سلوک دموکراسی

دموکراسی اگرچه تنها در انتخابات خلاصه نمی شود ولی انتخابات مهمترین شاخص آن است. در واقع اگر انتخابات آزاد و عادلانه و رقابتی و سالم محقق شود؛ به احتمال زیاد می توان انتظار داشت که پیش از آن، پاره یی از دیگر ویژگی های دموکراسی نظیر مطبوعات آزاد و امکان تداول قدرت نیز محقق شده باشد. با این مقدمه باید گفت دموکراسی یک پروسه است که انتخابات تنها بخشی از آن را به نمایش می گذارد.
در نتیجه برای پیشبرد آن نیز به همه اجزای این فرآیند باید با هم توجه داشت. یکی از اجزای مهم این فرآیند این است که قبل از هر انتخاباتی فضای مناسبی پیش می آید که همه فعالان سیاسی با ورود در آن می توانند نوع نگاه خود را به مسائل مختلف به جامعه عرضه کنند. این فرصت با هیچ زمان دیگری قابل مقایسه نیست. در جامعه ما از آنجا که یک رویکرد صفر و صدی در همه ابعاد آن قابل ملاحظه است برخی تصور می کنند به دلیل پاره یی تضییقات شبه قانونی یا فراقانونی مثل نظارت استصوابی پس باید از هر مشارکتی صرف نظر کرد مگر آنکه شرایط ایده آل آن فراهم شود.
این رویکرد منطقی نیست. این مثل این است که چون ما نمی توانیم به اندازه لازم از یک چشمه سیراب شویم پس از نهری که از آن جاری است نیز استفاده نخواهیم کرد، این رویکرد البته قطعاً مطلوب نظر مخالفان دموکراسی است ولی کمکی به پیشبرد دموکراسی یا حتی اندیشه یی که برایش تلاش می شود نمی کند؛ سهل است که منافع عکس آن را بیشتر تامین خواهد کرد. با این فرض به نظر می رسد آنچه در روزهای گذشته از سوی پاره یی گروه های سیاسی منتقد مبنی بر مشارکت مشروط در انتخابات مطرح شده قابل استقبال و ناشی از یک رویکرد منطقی است.
مسلماً این گروه ها نه تجربه انتخابات گذشته را از یاد برده اند، نه در سودای معامله هستند و نه چندان به تغییر رویکرد حاکمیت حداقل در انتخابات پیش رو امیدی بسته اند، ولی آنچه مهم است اینکه آنها با این موضع گیری نشان می دهند که تجربه پروسه دموکراسی را به عنوان یک مجموعه به هم پیوسته در نظر گرفته و آن را تنها در نتیجه انتخابات تقلیل نمی دهند. مشارکت در روز انتخابات -چه به صورت انتخاب شونده و چه به صورت انتخاب کننده- تنها بخشی از فرآیند دموکراسی است و عدم اطمینان از بهره مندی از این حق، دلیل قانع کننده یی برای چشم پوشی از سایر اجزای این فرآیند نیست.
از سوی دیگر به نظر می رسد نهادهای مسوول نیز اگر به دنبال رعایت قانون و برگزاری انتخاباتی معتبر و حداکثری هستند نباید برگزاری انتخابات را از هم اکنون با قضاوت های شتاب زده به شائبه های سیاسی خاص آلوده سازند. آنچه مهم است اینکه نهادهای مسوول باید به سوال های مقدر در زمینه انتخابات تنها در چارچوب های قانونی و حقوقی مستدل پاسخ گویند و بدانند به میزانی که این پاسخ ها از مدار قانون خارج می شود به همان میزان نیز نهاد مسوول از اصل بی طرفی خارج و انتخابات از حیث شرایط لازم خود؛ عدالت، آزادی و سلامت زیر سوال خواهد رفت.

کریم ارغنده پور

منبع : روزنامه اعتماد