام رقابت‌های انتخابی، اوساسونا به دسته سوم تبعید شد. تیم در اولین بازی ۲ بر یک بر زاراگوسا غلبه کرد و این جدال به‌عنوان نخستین دیدار رسمی اوساسونا ثبت شد. مقام سوم دستاورد مردان پامپلونا بود اما بحران، دم در باشگاه بی‌تابی می‌کرد و عاقبت بدون اجازه وارد شد. بازیکنان کلیدی راه خروج را در پیش گرفتند با این وجود پرچم تیم زمین نیفتاد. با وجود بازیکنان جدید، اوساسونا لاک‌پشت‌وار به حرکت خود ادامه داد.
فصل رکود ادامه داشت و تنها افتخارات سال ۱۹۳۰ جائی‌که ”خوزه ماگوئر“ و جانشین ”مارتین“ شد خبر از زنده بودن اوساسونا می‌داد. قرمزها فصل ۱۹۳۲-۱۹۳۱ را در دسته دوم سپری کردند اما جوانه‌های امید به سرعت رشد می‌کردند.
● شکست‌ناپذیری و یک جوان ۱۷ ساله
در فصل ۱۹۳۳-۱۹۳۲، اوساسونا در خانه شکست‌ناپذیر باقی ماند. ورگارا، پدیده ۱۷ ساله تیم به تنهائی ۳۵ گل زد و عناوین تمام رونامه‌ها را به خود اختصاص داد. پیروزی ۸ بر صفر مقابل لاکرونیا، ۶ بر صفر مقابل مورسیا و ۵ بر صفر مقابل آتلتیکومادرید، عزم باشگاه برای بازگشت به دسته اول را نشان می‌داد اتفاقی که در نهایت به وقوع پیوست.
در جام حذفی اوساسونا پس از پیروزی بر آتلتیکومادرید آماده اولین رویاروئی با رئال‌مادرید شد. بلیت بازی به قیمت ۵۰/۷ پزوتا فروخته شد. و حدود ۹ هزار نفر جدال مقابل تیم سلطنتی پایتخت را تماشا کردند. آنچه در بطن این بازی رخ داد آتش کینه میان گروهی که باید بنا بر مصلحت‌های سیاسی با یکدیگر دوست می‌بودند را شعله‌ور ساخت.
اوساسونا تنها باشگاه باسکی بود که در انتخاب نام خود از اصطلاحات محلی استفاده نکرد و عملاً با قرار دادن یک تاج روی آرم باشگاه خود را تافته جدابافته فلسفه جدائی‌طلبی باسک دانست.
این خوش‌خدمتی به دربار، در زمین فوتبال رنگ باخت. رئال‌مادرید چون می‌خواست برادران سابق! خود را شکست دهد مورد خشم قرار گرفت. از آن پس اهالی پامپلونا ”رئال“ را تیمی برای نابود کردن دانستند همان‌طور که در هر رویاروئی با بارسلونا ”کاتالانیزم“ (فلسفه جدائی‌ کاتالونیا از اسپانیا) را به سخره می‌گرفتند. به هر حال اولین جدال با قوی سپید به شکست ۳ بر صفر منجر شد. هفته بعد، ۳۵ هزار هوادار رکورد استقبال در بازی‌های خانگی را شکستند. حتی بلیت ۲۰ هزار پزوئی نیز مانع بزرگی نبود. هر چند بازی با برتری ۵ بر یک آلاوز رقیب هم ایالتی خاتمه یافت.
● جنگ داخلی، مانیفست فرانکو، اوساسونای محبوب
فصل ۱۹۳۷-۱۹۳۶ هرگز به پایان نرسید. شلیک‌های سربازان فرانکو از باسک تا اندلس ”برد“ داشت. از اوساسونا خبری نبود. البته فقط در میادین ورزشی! جنگ، فوتبال را نیز به سمت خود کشانده بود.
اگر بارسلونا و بیلبائو نماینده جمهوری‌‌خواهان بودند، در عوض اوساسونا به همراه اسپانیول و تا حدودی ”اویاسیون“ و آتلتیکو مادرید عوامل نفوذی ژنرال فرانکو (دیکتاتور اسپانیا) و سلطنت‌طلبان بودند. در باسک سوسیه داد نیز عقیده‌ای مخالف با آنچه جمهوری‌خواهان اسپانیا تبلیغ می‌کنند، دارد اما اوساسونا یک نمونه نادر است. آنها فقط در زمین فوتبال با رئال‌مادرید می‌جنگند وگرنه هنوز در باسک پایگاه اصلی جاسوس‌های پایتخت محسوب می‌شوند. به هر حال این جنگ هم به پایان رسید. اوساسونا در جریان درگیری‌های سیاسی هیچ‌کدام از بازیکنان خود را از دست نداد. در سال ۱۹۳۹ تیم منطقه پامیلونا راهی رقابت‌های دسته اول شد اما خیلی زود سقوط کرد. فدراسیون فوتبال اسپانیا در یک اقدام عجیب شخصاً ”ویسنته خوآرگوئی“ را به سمت ریاست باشگاه منصوب کرد. این تصمیم کاملاً سیاسی و به سود اهداف دیکتاتوری اسپانیا ارزیابی می‌شد. ”وزگارا“ پدیده بزرگ تیم، راهی بارسا شد. اوساسونا بابت فروش وی ۸۰ هزار پزوتا به‌دست آورد و تیم در فصل ۱۹۴۰-۱۹۳۹ با ریاست ”اوریزالکی“ مقام پنجم لیگ را کسب کرد.
● تب و تاب دهه ۵۰
بازیکنانی چون یوردی گوئلا، اسکو ایزابل و استبان آرننا، اوساسونا را به مقام هفتم فصل ۱۹۵۰-۱۹۴۹ رساندند. یک فصل بعد تراژدی بزرگی رقم خورد. اوساسونا در بازی پایانی فصل به ۳ گل نیاز داشت. ۲ گل ”روسی“ ۱۲ هزار هوادار را امیدوار کرد اما در ادامه او یک پنالتی از دست داد و از گل سوم هم خبری نبود. اوساسونا در یک قدمی صعود ناکام ماند. سرانجام در فصل ۱۹۵۳ - ۱۹۵۲ اوساسونا برای دومین بار در طول حیات خود به لیگ دسته اول پای گذاشت.
قرمزها با جو دسته اول آشنا نبوده و به همین دلیل خیلی زود سقوط کردند. ”آرنانز“ رئیس جدید باشگاه در فصل ۱۹۵۷ - ۱۹۵۶ افتخار بزرگی را تجربه کرد: سومین حضور در لیگ دسته اول. آنها ۴ سال پیاپی در بالاترین سطح دوام آوردند و در این میان نتایج باشکوهی رقم زدند. از آن جمله می‌توان به فصل ۱۹۵۸-۱۹۵۷ اشاره کرد.
قرمزها پامپلونا ۳ بر صفر سوسیه داد، ۳ بر ۲ اسپانیول، یک بر صفر رئال‌مادرید، ۳ بر ۲ سویا و یک بر صفر بارسا را از پای درآورده و به مقام پنجم لیگ دست یافتند. شادی دیری نپائید. اوساسونا در فصل ۱۹۶۰ - ۱۹۵۹ سه مربی عوض کرد اما نتوانست از سقوط جلوگیری کند.
تب و تاب ادامه داشت و با سقوط در پایان فصل ۱۹۶۳ - ۱۹۶۲ پرونده باشگاه به مدت ۲ دهه بسته شد. در این مدت از نقاط عطف اوساسونا می‌توان به بازی مقابل لیورپول، ستاره سرخ بلگراد و رئال‌مادرید اشاره کرد. در فصل ۱۹۸۰ - ۱۹۷۹ اندکی پس از مرگ ژنرال فرانکو، باسکی‌های محبوب او به دسته اول بازگشتند.
این بار آنها ۴ فصل دوام آوردند. حضور ”برزیچ“ از یوگسلاوی، ساخت استادیوم جدید باشگاه با نام ”ال‌سادار“ و له شدن چمن ورزشگاه زیر پای هنرمندانی چون مارادونا اوج تحولات باشگاه در دهه ۸۰ بود. در پایان فصل ۱۹۸۶-۱۹۸۵ اوساسونا رتبه ششم لیگ را به‌دست آورده و راهی جام یوفا شد. به این ترتیب اولین حضور در رقابت‌های اروپائی فراروی تیم قرار گرفت.
هر چند برتری در دور اول مقابل گلاسکو رنجرز در ادامه با شکست تلخ از یک تیم گمنام بلغاری همراه شد اما مردان باسک با هر معیاری به دستاورد بزرگ خود می‌بالیدند و آنکه از همه شادتر بود ”باتری راپوداس“ نام داشت او اولین گل اروپائی تاریخ باشگاه را وارد دروازه رنجرز کرد.
رتبه چهاردهم لیگ ضربه بزرگی به آرزوهای تیم وارد آورد. در فصل ۱۹۸۷-۱۹۸۶ اوساسونا با کسب رتبه هجدهم راهی بازی پلی‌آف شد. مربی تیم به طرز مشکوکی در آستانه بازی استعفاء کرد اما مردان پامپلونا به هر ترتیب ممکن بازی را برده و در دسته اول باقی ماندند. مقام پنجم فصل ۱۹۸۸-۱۹۸۷، نهمین فصل بعد و سرانجام پله هشتم آخرین فصل دهه ۸۰ هواداران را شوک زده کرد. ۲ فصل بعد باشگاه بر رتبه چهارم تکیه زد. بالاترین رتبه در تاریخ باشگاه اوساسونا. جام یوفا در انتظار مردان طلائی باسک بود حال آنکه مانند اولین حضور عملکرد مثبتی ارائه نشد.
● دسامبر ۱۹۹۰
▪ رئال‌مادرید صفر - اوساسونا ۴
”خوآن اوریان“ هت‌تریک کرد و تیم باسکی در برنابئو با نتیجه تاریخی ۴ بر صفر پیروز شد. از آن پس ”خوآن“ در دل هواداران جایگاه ویژه‌ای یافت. حتی چنین برد خیره‌کننده‌ای جایگاه اوساسونا در میان بزرگان را تثبیت نکرد چه اینکه آنها در فصل ۱۹۹۴ - ۱۹۹۳ برای اولین و تاکنون آخرین بار به دسته دوم سقوط کردند. حضور ۷ مربی از جمله رافائل بنیتز (سرمربی فعلی لیورپول) دردی را دوا نکرد. در سال ۲۰۰۰ باشگاه، جواز حضور در دسته اول را به‌دست آورد. ۲ سال بعد آگیره مکزیکی، بازیکن دهه ۸۰، به‌عنوان مربی و ”پاچی ایزکو“ به‌عنوان رئیس باشگاه معرفی شدند. تیم آگیره فوق‌العاده تماشائی بازی می‌کرد و عاقبت در پایان فصل ۲۰۰۴-۲۰۰۳ جواز شرکت در جام یوفا را به‌دست آورد. پیروزی ۳ بر صفر مقابل رئال‌مادرید و یک بر صفر مقابل والنسیا (در خانه حریفان) چنین پاداشی را به دنبال داشت. پیامد این اتفاقات مثبت افزایش سرمایه باشگاه و ساخت یک شهرک ورزشی مجهز بود.
● و اما اکنون...
بدون شک ۲ فصل اخیر از تاریخی‌ترین دوران حیات اوساسونا محسوب می‌شود. در فصل ۲۰۰۵ - ۲۰۰۴ اوساسونا به فینال جام پادشاهی راه یافت و هر چند ۲ بر یک مغلوب بتیس شد اما شادی خاصی به اهالی پامپلونا هدیه داد.
فصل گذشته نیز اوساسونا پس از بارسلونا، رئال‌مادرید و والنسیا بر رتبه چهارم تکیه زده و برای اولین بار در طول تاریخ طولانی خود به لیگ قهرمانان راه یافت. آنها در مرحله مقدماتی با قبول شکست از هامبورگ راهی به دور گروهی نیافتند با این حال رؤیاهای این تیم باسکی تمامی ندارد.
اوساسونا در عین باسکی بودن خود را اسپانیائی می‌داند و این موضوع نمایانگر دوگانگی تنیده شده در ذات باشگاه است که گاهی در اوج ناامیدی و خانه‌خرابی، معجزه می‌کند.

منبع : روزنامه ابرار ورزشی