مدرسه تابستان‌ها تعطیل نیست‌

● لزوم برنامه‌ریزی برای اوقات فراغت ۳ ماهه
صدای مدیر مدرسه همه را به سکوت دعوت کرد. او از لزوم برگزاری کلاس‌های درسی در طول تابستان سخن گفت و این که برای دانش‌آموزان بهتر است که این ۳ ماه را نیز با جدیت تلاش کنند و درس‌های سال آینده را پیش از شروع سال‌تحصیلی جدید آغاز کنند. سپس به دانش‌آموزان اطلاع داد که کلاس‌های درسی در طول تابستان در مدرسه دایر و شرکت در آنها اجباری است.
روز توزیع کارنامه است. دانش‌آموزان به همراه اولیای خود در مقابل دفتر مدرسه ازدحام کرده‌اند. معاون در حین دادن کارنامه‌ها تاکید می‌کند که کلاس‌های تابستانی اجباری است و به دلیل ارائه دروس سال تحصیلی جدید، دانش‌آموزان در صورت حضور نیافتن از همکلاسی‌های خود عقب می‌افتند. شهریه کلاس‌ها حدود ۲۰۰ هزار تومان اعلام می‌شود.
والدین و دانش‌آموزان نظرات متفاوتی درباره کلاس‌های تابستانی دارند. عده‌ای از دانش‌آموزان در گوشه‌ای جمع شده‌اند و با ناراحتی از اجباری بودن کلاس‌ها گلایه می‌کنند. نظرات اولیا درخصوص برنامه‌های تابستانی مدرسه متفاوت است. مادری که معدل ۳۹/۱۹ فرزندش او را راضی نکرده است، می‌گوید: در کلاس آنها معدل ۹۵/۱۹ هم بوده است، شرکت در این کلاس‌ها می‌تواند سطح نمرات دخترم را در سال تحصیلی آینده بالاتر ببرد.
از زمانی که بحث اوقات فراغت دانش‌آموزان و بویژه در تعطیلات ۳ ماهه تابستان به طور جدی و در سطح ملی مطرح شد، اولیای مدارس کوشیدند با ارائه برنامه‌های متنوع و مفید جوانان و نوجوانان را به استفاده بهتر از ساعت‌های بیکاری خود تشویق کنند.
در عصری که علوم و اطلاعات بسرعت لحظه افزایش می‌یابند و فناوری و علم سریعا در حال پیشرفت است، نمی‌توان انتظار داشت خیل عظیم دانش‌آموزان علاوه بر تعطیلات بسیار زیادی که در طول سال دارند، ۳‌‌ماه تابستان را نیز تنها صرف خوشگذرانی کنند و به بطالت بگذرانند. مطالب آموختنی در دنیای امروز آنقدر زیاد است که تمام عمر مفید انسان نیز برای یاد گرفتن آنها کفایت نمی‌کند، چه رسد به این که به بهانه‌های مختلف روند آموزش را بویژه در سنین جوانی و نوجوانی که مغز انسان بهترین شرایط را برای یادگیری مطالب جدید دارد، مختل و از درس و آموزش کناره‌گیری کنیم. دکتر مهدی زارع، مشاور تحصیلی و عضو هیات علمی دانشگاه‌ها قطع کردن روند یادگیری را در تعطیلات تابستانی نوعی اجحاف در حق دانش‌آموز می‌داند و می‌گوید: منطقی نیست که دانش‌آموز ۳ ماه تابستان آزاد باشد و فقط خوشگذرانی کند. قاعدتا باید مدارس در تابستان‌ کلاس‌هایی داشته باشند و اگر مدارس این توانایی را ندارند خود خانواده‌ها باید برای افزایش یادگیری، معلومات و مخصوصا مهارت‌ها فکری کنند. دانش‌آموز باید در تابستان نیز در جریان یادگیری قرار داشته باشد، منتهی با فشار و تراکم کمتر.
تابستان زمان خوبی است برای این که دانش‌آموز پس از یک استراحت کوتاه یک یا ۲ هفته‌ای در کنار فعالیت‌های ورزشی، یک دوره مهارت آموزی را شروع کند و یا آنچه را که در طول سال صرفا حفظ کرده و امتحان داده است، به شکلی عملی و کاربردی تجربه کند. دوستی می‌گفت: سال‌ها پس از پایان دوره دبیرستان وقتی لامپ خانه را خاموش کردم، مفهوم یکی از تعاریفی را که درباره حرکت الکترون‌ها در دوران تحصیل خوانده بودم، متوجه شدم. هنوز هم بیشتر مفاهیم درسی در دوران مدرسه صرفا به صورت تئوری تدریس می‌شوند و دبیران و آموزگاران به دلیل کمبود وقت فرصت آن را نمی‌یابند که بسیاری از آزمایش‌ها و فعالیت‌های کتاب‌های درسی را که شاید به وسایل چندانی نیز نیاز ندارد، به شکل عملی برای دانش‌آموزان انجام دهند. تعطیلات تابستان فرصت بسیار مناسبی است برای انجام این‌گونه فعالیت‌ها. دکتر زارع به والدین و اولیای مدارس توصیه می‌کند تابستان را فرصتی بدانند برای افزایش مهارت‌های دانش‌آموزان در کارهایی که در زندگی آینده خود با آن روبه‌رو می‌شوند و در طول سال تحصیلی آموزش داده نمی‌شود. او با اشاره به این که دانش‌آموز در سنی است که بهتر است قابلیت‌هایش افزایش پیدا کند، می‌گوید: بهتر است در تابستان بیشتر مباحث انگیزشی مطرح شود، یعنی مطالبی که دانش‌آموز را به دروس خود علاقه‌مندتر و جذابیت‌های مباحث درسی را برای آنان آشکار کند. تشکیل گروه‌های علمی فیزیک، شیمی، ادبیات و غیره که بتوانند فعالیت خود را در طول تابستان ادامه دهند می‌تواند در این زمینه مفید باشد.
آموزش نرم‌افزارهای جدید، برگزاری اردوهای آموزشی، بازدیدها، آشناسازی دانش‌آموزان با انجمن‌هایی مانند نجوم آماتوری، تورهای پرنده نگری و فعالان محیط زیست و پرداختن به فعالیت‌هایی که می‌توانند مطالب آموخته شده در طول سال‌تحصیلی را برای دانش‌آموز جذاب‌تر کنند، در دانش‌آموز انگیزه ایجاد می‌کنند تا سال تحصیلی جدید را با علاقه بیشتر آغاز کنند و درس‌های خود را صرفا برای نمره نخواند و تنها به این دلیل که مجبور است به مدرسه نیاید.
● شاخ غول کنکور کلفت‌تر می‌شود
بحث کنکور و تاثیرات و فشارهای روانی ناشی از آن بر دانش‌آموزان تکراری‌تر از آن است که بخواهیم در اینجا یک بار دیگر به آن بپردازیم. بویژه که چندی است این مسابقه نفس‌گیر در سال جاری به اتمام رسیده و بیشتر دانش‌آموزان و خانواده‌های آنان حاضر نیستند حتی درباره آن فکر کنند. اما همین کنکور بهانه‌ای شده است برای بعضی مدارس که بدون توجه به اثرات سویی که بزرگنمایی‌های بیش از اندازه درباره آن می‌تواند بر دانش‌آموزان داشته باشد، اقدام به برگزاری کلاس‌های آمادگی برای کنکوری کنند که قرار است فرزندان ما ۳ یا ۴ سال دیگر در آن شرکت کنند.
اگر دانش‌آموز ما در سال سوم دبیرستان و آغاز دوره پیش دانشگاهی باشد، شرکت او در کلاس‌های آمادگی برای کنکور تا اندازه‌ای منطقی و قابل توجیه است؛ زیرا چه بخواهیم و چه نخواهیم کنکور مسابقه بزرگی است که دانش‌آموز برای شرکت در آن نیاز به آمادگی زیادی دارد و کسی در این رقابت پیروز است که بیش از دیگران از خود مایه گذاشته باشد. اما بحث این است که آیا صحیح است استرس و اضطراب کنکور را از سال‌های پایانی دبیرستان به دانش‌آموزان پایه‌های اول و دوم منتقل کنیم و ذهن آنان را برای آمادگی در آزمونی که احیانا ۳ یا ۴ سال آینده خواهند داشت درگیر کنیم؟ دکتر زارع که غلو کردن در اهمیت کنکور و برگزاری کلاس با هدف موفقیت در کنکور ۳ سال آینده را دور از ذهن می‌داند و معتقد است این کار عمدتا از سوی مدارسی انجام می‌شود که می‌خواهند در تابستان درآمدی کسب کنند. وی در پاسخ به این پرسش می‌گوید: در سال اول و دوم چندان نیازی نیست که دانش‌آموز ما کنکور محور باشد. اگر به‌بهانه کنکور این دانش‌آموزان را به مدرسه بکشیم، زودتر از موعد آنان را در استرس و اضطراب کنکور قرار می‌دهیم و این کار باعث خستگی و دل‌زدگی آنها می‌شود و ممکن است کارایی و بازدهی دانش‌آموزان را در طول سال تحصیلی کاهش دهد. این برنامه‌ریزی یا اشتباه سیستم است و یا در جهت اهداف دیگری حرکت می‌کند و ما به این ترتیب به جای این که دانش‌آموز را علاقه‌مند کنیم او را خسته‌تر می‌کنیم و لذا دائم منتظر است کنکور اتفاق بیفتد و تمام شود.
● ۹۰ روز طلایی‌
تابستان است و تعطیلی. برای بسیاری از دانش‌آموزان و حتی خانواده‌های آنان تابستان مترادف است با بیکاری و بی‌هدفی. اما سبک زندگی و نوع نگاه ما به تعطیلات و اوقات فراغت باید عوض شود. قرار نیست در طول ۳ ماه تعطیلات جریان یادگیری متوقف شود، بلکه فقط باید جهت آن تغییر کند و بیشتر به سمت افزایش مهارت‌های مادی و معنوی سوق داده شود. وظیفه خانواده‌هاست که با دیدی مسوولانه به این ۳ ماه نگاه کنند و فرزندان خود را در جهتی هدایت کنند که در یک برنامه منسجم، ولی با تراکم کمتر و انعطاف بیشتر بتوانند در کنار لذت بردن از اوقات فراغت خود بعضی دانش‌ها و مهارت‌های لازم را نیز بیاموزند.

سعیده کافی‌

منبع : بانک اطلاعاتی آموزش و پرورش ایران