اوباما و حلقه‌های مفقوده

سفر دوره یی «باراک اوباما» کاندیدای ریاست جمهوری امریکا از طرف حزب دموکرات به خاورمیانه و اروپا باید سرآغاز یک نبرد و رقابت انتخاباتی و همچنین به دست گرفتن ابتکار عمل در آینده تحولات عراق و افغانستان تلقی شود. اینکه اکثر تحلیلگران و سیاستمداران این سفر را تلاشی جهت جبران کاستی وی در زمینه سیاست خارجی و عدم تجربه در مورد امنیت ملی می دانند، تنها یکی از ابعاد شکلی قضیه می تواند به حساب آید. با وسعت گرفتن سطح نبردها در افغانستان و بحث همیشه مطرح «رفتن یا ماندن» نیروهای امریکایی در عراق، هر دو طیف جمهوریخواه و دموکرات گزینه های متفاوتی را برای خود تدوین کرده اند که در آینده می تواند دست رقیب را برای مانور ببندد. توافقنامه امنیتی بین واشنگتن و بغداد را شاید مهم ترین مساله در این مورد بتوان به حساب آورد چرا که چیدمان و مباحث این پیمان نامه دقیقاً برخلاف وعده ها و سیاست راهبردی مطرح شده از سوی اوباما بوده است.
هرچند هر دو طرف در خصوص تقویت نیروهای نظامی امریکا در افغانستان تا حدودی مواضع همسان دارند ولی چنین تغییراتی در برنامه های آنان از دو ریشه متفاوت تاثیر می گیرد. روز شنبه ۱۹ ژوئیه سناتور ایلینویز در شرایطی پا به زمین افغانستان گذاشت که از قبل بن بست کنونی و مشکل امنیتی این کشور را بعد از یک تجربه شکست خورده از اقدامات جمهوریخواهان به درستی درک کرده بود. پیوند وضعیت افغانستان به جنگ عراق و ارائه این نظر که ورود نامشروع به جنگ عراق برخلاف راهبردهای ضدتروریستی و مدیریت میدان اصلی نبرد با این پدیده بوده است، حلقه ضعیف سیاست های جرج بوش و به طور کلی جمهوریخواهان در رقابت های انتخابات ریاست جمهوری ماه نوامبر در مورد موضوع امنیت ملی خواهد بود. با توجه به آخرین نظرسنجی های انجام گرفته هرچند اوباما با فاصله ۱۹ درصدی در مورد مسائل اقتصادی از سناتور «جان مک کین» رقیب جمهوریخواه خود جلو است ولی در زمینه سیاست خارجی و امنیت پشت سر رقیب قرار دارد. به همین دلیل به دست گرفتن ابتکار عمل و ارائه نسخه های عاجل و منطقی برای مدیریت میدان های نبرد و بحران، در حالی که افکار عمومی امریکا را به پایان دوران هشت ساله جمهوریخواهان ترغیب می کند، نقطه قوت رقیب را نیز آسیب زده و تقلیل می دهد. گرفتاری مضاعف بوش و مک کین بیشتر در آنجا رقم می خورد که سناتور دموکرات در بهترین شرایط پا به درون عراق می گذارد و به واسطه بحث مهم توافقنامه امنیتی بین دو کشور و نارضایتی عراقی ها از درخواست های واشنگتن، پیشنهاد خروج زمان بندی شده نیروهای نظامی امریکا از این کشور برای مسوولان بغداد از اهمیت فزون تری برخوردار خواهد شد. چنانچه بلافاصله در همان روز شنبه و در آستانه ورود اوباما به عراق، «نوری مالکی» نخست وزیر این کشور با استقبال از طرح وی حمایت دولت خود را از آن اعلام کرد. طرح اوباما برای خروج تدریجی از عراق و پایان بخشیدن به این جنگ پرهزینه هرچند برای شرکت های نفتی و صاحبان صنایع تسلیحاتی امریکا که لابی های قدرتمند اقتصادی حامی حزب جمهوریخواه هستند، می تواند خسارت بار تلقی شود ولی در عوض برای صنایع مصرفی، فولاد، ماشین سازی و مسکن شانس رونق دوباره را به ارمغان خواهد آورد. این طیف از صنایع که به طور سنتی حامی حزب دموکرات تلقی می شوند هم اکنون با توجه به رکود - تورم موجود در عرصه اقتصاد امریکا خسارات جبران ناپذیری را تحمل می کنند. چینش اقتصادی موجود در ایالات متحده یک همسویی منافع را بین اکثریت مصرف کننده و طیف اقتصادی هواخواه دموکرات ایجاد کرده است که دقیقاً در تقابل با عدم رضایت همین مصرف کنندگان (بخوان رای دهندگان) و حامیان اقتصادی نفتی- نظامی جمهوریخواهان خواهد بود.
بنابراین حرکت های کنونی از جمله سفر دوره یی اوباما به خاورمیانه و اروپا موضوع امنیت و اقتصاد را با هم در یک پیوند و تاثیرپذیری قابل درک برای افکارعمومی امریکا قرار می دهد که همین می تواند برگ برنده دموکرات ها در انتخابات ریاست جمهوری این کشور به حساب آید. از طرف دیگر افول اعتبار امریکا در افکارعمومی بین المللی موضوع مهمی بوده است که طی هشت سال اخیر مردم این کشور را به شدت عذاب داده است. سفر اوباما به اروپا با توجه به نظرسنجی هایی که در مورد تفاوت چشمگیر اعتبار وی نسبت به رقیب جمهوریخواه در سطح اروپا به عمل آمده، چیزی حدود چهار برابر است که برای مردم امریکا می تواند جالب باشد.
اینکه مطرح می شود این موضوع می تواند از اوباما چهره یک نخبه گرا را ترسیم کرده و تاثیر منفی در ایالات متحده بگذارد، در شرایط کنونی که این کشور از نبود اعتبار در سطح افکار عمومی بین المللی رنج می برد، چندان درست و منطقی به نظر نمی رسد. اشتباه بزرگ در این خصوص آنجا رقم می خورد که وضعیت کنونی را با موقعیت های معمول در روابط بین دو سوی آتلانتیک مورد محاسبه قرار می دهند در صورتی که هم اکنون شرایط کاملاً متفاوت است.
گرایش عمومی مردم امریکا در یک سال اخیر به درستی نشان داده است که آنان از وضعیت انزواگونه موجود خسته شده اند و شعارهای جمهوریخواهان دیگر آن کارایی احساسی ماه های بعد از حادثه تروریستی یازدهم سپتامبر را ندارد. انتخابات پارلمانی سال گذشته که هر دو مجلس نمایندگان و سنا را در اختیار دموکرات ها گذاشت و همچنین استقبال بی نظیر رای دهندگان مستقل از انتخابات مقدماتی در درون حزب دموکرات گویای این تغییر بزرگ در افکار عمومی این کشور است.
ترکیب اکیپ همراه سناتور اوباما در این تور انتخاباتی نیز تا حدودی می تواند قابل تامل باشد چرا که حضور «چاک هگل» سناتور جمهوریخواه ولی ضدجنگ امریکایی نشان می دهد کاندیدای دموکرات ریاست جمهوری توانسته است طیفی از منتقدان بوش- مک کین را در درون حزب جمهوریخواه به سوی خود جلب کند که به مراتب می تواند مهم تر از پیوستن «جو لیبرمن» به حامیان مک کین تلقی شود. به هر حال سفر دوره یی سناتور اوباما بار دیگر می تواند دوربین ها و تیتر خبرهای بین المللی را به سمت این کاندیدای ریاست جمهوری امریکا جلب کند که همین موضوع در کنار دیگر مباحث مطرح شده امتیازی خواهد بود برای پیشی گرفتن از پیرمرد محافظه کار که این روزها در چنبره گرفتاری های بوش خود نیز گرفتار شده است.

منبع : روزنامه اعتماد