دیپلودوکوس

● آناتومی:
دیپلودوكوس دایناسوری گردن دراز،‌دم شلاقی و غول پیكری بود كه طول آن حدود ۹۰ فوت (۲۷متر) و طول گردن درازآن ۲۶فوت(۸متر) و طول دم آن ۴۵فوت(۱۴متر) بود اما طول سرش كمتر از ۲فوت بود. این دایناسور از بلندترین جانوران خشكی است. سوراخهای بینی دیپلودوكوس در بالای سرش قرار داشتند و دندانهای میله ای شكلی داشت كه در جلوی آرواره اش قرار داشتند. پاهای جلویی آن كوتاهتر از پاهای عقبی اش بودند و همه پاها شبیه پاهای فیل و پنج انگشتی بودند. انگشت شست هرپا دارای چنگال بود كه احتمالا برای حفاظت و دفاع بوده است. بررسی پوست فسیل شده دیپلودوكوس نشان داد كه این جانور در پشتش یك ردیف خارداشته است.
دیپلودوكوس سبكتر از ساروپودهای غول پیكر دیگر بود و حدود ۲۰-۱۰ تن وزن داشت.در زیر ستون فقرات آن استخوانهایی خارجی وجود داشت كه هم به سمت جلو و هم به سمت عقب پیش آمدگی استخوانی،‌ دومیله ای، داشت (سندانی شكل) كه احتمالا برای حفاظت و حركت گردن و دمش مورد استفاده قرار می گرفت. دیپلودوكوس از دم شلاقی شكلش برای محافظت و دفاع استفاده می كرده است. اخیرا پوست فسیل شده دیپلودوكوس كشف شده است و در پشت آن ردیفی ازخارها وجود داشته است.
عكسی از معده و استخوانهای دیگر دیپلودوكوس كه با استفاده از دوربین دیجیتال المپوس۳۰۴۰،‌توسط جیم پاكت در اتاق دایناسورهای ماقبل تاریخ موزه علوم و طبیعت دنور گرفته شده است.
معلوم شده كه دیپلودوكوس(و ساروپودهای دیپلودوسیددیگر مثل آپاتوزاروس) نمی توانسته اند سرشان را در ارتفاع بیش از ۱۷ فوتی(۴/۵متری)زمین قرار دهند(پاریش و استیونز،۱۹۹۹).
دنده های شكمی(دنده های شكمی آویزان) دنده های باریك و شكننده ای بودند كه به محافظت و نگهداری اندامهای درونی(مثل شش) قسمت میانی بدن كمك می كنند. این دنده ها به ستون فقرات متصل نبوده و در منطقه شكم به پوست متصل می شوند.
● تغذیه و دندانها:
دیپلودوکوس گیاهخوار بود و برای بقای خود در هر روز مقادیر بسیار زیادی گیاه می خورد. این دایناسور همه برگها را بدون جویدن می بلعید و احتمالا سنگهای معده را هم می بلعیده (سنگهایی که در معده اش باقی می ماند) تا به هضم مواد گیاهی کمک کند. دیپلودوکوس دندانهایی کند داشت که برای جویدن و خردکردن برگهای درختان مفید بودند.
احتمالا غذای اصلی دیپلودوکوسها کاج بوده است که در زمان زیست ساروپودهای بزرگ، فراوانترین گیاه بود. منبع غذایی ثانویه شامل گینگکاس، دانه های سرخس، سیکادها، علف، سرخس، خزه و دم اسبیان بوده است.
● چرا گردن دیپلودوکوس اینقدر دراز بود؟
دیپلودوکوس، گردنش را کما بیش افقی(موازی با زمین) نگه می داشت. احتمالا گردن دراز این دایناسور برای گشتن درجنگلها به کار می رفته تا از برگهایی استفاده کند که برای ساروپودهای بزرگ دیگر غیرقابل دسترسی بود و این ساروپودها نمی توانستند به خاطر اندازه شان به این جنگلها نفوذ کنند. به علاوه گردن دراز،این دایناسور را قادر می ساخت تا پتریدفیتها(دم اسبیان، خزه و سرخس) را بخورد. این گیاهان برگ صاف در مناطق مرطوب رشد می کنند که ساروپودها نمی توانستند به آنجا راه یابند. اما احتمالا ساروپودها روی زمین سخت می ایستاده و در این مناطق مرطوب چرا می کردند.
● رفتار:
دیپلودوکوسها به صورت گله ای زندگی می کردند و هنگامی که غذای محل زیستشان تمام می شد مهاجرت می کردند. احتمالا دیپلودوکوس مثل ساروپودهای دیگر تخم گذار بوده است. تخمهای یافت شده ساروپودها دارای الگوی خطی بوده اند و در لانه قرار نداشتند. احتمالا هنگامی که جانور در حال حرکت بوده، تخم می گذاشته است. اعتقاد بر این است که ساروپودها از تخمهایشان مراقبت نمی کرده اند. طول عمر ساروپودها ۱۰۰سال بوده است.
● هوش:
تصور می شد که ساروپودها(مثل دیپلودوکوس، براکیوزاروس و آپاتوزاروس) و استگوزاروس مغز ثانویه ای داشته اند. امروزه دیرینه شناسان معتقدندچیزی که آنها آن را مغز ثانویه می پنداشتند در واقع بزرگ شدگی طناب عصبیدر منطقه ران بوده است. این بزرگ شدگی از مغز کوچک جانور بزرگتر بود.
دیپلودوکوس نوعی ساروپود بود که هوش آنها(یا EQ که از روی نسبت مغز به وزن بدن اندازه گیری می شود)در بین دایناسورها در کمترین حد بود.
● تحرک:
دیپلودوکوس، خیلی آهسته روی چهار پای ستون مانند راه می رفت(از روی فسیل ردپا، طول پاهای آن و وزن تقریبی اش مشخص شده است).
● زمان زیست:
دیپلودوکوس، در دوره ژوراسیک پسین، از ۱۴۵- ۱۵۵ میلیون سال قبل می زیست. ژوراسیک پسین زمان زیست ساروپودهای بزرگ بود که شامل کامارازاروس، آپاتوزاروس و براکیوزاروس می باشند. از دایناسورهای هم عصرآنها استگوزاروس، آلوزاروس، سوپرزاروس، کوئلوزار و بسیاری دایناسورهای دیگر بودند.
● فسیلها و نامگذاری:
نخستین فسیل دیپلودوکوس، توسط ارل داگلاس و ساموئل ویلستون در سال ۱۸۷۷ کشف شد و در سال ۱۸۷۸ توسط دیرینه شناس اتنیل مارش نامگذاری شد. تعداد زیادی از فسیلهای دیپلودوکوس در کوههای راکی در غرب ایالات متحده(در کلرادو، مونتانا، اوتا و وایومینگ) کشف شده اند. دیپلودوکوس به معنای دومیله ای است.
● طبقه بندی:
دیپلودوکوس گیاهخواری بزرگ بود و متعلق است به:
· قلمرو(جانوران)
· شاخه مهره داران(دارای طناب عصبی پشتی هستند كه در مغز خاتمه می یابد)
· رده آركوزاریا(دیاپسیدها با دندانهای سرپیچی و غیره)
· راسته ساریچیا- دایناسورهای جهنده، اجداد پرندگان.
· ساروپودومورف- دایناسورهای گیاهخوار گردن دراز، با دم بلند كه روی چهار پا راه می رفتند.
· زیرراسته ساروپودا- گیاهخواران بسیار بزرگ.
· نئوزاروپودا- ساروپودهای تكامل یافته.
· خانواده دیپلودوسیدا- ساروپودهای دم شلاقی و دندان میله ای كه بر روی مهره هایشان خارهای بلندی داشتند و شامل آمارگازاروس، آپاتوزاروس، سوپرزاروس، باروزاروس، سیزموزاروس و غیره می باشند.
· جنس دیپلودوكوس.
· گونه دیپلودوكوس لانگوس(نامگذاری گونه:مارش،۱۸۷۸)، دیپلودوكوس كارنجی(هچر،۱۹۰۱)، دیپلودوكوس هایی(هلند،۱۹۲۴).

منبع : پایگاه داده های علوم زمین کشور