زیر این هفت آسمان

«امسال روز جهانی نجوم در ایران با شعار «زمین تنها سیاره قابل زیست» و با توجه ویژه به معضل گرمایش زمین و تغییرات اقلیم برگزار می شود تا به یاد ما بیاورد که ما تنها ساکنانی کوچک از سیاره یی مهم در منظومه شمسی هستیم که با خطرات جدی مواجه است. نجوم و آسمان شب در طول تاریخ به ما آموخته است که جایگاه خود را در جهان بهتر بشناسیم و متواضع تر باشیم و اینک نجوم می تواند پنجره یی جدید بگشاید برای متوجه ساختن عموم مردم به خطری که یکی از مهم ترین سیارات جهان ما را تهدید می کند. در عین حال امسال در شرایطی روز نجوم را برگزار می کنیم که به استقبال سال جهانی نجوم می رویم. سال آینده با تایید سازمان ملل متحد، سال جهانی نجوم نامیده شده است و جشن امسال ما مقدمه یی برای ورود به آن خواهد بود. انجمن نجوم ایران که مسوولیت برنامه ریزی این مناسبت جهانی را بر عهده دارد، دست همه علاقه مندان را برای برگزاری هرچه باشکوه تر این سال می فشارد.» این بخشی از پیام دکتر جمشید قنبری عضو هیات علمی دانشگاه فردوسی مشهد و رئیس انجمن نجوم ایران به مناسبت روز نجوم است.
منجمان نیز همچون دیگر اقشار فعال و مهم جامعه جهانی دارای روز خاصی هستند. همه ساله در یکی از تعطیلات آخر هفته ماه مه، مراسم روزجهانی نجوم در سرتاسر دنیا برگزار می شود. روز جهانی نجوم در دنیا نزدیک ترین روز از تعطیلات آخر هفته به تربیع اول ماه انتخاب می شود که در بازه ۱۵ آوریل (۲۵ یا ۲۶ فروردین) تا ۱۵ مه (۲۴ یا ۲۵ اردیبهشت) واقع شده باشد.
اتحادیه نجوم روز بین المللی نجوم را هر سال در این بازه انتخاب می کند. هفته یی که روز نجوم آخرین روز آن را تشکیل دهد به عنوان هفته نجوم نامگذاری می شود. در بسیاری از کشورهای دنیا که روز یکشنبه تعطیل است، مراسم روزجهانی نجوم در همین روز برگزار می شود، اما در کشورهای اسلامی و دیگر کشورهایی که تعطیلی آخر هفته آنها روز دیگری است (از جمله ایران) برنامه های این روز در جمعه یا روز دیگری برگزار می شود. امسال شاخه آماتوری انجمن نجوم ایران جمعه ۲۰ اردیبهشت ۸۷ را روز نجوم و شنبه ۱۴ اردیبهشت تا جمعه ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۸۷ را هفته نجوم تعیین کرده است. گردانندگان روز جهانی نجوم که حدود چهار دهه از عمر آن می گذرد، اتحادیه بین المللی نجوم و ماهنامه بین المللی «آسمان و تلسکوپ» هستند. در ایران مراسم روز جهانی نجوم به صورت جدی از سال ۱۳۸۲ توسط تعدادی از گروه های نجومی آماتوری کشور برگزار شد.
روز نجوم روزی است که گروه های نجوم آماتوری سرتاسر دنیا برنامه های عمومی چون رصد اجرام آسمان، نمایش عکس و پخش اسلاید های نجومی را برای آشنایی مردم با دانش نجوم در معابر عمومی، پارک ها و مراکز فرهنگی برگزار می کنند.
برگزاری مسابقه های نجومی، رصد خورشید با تلسکوپ، رصد ماه هنگام روز، آموزش مفاهیم ساده نجومی با استفاده از روزنامه دیواری، نقاشی یا ماکت و نمایش فیلم، اسلاید و سخنرانی های جذاب از عمده ترین برنامه هایی است که گروه های نجومی سرتاسر دنیا در روز و هفته نجوم برگزار می کنند. محل برگزاری این برنامه ها مکان های عمومی مانند پارک ها، فرهنگسراها، خیابان ها، نمایشگاه ها و به طور کلی محل های پررفت وآمد و عمومی است. پیش از برگزاری برنامه، گروه ها با مسوولان این اماکن عمومی از پیش هماهنگی می کنند تا مشکل خاصی پیش نیاید.
سال ۱۳۸۷ برای منجمان ایرانی جذابیت خاص دیگری نیز دارد. سال ۲۰۰۹ توسط سازمان ملل سال جهانی نجوم نام گرفته است. سال جهانی نجوم یا IYA۲۰۰۹ به ابتکار یونسکو و با تصویب سازمان ملل بدین نام اعلام شده است. سال بین المللی نجوم (IYA۲۰۰۹) مراسمی است جهانی برای ستاره شناسی و نقش آن در جوامع و فرهنگ های گوناگون و مقارن است با چهارصدمین سال نخستین استفاده از تلسکوپ برای اهداف نجومی توسط گالیله. هدف این سال برانگیختن علاقه مندی جهانیان به خصوص جوانان به ستاره شناسی و علم با شعار «جهان، برای کشف از آن تو» است. این فعالیت ها در سطوح جهانی و منطقه یی و به خصوص در رده محلی و ملی انجام خواهد شد. مراکز ملی در هر کشور برای آماده سازی بستر فعالیت ها در سال ۲۰۰۹ شکل می گیرند. تمامی این مراکز، ارتباط بین منجمان آماتور و حرفه یی، مراکز علوم، موزه های علمی و معلمان علوم را برای انجام فراگیرتر و بهتر برنامه های سال بین المللی نجوم برقرار خواهند کرد.

شراگیم امینی
قسمتی از این مطلب برگرفته از سایت سال بین المللی نجوم در ایران به نشانی http://www.astronomy۲۰۰۹.ir است.

منبع : روزنامه اعتماد