موانع، مشکلات، راهکارها

این سیاست گذاری مبتنی بر تعیین اولویت ها و ایجاد مكانیسم حركت منسجم نهادهای تحقیقاتی، فناوری و دانشگاه در راستای آن است.صنعت برای توسعه خود نیازمند نیروی انسانی آموزش دیده و تحقیقات علمی است و تأمین این نیاز، شرط لازم برای حضور و بقا در بازار رقابتی امروز است.دانشگاه، نهادی علمی است كه فعالیت های آموزشی و پژوهشی انجام می دهد. فعالیت های آموزشی دانشگاه، غالباً در جهت تربیت نیروی انسانی برای تأمین نیازهای نهادهای مختلف اجتماعی است. صنعت نیز بخش بزرگی از نیروهای متخصص خود را به وسیله دانشگاه یا مراكز آموزش فنی وابسته به وزارت آموزش علوم، تحقیقات و فناوری تأمین می كند. مهمترین وظیفه دانشگاه، تربیت نیروی انسانی متناسب با نیازهای اجتماعی، اقتصادی و صنعتی است.دانشگاه نیروی محركه توسعه صنعت است، زیرا توسعه مبتنی بر نیروی انسانی كارآمدی است كه دانشگاه وظیفه تربیت آن را برعهده دارد.برای آنكه دانشگاه در خدمت اهداف توسعه قرار گیرد، باید نیروی انسانی مورد نیاز صنعت را تربیت كند و فعالیت های تحقیقاتی خود را در جهت اهداف توسعه ملی سازماندهی نماید. به این منظور باید رابطه مفیدی میان دانشگاه و صنعت ایجاد شود.
در جهان امروز، دانشگاه ها و مراكز تحقیقاتی و برقراری ارتباط مستمر و هماهنگی لازم بین آنها و واحدهای صنعتی، از جمله اصول اساسی در روند پیشرفت و توسعه ملی كشورها محسوب می شود.در كشورهایی كه تحقیقات، نقش اثر بخشی را در توسعه صنعتی ایفا می كنند، ارتباطی بنیادین و مؤثر بین صنعت و دانشگاه برقرار است و همواره تلاش بر این است تا این ارتباط تنگاتنگ حفظ شود.برای پیشرفت، رشد و توسعه اقتصادی كشور، در ابتدا باید استراتژی كلان تحقیقاتی كشور مشخص گردد و سپس بر این اساس، سیاست ها و وظایف دانشگاه، صنعت و مراكز تحقیقاتی تعریف شوند. به عبارت دیگر، تحقیقات در سیاست گذاری جزو اصولی ترین مبانی تحقیقات شمرده می شود.اما در این میان نقش مراكز تحقیقاتی و به ویژه مراكزی كه دانشگاهها و صنایع را به هم پیوند می دهند، بسیار حساس و مهم است. مطالعه و بررسی صدها شهرك تحقیقاتی و پارك های صنعتی در كشورهای توسعه یافته، بیانگر وجود ارتباطی بسیار تنگاتنگ و مستمر بین مراكز تحقیقاتی و مراكز دانشگاهی در این كشورها است، كه از این طریق، مشكلات صنعت در سطوح مختلف حل و فصل می شود. البته در این چهارچوب، حمایت و پشتیبانی دولت از مراكز تحقیقاتی همه جانبه است.دانشگاه به عنوان یك مركز عالی، اگر می خواهد زنده و پویا بماند، باید به عمل بیندیشد. زیرا اگر علمی به عمل درنیاید، رشد آن در جامعه متوقف می شود.نبی اكرم(ص) فرموده اند: علم، عمل را صدا می زند، اگر عمل شد، می ماند و الا كوچ می كند. یعنی علم به جایی می رود كه ارزشش در آنجا شناخته شود، یعنی به عمل درآید و الا علم بدون عمل مستهلك خواهد شد.سعدی می گوید: دو كس رنج بیهوده بردند و سعی بی فایده كردند. یكی آنكه اندوخت و نخورد و دیگری آنكه آموخت و نكرد.
موانع ارتباط بین دانشگاه و صنعت
* عدم شناخت صحیح مشكلات صنعت، توسط دانشگاه و صنعت.
* عدم پیشرفت صنعت و مشخص نبودن جایگاه تحقیقات و فناوری در آن به دلیل وابستگی صنعت به خارج
* عدم انطباق موضوعات تحقیقات با نیازهای صنعت.
* توجه بیش از حد دانشگاهیان به تحقیقات صرفاً تئوری.
* عدم حمایت شایسته صنعت از تحقیق و محققان.
* عدم وجود واسطه مناسب بین صنعت و دانشگاه جهت تعریف پروژه و به كارگیری نتایج آن و برقراری ارتباط لازم.
* بها دادن بیشتر به مسائل آموزشی نسبت به امور تحقیقاتی در دانشگاه ها.
* عدم ارتباط مستقیم و مستمر دانشگاه با صنایع كشور كه می بایست مصرف كننده عمده نتایج تحقیقات باشند.
* عدم سیاستگذاری لازم در خصوص هم جهت شدن تحقیقات با نیازهای واقعی كشور.
* نبود آئین نامه و ضوابط مناسب اجرایی جهت انجام تحقیقات.
* عدم توجه پژوهشگران به نیاز كشور.
* كمبود نیروی محقق و پژوهشگر.
* نداشتن انگیزه لازم جهت انجام تحقیقات.
* كمبود بودجه تحقیقاتی دانشگاه.
* عدم دسترسی كافی به منابع و محافل علمی.
راهكارهای مؤثر در پیشبرد همكاری های
دانشگاه و صنعت
* دانشگاهها می توانند به وسیله هدایت فعالیت های تحقیقاتی خود را به سمت فعالیت های توسعه گرا به صنعت نزدیك شوند.
* صنعت برای رشد و توسعه خود، نیازمند فعالیت های تحقیقاتی و توسعه سطح نیروی انسانی است. این فعالیت ها صنعت را به دانشگاه نزدیك می كند.
* تقویت دفاتر همكاری صنعت و دانشگاه.
* تنظیم یك برنامه فراگیر و گسترده برای انجام بازدیدهای متقابل صنعت و دانشگاه از توانایی ها و امكانات موجود در هر بخش.
* برگزاری كلاس ها و دوره های كوتاه مدت توسط هر بخش برای بخش دیگر.
* ایجاد و تقویت شهرك های تحقیقاتی و پژوهشی از اساسی ترین ضرورت هایی است كه می تواند به عنوان تضمین همكاری های صنعت و دانشگاه بر آن تأكید كرد.
* تعریف پروژه های تحقیقاتی قابل واگذاری به دانشگاه.
* ایجاد مراكز طراحی مهندسی (مشاوره و طراحی) با عضویت اعضای هیأت علمی دانشگاه ها.
* تأسیس مراكز تحقیق و توسعه در صنعت.
* استفاده از اعضای هیأت علمی دانشگاه به صورت مشاور و عضو هیأت مدیره.
* گذراندن فرصت مطالعاتی اساتید در واحدهای صنعتی.
* توجه جدی به واحد كارآموزی و بهره برداری كامل از دانشجویان كارآموز.
* ایجاد امكان بازدید دانشجویان از صنعت و تهیه گزارش هایی به منظور تعریف پروژه های دانشجویی.
* آموزش و آماده كردن دانشجویان با مسائل صنعتی در بدو استخدام.
* حمایت پایان نامه های مربوط به دوره های كارشناسی ارشد و دكترا و تعریف پروژه های آنان بر حسب نیازهای صنعت (انجام برخی از نیازهای واحد های صنعتی در قالب پایان نامه های تحصیلی دانشجویان).
* آشنا كردن دانشجویان با نیازها و مشكلات صنعت قبل از فارغ التحصیلی توسط كارآموزی ها و بازدید ها.
* ایجاد رشته های علمی و كاربردی جدید در دانشگاهها.
* استفاده از متخصصین صنعت به صورت نیمه وقت در دانشگاهها به منظور انجام مسائل آموزش و پژوهش و شناساندن نیازهای صنعت به آنان.
* شركت اساتید در كنفرانس ها و سمینارهای صنعتی و بالعكس (برگزاری كنفرانس ها و سمینارهای مشترك) و دعوت از افراد صاحبنظر و علاقه مند.
* ارتباط تنگاتنگ اعضای هیأت علمی با صنایع و تطبیق مطالب درسی و علمی تدریس دروس مربوطه.
* تشكیل نمایشگاه های مختلف در صنایع و دانشگاه ها.
* ایجاد بانك اطلاعاتی: جمع آوری اطلاعات از صنایع (نیازها) و دانشگاه ها (توانمندی ها).
* ارائه كلاس های آموزشی متناسب با نیازهای صنایع به منظور بالا بردن ارتقای سطح علمی كارشناسان صنعت و آموزش.
* اجرای دوره های بلند مدت خاص صنعت توسط دانشگاه ها در قالب مهندسی تبدیلی كاربردی، رشته های بازرگانی، حسابداری و مدیریت.
* اعطای بورسیه تحصیلی به دانشجویان دانشگاه های كشور در رشته های مورد نیاز صنعت كه پس از فارغ التحصیل شدن در واحدهای صنعت مشغول به كار شوند.
* اجرای پروژه های مشترك تحقیقاتی (دانشگاه و صنعت)، مشاركت صنایع و دانشگاه ها در تحقیقات جهت دار مثلاً شناسایی و طبقه بندی عیوب عمده و تكراری كه در واحدهای صنعتی اتفاق می افتد.
* حمایت از پروژه های حل مشكلات فنی واحدهای صنعتی از طریق اساتید دانشگاه ها.
* ایجاد دوره های بازآموزی خاص برای مهندسین، كارشناسان و مدیران صنایع جهت تطابق شایستگی ها و قابلیت های آنان با پیشرفت های تكنولوژی.
* تهیه كتب فنی مهندسی، مالی، بازرگانی و مدیریتی با نگرش علمی كاربردی به نحوی كه به بالا بردن اطلاعات كاركنان، كارشناسان و مدیران در قالب تألیف و ترجمه در ارتباط با فعالیت های صنایع كمك كند.

مهندس صدر الله البرزی

منبع : روزنامه همشهری