راوی داستا‌ن‌های ترسناک با پایان غافلگیرکننده

شیامالان دقیقا زمان آغاز شکراب شدن روابط میان خود و هالیوود را به یاد می‌آورد. او سال ۲۰۰۰ مکالمه‌ای تلفنی با مدیران «والت‌دیسنی» درباره «شکست‌ناپذیر»، جدیدترین ساخته‌اش پس از فیلم بسیار موفق «حس ششم»، داشت.
شیامالان تمایل داشت «شکست‌ناپذیر» به عنوان فیلمی بر مبنای یک داستان مصور ـ و در حقیقت داستان یک ابرقهرمان ناموفق ـ تبلیغ شود، اما مسوولان «دیسنی» اصرار داشتند این فیلم را تریلری ترسناک مانند «حس ششم» معرفی کنند.
شیامالان هنگام این گفت‌وگو در دفتر کارش در فیلادلفیا بود: «دقیقا لحظه‌ای را که این اتفاق افتاد، محل دقیقی که پشت میز نشسته بودم و جایی که تلفن قرار داشت به خاطر می‌آورم. در آن لحظه شاید بزرگ‌ترین اشتباهی را انجام دادم که طی ۱۰ سال گذشته سعی کردم به نوعی جبرانش کنم. وضع به گونه‌ای شده بود که هرکس اسم مرا می‌شنید می‌گفت: همونی که فیلم‌های ترسناک با پایان‌های غافلگیرکننده می‌‌سازه.» و هشت سال پس از این اتفاق، تماشاگران سینما هنوز شیامالان را به عنوان کسی می‌شناسند که فیلم‌های ترسناک با پایان‌های غافلگیرکننده می‌سازد.
از سوی دیگر شیامالان تاکنون نتوانسته جایگاه خود را به عنوان فیلمسازی باهوش که بازیچه قوانین استودیوها نیست، تثبیت کند. او پس از موفقیت «حس ششم» به شدت مسوولان «دیسنی» را که جرات کرده بودند استعدادش را با استیون اسپیلبرگ و آلفرد هیچکاک مقایسه کنند به باد انتقاد گرفت. شیامالان هنوز اصرار دارد به عنوان فیلمسازی خارج از سیستم شناخته شود و به همین دلیل هیچگاه از فیلادلفیا به هالیوود نقل مکان نکرده است.
شهرت خارج از سیستم بودن شیامالان تا زمانی که فیلم‌هایش ـ «حس ششم»، «شکست‌ناپذیر» و «نشانه‌ها» ـ فروش خوب داشتند، به نفع او بود. اما پس از این فیلم‌ها، به تدریج از قدرت پولسازی شیامالان کاسته شد (آخرین فیلم او «بانو در آب» نه توانست نظر تماشاگران را جلب کند و نه نظر منتقدان را) و به همین دلیل حمایت‌های سردمداران هالیوود نیز از او به مرور کمتر شد. این ناکامی‌ها باعث شد شیامالان هنگام ساخت «اتفاق» ـ جدیدترین فیلمش که به زودی به نمایش درمی‌آیدـ تحت تاثیر فشارهای فراوان باشد. بدون شک یک شکست دیگر می‌تواند تاثیرات سوء زیاد روی شهرت شیامالان بگذارد و او دیگر قادر نخواهد بود نظارت کامل بر فیلم‌هایش داشته باشد.
با وجود این شیامالان از رفتار گذشته خود احساس پشیمانی نمی‌کند و معتقد است بیشتر انتقادهایی که از او می‌شود به خاطر نپذیرفتن قوانین تثبیت‌شده هالیوود است. او تاکید می‌کند: «دو راه پیش روی من است؛ پیروی محض از قوانینی که پیش از ورود من به سینما تثبیت شده‌اند یا به چالش کشیدن آنها. شما کدام‌یک را پیشنهاد می‌کنید؟ مطمئن باشید اگر از همان ابتدا برخلاف جریان حاکم حرکت نمی‌کردم، در جایگاهی که الان هستم نبودم.»
کارنامه شیامالان نمونه بارز یکی از قدیمی‌ترین تناقض‌های هالیوود است. صنعت سینما افسانه مولفان را دوست دارد و عاشق فیلمسازانی مستقل است که طبق قوانین خود رفتار می‌کنند، البته تا وقتی با واقعیت تلخ مواجه نشوند. در زمان نمایش «حس ششم» این نظریه وجود داشت که استودیوها قصد تبلیغ برای کارگردانان ستاره خود مانند کوئنتین تارانتینو و برادران واچووسکی را دارند، به این امید که نام آنها تضمین‌کننده فروش فیلم‌های‌شان باشد، همان‌گونه که زمانی این مساله برای هیچکاک صادق بود.
با وجود این استودیوها باید واقعیت بی‌رحم دنیای تجارت را نیز در نظر بگیرند. در کارنامه همه این کارگردانان نقاط ضعف نیز دیده می‌شود که نشان می‌دهد تماشاگران بیشتر به خود فیلم اهمیت می‌دهند تا به نامی که بالای عنوان فیلم قرار می‌گیرد. در حقیقت نام یک شخصیت واقعی مثل شیامالان نمی‌تواند مانند نام شخصیت انیمیشنی «شرک» تماشاگران را به سینما بکشاند.
دیوید وایتزنر، استاد سینما در دانشگاه کالیفرنیا و رئیس سابق بخش بازاریابی بین‌المللی «یونیورسال» معتقد است: «این شیوه هیچگاه کارآمد نخواهد بود. استودیوها فکر می‌کنند اگر در تیزر یک فیلم بگویند، به دیدن این فیلم بروید چرا که ساخته کارگردان یک فیلم دیگر است، مردم به آن فیلم علاقه‌مند خواهند شد. این طرز فکر ابلهانه و حتی می‌توان گفت خودبینانه است.» به رغم موفقیت اندک این روش، بخش‌های بازاریابی استودیوها هنوز از این شیوه برای فروش فیلم‌هایشان استفاده می‌کنند. به گفته مایکل تیلور، استاد سینما: «آنها برای هر چیزی که فکر می‌کنند به فروش فیلم کمک خواهد کرد، تبلیغ می‌کنند. حقیقت این است که ما در دورانی بسیار رقابتی و دشوار به سر می‌بریم.»
شیامالان که در جدیدترین فیلمش «اتفاق» نیز نامش بالای عنوان فیلم قرار گرفته است، هنوز به این نظریه معتقد است که حضور نام کارگردان در سردر سینما ـ حتی اگر این نام استیون اسپیلبرگ نباشد ـ همانند حضور یک ستاره می‌تواند در فروش فیلم موثر واقع شود. او می‌گوید: «مشکل اینجاست که برخی فکر می‌کنند، اگر من باعث فروش فیلمی بشوم، چون حاصل کار خودم را می‌فروشم، آدمی خودپسند هستم. اگر ویل اسمیت چنین کاری کند، هیچ‌کس چنین قضاوتی درباره او نخواهد کرد. می‌گویند کارگردان باید خودش را پشت فیلم پنهان کند. نمی‌دانم چه کسی چنین قانونی را در تجارت سینما وضع کرده است.»
شیامالان در هند به دنیا آمد و در حومه فیلادلفیا بزرگ شد. والدین او هر دو پزشک بودند و چیز زیادی از سینما نمی‌دانستند. شیامالان به دانشکده هنر دانشگاه نیویورک رفت و پیش از فروش فیلمنامه «حس ششم» به مبلغ سه میلیون دلار به «دیسنی»، دو فیلم کم‌فروش «دعا خواندن با خشم» (۱۹۹۲) و «کاملا بیدار» (۱۹۹۸) را ساخت. «حس ششم» ۴۰ میلیون دلار در آمریکا فروش داشت و فروش جهانی آن به ۶۰۰ میلیون دلار رسید.
از آن زمان تاکنون فروش فیلم‌های شیامالان جهتی معکوس یافته‌اند. پس از فروش ۴۰۰ میلیون دلاری «نشانه‌ها» در سراسر جهان، «دهکده» تنها ۲۲۵ میلیون دلار به دست آورد. «بانو در آب» که در سال ۲۰۰۶ به نمایش درآمد، به رغم بودجه ۷۵ میلیون دلاری خود تنها ۷۰ میلیون دلار فروش داشت. از زمان نزول فروش فیلم‌های شیامالان، عناصری که فیلم‌های او را متفاوت از ساخته‌های دیگران می‌کرد -مانند پس‌زمینه پنسیلوانیا، مضامینی درباره وفاداری و پایان‌های غیرمنتظره- به اصلی‌ترین بهانه‌ها برای انتقاد از او بدل شد.
شیامالان با ساخت «بانو در آب» در استودیو «برادران وارنر» (به عنوان زیرمجموعه «تایم وارنر»)، رابطه خود با «دیسنی» را قطع کرد. اما پس از این قطع رابطه مرتکب گناه بزرگ‌تر شد و با چاپ کتاب «مردی که صداها را می‌شنید»، به انتقاد از نینا جاکوبسن و دیک کوک، مدیران «دیسنی» پرداخت.
شیامالان در این کتاب، که با جنجال رسانه‌ای زیاد مواجه شد، جاکوبسن را متهم کرده بدون خواندن کامل فیلمنامه «بانو در آب» گفته بود فکر می‌کند این فیلمنامه رد خواهد شد، چرا که «دیسنی دیگر برای فردگرایی ارزشی قائل نیست.» او همچنین مدعی است «دیسنی» به رغم تمام تردیدها در نهایت با ساخت «بانو در آب» موافقت کرد، اما شیامالان از همکاری با آنان خودداری کرد چرا که فکر می‌کرد دیگر به او اعتماد ندارند.
سردمداران هالیوود به شدت از چاپ این کتاب و برملا کردن مسائلی که بسیار خصوصی می‌دانند عصبانی هستند. (مسوولان دیسنی حاضر به اظهارنظر در این زمینه نشدند.) منتقدان نیز برخورد بسیار بدی با کتاب شیامالان داشتند و آن را آماج تند و تیزترین انتقادها قرار دادند. جنت مسلین، نویسنده «نیویورک تایمز»، این کتاب را تملق‌آمیز و شرم‌آور خواند: «اصلا ام نایت شیامالان کیست؟ مساله اصلی اینجاست که او فکر می‌کند همه جواب این سوال را می‌دانند.»
با وجود این شیامالان هنوز هم می‌تواند به آینده امیدوار باشد، چرا که خیلی‌ها در هالیوود هنوز معتقدند نام او باعث افزایش فروش بلیت خواهد شد. شهرت شیامالان به عنوان فیلمسازی پولساز، کسی که با آمادگی کامل سر صحنه می‌آید و در زمان مقرر و با بودجه از پیش تعیین شده کار را تمام می‌کند -خصوصیاتی که کمتر در هالیوود پیدا می‌شوند- از دیگر عواملی هستند که باعث تسهیل کار او می‌شوند.
آلن اف هورن، از مدیران «برادران وارنر»، می‌گوید: «احترام زیادی برای نایت به عنوان یک فیلمساز قائلم و خیلی دوست دارم با او کار کنم. شخصا طرفدار نظریه فیلمساز مولف هستم و تلاش نایت برای ساخت فیلم‌هایش را تقدیر می‌کنم، اما مساله اینجاست که گاهی یک فیلم موفق می‌شود و گاهی نیز موفق از آب درنمی‌آید. من هیچ‌وقت نمی‌توانم به خاطر اینکه عده زیادی کتابی را نخوانده‌اند، خود کتاب را سرزنش کنم.»
«فاکس قرن بیستم»، یکی دیگر از زیرمجموعه‌های «تایم وارنر»، شیامالان را استخدام کرد تا «اتفاق» را برای آنها نوشته و کارگردانی کند. بخشی از این تصمیم به خاطر این بود که این فیلم در حکم بازگشت شیامالان به نوعی از فیلم‌های ترسناک بود که با ساخت آنها شهرت یافت. به گفته هاچ پارکر، مدیر فعلی «نیو ریجنسی» که زمان ساخت «اتفاق» در «فاکس» کار می‌کرد: «نایت و این سبک فیلمسازی در کنار یکدیگر زوجی فوق‌العاده‌ هستند. «اتفاق» در حقیقت بازگشت به سبک کار نایت در «حس ششم» است. او در این فیلم صریح‌تر از ساخته‌های قبلی‌اش به این ژانر پرداخته است.»
شیامالان در حال حاضر مشغول ساخت «آواتار»، فیلمی پرهزینه بر مبنای یک کارتون معروف، برای «پارامونت» است که نمایش آن برای سال ۲۰۱۰ پیش‌بینی شده است. به گفته جان لشر، از مسوولان «پارامونت»: «پیش از انتخاب شیامالان برای کارگردانی، همه جوانب را در نظر گرفتیم و از توانایی‌هایش مطمئن شدیم. این فیلم برای ما بسیار مهم است. شیامالان روحیه همکاری خوبی دارد، آماده شنیدن پیشنهادهاست و دوست دارد فیلمی پرفروش بسازد. ما از فیلمسازان با افکار مستقل استقبال می‌کنیم، اما از آنان می‌خواهیم برای افکارشان دلیل هم ارائه کنند.» شیامالان تایید می‌کند کمی بیشتر از گذشته پذیرای نظرات دیگران است. او برای از بین بردن این نظریه در هالیوود که او فردی خودبین است، اخیرا بیشتر به لس‌آنجلس می‌رود. با وجود این هنوز از رفتارش در قبال «دیسنی» احساس ندامت نمی‌کند و می‌گوید هنوز نمی‌داند چرا بسیاری از اهالی هالیوود از او به خاطر رد کردن پیشنهاد «دیسنی» انتقاد کردند: «توقع داشتید خودم را به آنها می‌فروختم؟ خواسته آنها دقیقا همین بود. برایم خیلی سخت بود دیگران را از آنچه بر من گذشت مطلع نسازم.»

منبع: نیویورک تایمز، ۲ ژوئن
آلیسن هوپ واینر

منبع : روزنامه تهران امروز