اکسیژنی که دیگر در هوای تهران نیست

وقتی از تهران دور می‌شویم و به پشت سر خود نگاه می‌کنیم جز هاله‌ای از دود و یک پرده سیاه رنگ که شهر را به تسخیر در آورده چیز دیگری نمی‌بینیم و آنگاه به حال خود و دیگر همشهریان تاسف می‌خوریم که با هر دم و بازدم فقط و فقط منوکسید کربن را بلعیده و هیچ خبری از گاز حیات بخش اکسیژن نیست و به نوعی سال‌هاست که ریه تهرانی‌ها طعم خوش اکسیژن را نچشیده است، سال‌هاست که کلانشهر بزرگ تهران از مشکل زیست محیطی مهمی به نام آلودگی هوا رنج برده و بخش‌های این ابرشهر در اثر بلعیدن میلیون‌ها تن منوکسید کربن، گوگرد، ازت، ازن و ... به شمارش افتاده است.
به نظر می‌رسد با وجود تشکیل کمیته‌های مختلف و تصویب طرح‌های رنگارنگ باز شهر تهران یکی از آلوده‌ترین شهرهای بزرگ جهان از سوی نهادها و سازمان‌‌های جهان معرفی شده است.این روزها که هوا رو به سردی می‌نهد، بحث آلودگی هوا و پدیده وارونگی هوا دوباره رنگ جدی‌تری به خود می‌گیرد.
● آسیب‌های ناشی از آلودگی هوا
منوکسید کربن، دی‌اکسید گوگرد، دی‌اکسید نیتروژن، هیدروکربورها و ذرات معلق آلاینده‌هایی است که وجود آنها در هوا و استنشاق و فرو دادن به داخل ریه موجب بروز انواع بیماری‌های دستگاه تنفس، آسم، سرطان ریه، کند ذهنی و عقب‌ماندگی کودکان، بیماری‌های قلب و عروق، سرگیجه، عصبانیت، پرخاشگری، اختلال دید و اشکال در رسیدگی اکسیژن کافی به بافت‌های بدن در کوتاه مدت می‌شود. بنا بر اعلام متخصصان امر، منوکسید کربن موجود در هوای آلوده شهرهای بزرگی مانند تهران موجب بروز اختلالات رفتاری و پرخاشگری در بین کارکنان، جوانان و میانسالان می‌شود. این وضعیت در کشورهای جهان سوم باتوجه به درصد بالای منوکسید کربن در هوا تاثیر سوء بیشتری روی سلامت شهروندان دارد، همچنین آلودگی هوا موجب فرسایش روانی در جوانان شده و آنان به سرعت بی‌تاب می‌شوند و به مجادله با یکدیگر می‌پردازند.
بررسی‌های اخیر نشان می‌دهد آلودگی هوا باعث بستری شدن افرادی می‌شود که در گذشته به حمله قلبی مبتلا شده‌اند، دانشمندان معتقدند رابطه‌ای مستقیم بین میزان آلودگی هوا و تعداد دفعات ابتلا به مشکلات قلبی وجود دارد و حتی در مواردی که آلودگی هوا در حد مجاز نیز اعلام می‌شود این خطر برای مردم از بین نرفته. موضوع به حدی جدی است که افزایش اندک دود اگزوز، تعداد افراد بستری شده به دلیل مشکلات قلبی را تا ۵/۲ درصد افزایش می‌دهد.
● تهدید سلامت نوزادان
بنا بر اعلام محققان علوم پزشکی، دود و دیگر انواع آلوده‌کننده‌های هوا نه تنها ممکن است بر سلامت افراد بزرگسال تاثیر منفی بگذارند بلکه قادرند بر نوزادانی که هنوز به دنیا نیامده نیز تاثیر نامطلوبی داشته باشد. نتایج تحقیقات روی موش‌های آزمایشگاهی نشان داده است که جهش‌های ژن شناخته شده ناشی از آلودگی هوا از طریق موش‌های نر به نسل بعدی انتقال می‌یابند و این گونه تغییرات در انسان نیز رخ می‌دهد.
دانشمندان با مطالعه روی این موش‌ها دریافتند جهش‌‌های ژنی موش‌هایی که هوای آلوده را تنفس کردند، بیشتر از دیگر موش‌‌ها بوده ، این جهش‌ها و تغییرات ژنتیکی در نسل بعدی آنها نیز مشاهده می‌شود.حتی تغییرات ساختمان در DNA اسپرم مردان نیز بعد از آنکه آنان در معرض آلودگی هوا قرار گرفتند، مشاهده و ثبت شده است. آلودگی هوا همچنین با بیماری‌های قلبی، ریوی، سرطان و نقایص مادرزادی در ارتباط است.
● مرگ آسیایی‌ها بر اثر آلودگی هوا
تحقیقات نشان می‌دهد که در اثر آلودگی هوا در آسیا، کودکان و مادران بسیاری دچار انواع بیماری‌های تنفسی می‌شوند و سالانه عده زیادی در اثر آلودگی هوا می‌میرند. بر اساس آمار بین‌المللی بیماری‌های ناشی از آلودگی هوا چهارمین رتبه مرگ و میر را به خود اختصاص داده‌اند و بنا به گزارش سازمان ملل متحد هر ساله ۳ میلیون نفر از مردم جهان بر اثر این پدیده‌ جان خود را از دست می‌دهند.
● پوشش گیاهی شهر هم رنگ می‌بازد
نتایج تحقیقات اخیر نشان می‌دهد که بیش از هفتاد درصد درختان حاشیه بزرگراه‌های تهران به دلیل انباشت لایه‌ای از ذرات زیانبار روی شاخ و برگشان، در حالت نیمه‌مردگی قرار دارند و همچنین به دلیل آلودگی شدید هوا به‌تدریج گونه‌های گیاهی سازگار با اقلیم تهران از پهن برگ به سوزن برگ تغییر کرده‌اند و تغییر گونه‌های سازگار از پهن برگ به سوزنی برگ خود عامل دیگری برای افزایش آلودگی هوا می‌شود زیرا توان پالایش هوا توسط سوزنی برگ‌ها خیلی کمتر از درختان پهن برگ است.درباره تاثیر آلودگی هوا بر آثار معماری و تاریخی شهر تهران، این نکته قابل تامل است که تغییر نمای ساختمان‌های تهران از نمونه‌های سنتی و قدیمی آن مانند آجر و گچ به شیشه و سنگ، نیز به خاطر عوارض آلودگی هوا باشد. تصور این است که نماهای آجری که از جمله نمایه‌های اصیل معماری ملی ایران هستند در تهران به سرعت کدر و کثیف شده و شست و شوی آنها دشوار و پر هزینه و در بعضی مواقع ناممکن است.

مینا شیر ژیان

منبع : روزنامه تهران امروز