تحلیل جایگاه تکنولوژی آموزشی در آموزش‌های علمی‌کاربردی وزارت جهاد کشاورزی

وارد ساختن تکنیک‌های نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی از جمله تعیین و تحلیل وظایف کلیدی فرعی هریک از مشاغل، تحلیل و تدوین هدف‌های آموزشی، گزینش هدف‌های دقیق و نهایتاً تعیین عناصر آموزشی به زمینه برنامه‌ریزی درسی، مهارت بسیار پیچیده‌ای است. که انجام و اجرای آن نیاز به افراد کاملاً آگاه و متخصص در این زمینه دارد. نیازسنجی آموزشی در فرایند برنامه‌ریزی درسی و طراحی برنامه‌های درسی علمی کاربردی بخش کشاورزی در مؤسسه آموزش عالی علمی‌کاربردی بخش کشاورزی از اهمیت خاصی برخوردار است. آن‌چه که در تدوین برنامه‌های درسی مذکور اهمیت ویژه‌ای دارد این است که از فنون طراحی آموزشی به‌عنوان یکی از تکنیک‌های نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی در حوزه برنامه‌ریزی درسی استفاده و به مخاطبان دانش و مهارت‌هائی داده شود که در تهیه آنها خصوصیات ذیل مورد توجه قرار گیرد:
دقیقاً با نیاز شغلی آنها در ارتباط باشد. به‌صورت محتوائی به مخاطبان ارائه گردد که آنان بتوانند وظایف اصلی و وظایف زیر مجموعه هریک از وظایف کلیدی را به‌راحتی و با مهارت انجام دهند. این مسئله نیاز به مشخص ساختن هریک از مشاغل حوزهٔ کشاورزی، وظایف و عناصر آموزشی آنها دارد. این تکنیک دقیقاً چیزی است که رویکرد نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی را در اختیار برنامه‌ریزان درسی قرار می‌دهد.به بهسازی و ترمیم مهارت‌های شاغلین بخش کشاورزی منجر گردد. این چیزی نیست که به‌راحتی تعیین گردد. برنامه‌ریزان درسی به یاری تکنولوژیست‌های آموزشی نقاط ضعف دانشی و مهارتی و محتوای مورد نیاز آنان را طراحی خواهند کرد.این مهم نیاز به تحلیل آموزشی در قالب جدول زیر دارد:
▪ هدف‌های آموزشی دقیقاً انعکاس نیازهای واقعی مخاطبان حوزه کشاورزی است چراکه نیاز آموزشی با استفاده از تحلیل آموزشی دقیقاً از وظایف مشاغل مرتبط با بخش کشاورزی اخذ شده‌اند.
آموزش‌های علمی‌کاربردی مرتبط با علوم کشاورزی، بهره‌گیری از منابع درسی استاندارد از بعد انتقال دانش و مهارت‌ها نیز حایز اهمیت فراوانی است. صرف‌نظر از رنگ، شکل، نواع ارائه محتوی رعایت اصول عمودی و افقی محتوا، ارائه تمرین‌ها و مثال‌ها و ... وجهه نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی از طریق تکنیک تجزیه و تحلیل آموزشی به تهیه و تدوین کتب درسی منطبق با سر فصل‌های آموزشی یا به عبارتی همان نیازهای واقعی مشاغل و وظایف، کمک شایانی کرده است. خصیصه دیگر تحلیل آموزشی، کمک به مدرسان علمی‌کاربردی کشاورزی است تا با عنایت به حیطه، درجه و سطح هریک از هدف‌های آموزشی، نوع روش تدریس (روش یاددهی ـ یادگیری) خود را انتخاب نمایند. نظام علمی‌کاربردی با عنایت به استاندارد ساعات نظری و عملی نحوه تدریس و ارائه مطالب با سیستم مرسوم آموزشی تفاوت‌های زیادی دارد. تحلیل آموزشی به‌مثابه چراغی هدایت‌گر، مسیر حرکت مدرسان علمی‌کاربردی کشاورزی را روشن می‌سازند. ارزش‌یابی از آموخته‌ها و مهارت‌های یادگرفته آموزش‌های علمی‌کاربردی کشاورزی حائز اهمیت است. تحلیل آموزشی مؤلفه‌های یک ارزش‌یابی کاربردی را در اختیار مدرسان علمی‌کاربردی قرار می‌دهد مدرسان با در نظرگرفتن اهداف آموزشی، دقیقاً آن‌چه را اندازه‌گیری می‌کنند که مورد نیاز مشاغل بوده و می‌بایست مخاطبان آنها را آموخته و تجربه کرده باشند.
تحلیل آموزشی یا رویکرد نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی، مدرسان علمی‌کاربردی کشاورزی را در انتخاب مواد آموزشی و کمک آموزشی معیاری و هنجاری نیز کمک می‌کند. این یعنی در نظرگرفتن رویکرد دوم تکنولوژی آموزشی (سخت‌افزاری). رابطه و تعامل نزدیک فنون برنامه‌‌ریزی درسی با تکنیک‌های نرم‌افزاری تکنولوژی آموزشی منجر به تدوین سندی مکتوب خواهد شد که این سند به‌عنوان برنامه درسی علمی‌کاربردی، چشم‌انداز و برآیندی از دانش و مهارت‌های مورد نیاز مشاغل بخش کشاورزی را رد بر خواهد داشت این سند ضمن آماده‌سازی دانش‌آموختگان برای ورود به عرصه فعالیت‌های اقتصادی کشاورزی و ایجاد زمینه کارآفرینی در آنان، زمینه را برای تقویت، ترمیم، بهسازی و افزایش دانش و مهارت‌های شاغلین فعلی نیز فراهم می‌سازد.

نویسنده: علی ابراهیمی رئیس برنامه‌ریزی درسی مؤسسه آموزش عالی علمی ـ کاربردی جهاد کشاورزی
منابع و مآخذ:
۱) ابراهیمی، علی (۱۳۷۷)، برنامه‌ریزی درسی، راهبردهای نوین. تهران: انتشارات فکرنو.
۲) احدیان، محمد (۱۳۶۸)، مقدمات تکنولوژی آموزشی، تهران: چاپ‌ کارگری ۷تیر.
۳) ذوفن، شهناز و لطفی‌پور، خسرو (۱۳۸۴)، رسانه‌های آموزشی برای کلاس‌های درس، تهران: سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی، شرکت چاپ و نشر کتاب‌‌های درسی.
۴) نلسون، آنابل (۱۹۹۴)، فنون طراحی برنامه‌های آموزشی و درسی، ترجمه علی ابراهیمی و سید حسن موسوی، تهران: انتشارات نوادر.
۵) AECT task force(۱۹۷۷).Educational Technology Definition and Glossory of terms. Washington DC. Association for Educational Communications and Technology.
۶) Carnegie Commission on Higher Educational Technology in higher Education New YORK.MCGrow Hill.
۷) Heinich.R.Molenda.M&Russell.j.d. (۱۹۹۳) Instuctional Media and the new Technologies of Instuction. New york.NY.Macmillan.
۸) Smith.P.L.& RAGAN.T.J (۱۹۹۹) Instuctional Design.Columbus.Ohio prentice Hall.

منبع : نشریه آموزشهای علمی کاربردی