میزان حافظه در کامپیوتر

● کم یا زیاد؟
مادربردهایی که در سه چهار سال اخیر وارد بازار شده‌اند به ‌طور معمول از ۴ گیگابایت حافظه در چهار شکاف (به بیان دیگر چهار شکاف یک گیگابایتی) چهار شکاف یک گیگابایتی پشتیبانی می‌کنند. از یکی دو سال پیش مادربردهایی طراحی شده‌اند که سقف پشتیبانی خود را تا ۸ گیگابایت افزایش داده‌اند. بنابراین به‌ شکلی منطقی می‌توان پیش‌بینی کرد که این موجودات از چهار شکاف ۲ گیگابایتی پشتیبانی خواهند کرد. تذکر این نکته خالی از لطف نیست که سازندگان مادربرد به ‌طور معمول از تمامی قابلیت‌های چیپ‌ست‌ها استفاده نمی‌کنند. برای مثال، برخی چیپ‌ست‌ها از ۸ گیگابایت حافظه پشتیبانی می‌کنند، در حالی که طراحان مادربرد حداکثر پشتیبانی حافظه را به ۴ گیگابایت محدود می‌کنند که البته برای خود هزار و یک توجیه فنی دارند. از سال گذشته نیز برخی مادربردهای مبتنی بر چیپ‌ست‌های جدید، سقف سازگاری خود را با حافظه تا ۱۶ گیگابایت افزایش داده‌اند.
راستش صحبت‌ها و نظرات متناقضی در این‌باره مطرح می‌شود که نتیجه آن چیزی جز سردرگمی بیشتر کاربرجماعت نیست. از سال‌ها پیش مطالبی درباره محدودیت سیستم‌عامل‌های Microsoft در مدیریت حافظه منتشر شده بود. برای مثال، گفته می‌شد که سیستم‌عامل Windows ۹۸SE توان مدیریت فقط ۵۱۲ مگابایت حافظه و سیستم‌عامل Windows XP نیز قادر به‌ مدیریت کمتر از یک گیگابایت حافظه است. بالاخره Microsoft نیز بیکار نمانده و اصطلاحاتی در مولود خود ایجاد کرده است تا توانایی آن را با توجه به شرایط روز سازگار کند.
در این نوشتار این موضوع را مورد بررسی قرار خواهیم داد که کاربران کامپیوتری با قصد خرید یا نیت ارتقا، حداکثر به چه مقدار حافظه نیاز دارند؟
● محدودیت ۳۲ بیتی‌ها
بیشتر سیستم‌های کنونی به شکل ۳۲ بیتی کار می‌کنند و حتم دارم می‌دانید که این‌گونه سیستم‌ها قادر به آدرس‌دهی فقط ۴ گیگابایت حافظه هستند. سیستم‌های ۳۲ بیتی قادر به تشخیص بیش از این مقدار نیستند و به‌ همین ترتیب مورد استفاده نیز قرار نخواهد گرفت.
از این‌رو اگر از سیستم‌های ۳۲ بیتی مانند Windows XP یا Vista استفاده می‌کنید بدانید که در هر حالت بیش از ۴ گیگابایت حافظه به‌ کار شما نمی‌‌آید. البته ماجرا برای سیستم‌عامل Vista در وضعیت ۶۴ بیتی متفاوت است،‌ زیرا این سیستم می‌تواند ۱۶ ترابایت حافظه را آدرس‌دهی کند. بد نیست بدانید که وجود این قابلیت، به این معنا نیست که هر قدر که می‌خواهید مجاز به استفاده از حافظه هستید.
در یکی از گزارش‌هایی که در این مورد منتشر شده از ترکیبات مختلف حافظه در چهار حالت استفاده کرده و نتیجه آن مورد بررسی قرار گرفته است.
▪ ترکیب A؛ ۲ قطعه یک گیگابایتی در مجموع ۲ گیگابایت
▪ ترکیب B؛ ۲ قطعه ۲ گیگابایتی در مجموع ۴ گیگابایت
▪ ترکیب C؛ ۴ قطعه یک گیگابایتی در مجموع ۴ گیگابایت
▪ ترکیب D؛ ۴ قطعه ۲ گیگابایتی در مجموع ۸ گیگابایت
لازم به ‌یادآوری است که نتایج تست ۸ گیگابایت حافظه در سیستم‌عامل ۶۴ بیتی Vista حاصل شده.
● کارایی کلی حافظه
تست‌ها در این بخش توسط نرم‌افزارهای معروف Sisoft Sandra و Everest شکل گرفته است و نتایج Sisoft Sandra نشان می‌دهد که ترکیب‌های C و D کارایی بالاتری دارند. هرچند عملکرد ترکیب C‌ فاصله مختصری با ترکیب B دارد و نتیجه ترکیب D‌ رضایت‌بخش نیست.
تست زمان تأخیر (Latency) نرم‌افزار Everest حکایت از برتری ترکیب A و با فاصله‌ای اندک ترکیب B دارد. ترکیب C و D نتایج مشابهی دارند و به ‌سادگی می‌توان تحلیل کرد که ترکیب‌هایی که از تعداد قطعات کمتری حافظه استفاده می‌کنند تاخیر کمتری دارند. به ‌بیان دیگر اگر مشکلات فنی قابل رفع باشند، استفاده از قطعات پرظرفیت‌تر تأخیر کمتری در پی دارد که این موضوع برای بازی‌دوستان و کاربران حرفه‌ای دارای اهمیت فوق‌العاده‌ای است.
اما نتیجه خوانش (Read)، ثبت (Write) و انتقال (Copy) داده‌ها نشان از برتری ترکیب‌هایی با ظرفیت کمتر و تعداد قطعه کمتر است. هرچند نتیجه انتقال داده توسط ترکیب C بهتر از دیگران است، اما در مجموع ترکیب‌های A و B نتایج بهتری نشان می‌دهند. ترکیب ۸ گیگابایتی ناامیدکننده ظاهر شده است!
● زمان Boot Up!
مقصود فاصله زمانی بین نمایش اطلاعات اولیه BIOS تا فعال‌شدن کامل امکانات اولیه سیستم‌عامل است. این تست باز هم بر این نکته تاکید دارد که ترکیب کم ‌ظرفیت‌تر عملیات آماده‌شدن سیستم را سریع‌تر انجام می‌دهد. البته شاید قیاس سیستم‌عامل XP با Vista قدری ناجوانمردانه باشد،‌ زیرا سیستم‌عامل Vista در هنگام فعال شدن نزدیک به ۴۰۰ مگابایت اطلاعات را داخل حافظه وارد می‌کند!
البته تأخیر میان ترکیب‌های مختلف کمتر از ۵ ثانیه است و عدد قابل توجهی محسوب نمی‌شود.
برای ادامه بررسی درباره این موضوع از بار کردن (Loud) تعدادی تصویر توسط نرم‌افزار Photoshop Element ۶ استفاده می‌شود تا قیاسی حقیقی در این‌باره شکل گیرد. البته کارایی هارددیسک سیستم در تغییر زمان بار کردن تصاویر تاثیر دارد. به این ‌منظور آزمایش برای دو هارددیسک متفاوت تکرار شده است.
نتیجه ترکیب D در باز کردن ۲۰ تصویر ۸ مگابایتی به‌ شکل محسوسی برتر از ترکیب A است. نتیجه ترکیب B نیز قابل قبول است. اکنون اگر قرار باشد تعداد تصاویر را تا ۲۰۰ عدد افزایش دهیم نتیجه ترکیب A به فاجعه نزدیک می‌شود. ترکیب‌های B فوق‌العاده ظاهر شده و نتیجه ترکیب D نیز با قدری اغماض به ترکیب B نزدیک است. اگر بخواهیم تصویری واقعی ترسیم کنیم، کارایی ترکیب‌های ۴ و ۸ گیگابایتی دو برابر ترکیب ۲ گیگابایتی است.
● بازی‌ها
در خصوص با بازی‌ها دو موضوع زمان بارکردن اطلاعات مورد نیاز بازی و تاثیر قطعات حافظه در افزایش کارایی بازی‌ها اهمیت دارد. اطلاعاتی که هر بازی نیاز به بارکردن دارد برای بازی‌ها متفاوت هستند. برای مثال، بازی‌های Call of Duty ۴ و Supreme Commander از جمله مواردی هستند که اطلاعات اولیه مختصری بار می‌کنند، اما حجم اطلاعات بازی‌های Crysis، World in Conflict و Company of Heros قابل توجه است. تنها موردی که کارایی ترکیب ۲ گیگابایتی مانند دیگر ترکیب‌هاست، بازی Call of Duty ۴ است و در دیگر بازی‌ها فاصله ترکیب A با دیگر ترکیب‌ها قابل توجه به نظر می‌رسد. زمان بارکردن اطلاعات در تمامی بازی‌ها برای ترکیب‌های ۴ و ۸ گیگابایتی یکسان است.
مطالبی که در پاراگراف بالا گفته شد به زمان بار کردن اطلاعات مربوط می‌شود، اما نقش این قطعات در افزایش کارایی بازی‌ها موضوع بررسی دیگری است.
واقعیت تست‌ها اینگونه نشان می‌دهد که کارایی ترکیب ۲ گیگابایتی اگر چه در زمان بارکردن اطلاعات اولیه قابل دفاع نیست، اما در بازی‌ها تاثیر فوق‌العاده بر افزایش کیفیت دارد. به طوری که در برخی موارد مانند بازی Supreme Commander به‌ وضوح از ترکیب ۸ گیگابایتی بالاتر است و در بیشتر اوقات با ترکیب ۴ گیگابایتی برابری می‌کند.
● نتیجه‌گیری
به راستی چه مقدار حافظه برای استفاده مناسب است؟
پاسخ برای کاربری‌های مختلف متفاوت است. برای کاربردهای حرفه‌ای همراه با پردازنده‌های چهار هسته‌ای Xeon در بهترین حالت ۷۰ درصد حافظه قابل استفاده است. این در حالی است که شرایط گاهی ایجاب می‌کند که از چنین واقعیتی صرف‌نظر کنیم. اما برای کاربران دسکتاپ‌ها استفاده بیش از ۴ گیگابایت حافظه عاقلانه نیست، زیرا چیزی به کارایی سیستم افزوده نمی‌شود. به بیان دقیق‌تر، میزان دقیق اندازه حافظه را نوع فعالیت‌های کاربر مشخص می‌کند. برای مثال، اگر کاربر به طور معمول با تصاویر چند لایه کار می‌کند باید دو قطعه با ظرفیت بالا را به کار گیرد. به ‌طور خلاصه برای بیشتر کاربران استفاده از دو قطعه یک گیگابایتی (در مجموع ۲ گیگابایت) برای انجام تمامی امور کفایت می‌کند. کاربران حرفه‌ای‌تر نیز بهتر است از دو قطعه ۲ گیگابایتی (در مجموع ۴ گیگابایت) استفاده کنند. اما کار به اینجا ختم نمی‌شود. استفاده از قطعات حافظه با CL حداقلی، عامل دیگری است که در تضمین کارایی تاثیرگذاری بسیاری دارد. هر چه عدد CL‌ قطعه حافظه کمتر شود، قیمت آن افزایش خواهد یافت. این موضوع برای کاربری‌های عام اهمیت چندانی ندارد، اما برای فعالیت‌های حرفه‌ای امری ضروری است.
این را بگویم و ختم کلام که برخی قطعات ۲ گیگابایتی با برخی مادربردها مشکل سازگاری دارند. به‌ بیان دیگر بهتر است در بیشتر اوقات از دو قطعه مشابه و از تکنولوژی دو کاناله (Dual Channel) استفاده کنید. برای صحبت درباره تکنولوژی جدید سه ‌کاناله (Tri Channel) زمان مناسبی نیست و آن را به وقت دیگری موکول می‌کنیم.

منبع : هفته‌نامه بزرگراه فناوری