دردهای دوره‌ای پستان

دردها و مشكلاتی كه در روزهای خاصی از هر ماه ایجاد میشوند و بعد از مدتی خود به خود از بین می‌روند برای بسیاری از خانمها، عادی می‌باشد. شما ممكن است از مشكلاتی كه برای پستانهایتان ایجاد میشود بیشتر از سایر قسمتهای بدنتان آگاهی داشته باشید، زیرا معمولاً در حدود ۳ تا ۷ روز قبل از اینكه عادت ماهانه شما شروع شود، احساس خواهید كرد كه پستانهای شما، سنگین، پر و ناراحت هستند و یا اینكه حساسیت آنها افزایش یافته است.
این مشكلات در خانمهای بین سنین ۳۰ تا ۴۰ ساله بیشتر دیده میشود اما ممكن است در خانمهای مسن‌تر هم ایجاد شوند. این دردها معمولاً بعد از یائسگی از بین خواهند رفت اما حاملگی و مصرف قرصهای ضدبارداری تغییر زیادی در این دردها ایجاد نمی‌كنند و ممكن است به مدت چندین سال ادامه داشته باشد.
شما ممكن است متوجه شوید كه این دردها در هر ماه به یك شكل نیستند اما اكثر خانمها این دردها را بصورت پری و سنگینی پستان‌ها كه با دست زدن به آنها، حساسیت و درد ایجاد میشود توصیف می‌كنند. معمولاً در قسمت نیمه خارجی پستانها، این وضعیت اتفاق می‌افتد. بعضی از حركات بدن می‌تواند باعث افزایش درد شود. این حالت وقتی كه شما در زندگی روزمره‌تان مجبور هستید كه با دستهایتان زیاد كار كنید و یا اینكه چیزهایی را بلند كنید اهمیت خواهد داشت.
علل دردهای دوره‌ای پستان
با وجود این واقعیت كه دردهای دوره‌ای پستان، هر ماهه قبل از وقوع عادت ماهانه در خانمها ایجاد میشوند، اما هنوز پزشكان نتوانسته‌اند تغییراتی در میزان هورمونهای خانمهایی كه به این دردها مبتلا میشوند و خانمهایی كه فاقد این دردها هستند پیدا كنند. خانمهای مبتلا به درد پستان دارای اختلالاتی در میزان بعضی از اسیدهای چرب در خونشان می‌باشند. این وضعیت ممكن است به علت عوامل مربوط به نحوه زندگی (مثل سیگار كشیدن، مصرف زیاد قهوه و یا رژیم غذایی) باشد، اما هنوز به درستی مشخص نشده است.
درمان درد پستان
پزشك شما ابتدا یك معاینه كامل از شما خواهد نمود تا مطمئن شود كه مشكل خاص دیگری ندارید. اكثر خانمهایی كه دارای دردهای دوره‌ای خفیفی در پستانها هستند به هیچگونه درمانی نیاز ندارند. در چنین مواردی بهتر است از یك كرست با اندازه مناسب و نوع خوب استفاده شود. كرستهای ورزشی به علت داشتن محافظ‌های محكم و خوب برای تسكین درد پستان مناسب می‌باشند.
پزشك شما همچنین می‌تواند شما را مطمئن سازد كه دردهای دوره‌ای پستان، هیچگونه ارتباطی با سرطان پستان ندارند. بسیاری از خانمها همیشه نگران این موضوع هستند كه این دردهای پستان مربوط به سرطان پستان می‌باشد. خیلی به ندرت ممكن است دردهای خفیف دوره‌ای پستان به علت یك بیماری زمینه‌ای باشد.
درمان دارویی
برای تعداد كمی از خانمهای دچار دردهای شدید پستانی (حدود ۱۵ درصد خانمها) كه این دردها زندگی آنها را مختل كرده و آنها را از انجام كارهای روزمره‌شان باز می‌دارد، می‌توان درمانهای دارویی مختلفی تجویز نمود. در بریتانیا پزشكان معمولاً از دارویی به نام افماست (Efamast) برای بیمارانشان استفاده می‌كنند كه یك داروی گیاهی می‌باشدو در آن از روغن گیاه Evening Primrose استفاده شده است. حدود دو سوم خانمهایی كه دچار درد پستان هستند با استفاده از این دارو بهبود می‌یابند. این دارو ابتدا باید روزی ۳ یا ۴ عدد به مدت سه ماه مصرف شود و در صورتی كه بهبودی ایجاد شد باید سه ماه دیگر نیز مصرف آن را ادامه داد. بعد از قطع مصرف دارو، پنجاه درصد احتمال عود مجدد درد پستان وجود دارد. این دارو عوارض جانبی خیلی كمی دارد. در صورتی كه درد بیماران با داروی افاماست بهبود نیافت و یا در صورتی كه این دارو در دسترس نباشد،‌می‌ـوان از داروهای دیگری استفاده نمود. داروهایی وجود دارند كه بر روی هورمونهایی كه بر پستان اثر می‌گذارند تداخل می‌كنند. این داروها عبارتند از: دانازول، بروموكریپتین و تاموكسیفن. گرچه اثر این داروها خیلی بیشتر از اثر داروی گیاهی افاماست می‌باشد اما این داروها دارای عوارض جانبی بیشتری هم هستند. بنابراین پزشك شما باید تصمیم بگیرد كه آیا منافع تجویز این داروها برای شما بیشتر است یا مضرات آن. با این حال باید به خاطر داشته باشید كه وقتی شما دوره درمان با این داروها را تمام كردید، عوارض جانبی آنها نیز از بین خواهد رفت.
دانازول (Danazol): این دارو در درمان درد پستان بسیار موثر میباشد و در مواردی كه درد پستان شدید است می‌توان از آن استفاده نمود. داروی دانازول با جلوگیری از تولید دو هورمون كه از هیپوفیز ترشح میشود، عمل خود را بر ضد هورمونهای جنسی اجراء می‌كند. این دارو باعث كاهش هورمونهای تولید شده توسط تخمدان‌ها میشود و بنابراین مقدار استروژن موجود در خون را كه گفته میشود یكی از دلایل اصلی بروز دردهای پستان است را كاهش می‌دهد. با این حال، همانند داروی بروموكریپتین، نمی‌ـوانید این
دارو را همزمان با داروهای ضدبارداری
مصرف نمایید و شما باید در چنین مواقعی از سایر روشهای ضدبارداری مثل كاندوم و یا دیافراگم استفاده كنید.
بروموكریپتین (Bromocriptine): این دارو امروزه به ندرت در درمان دردهای پستان تجویز میشود زیرا عوارض جانبی نسبتاً زیادی دارد. داروی بروموكریپتین با كاهش هورمون پرولاكتین كه نقش مهمی در تولید شیر در پستانها دارد، عمل خود را اجراء می‌كند. امروزه داروی جدیدی به نام كابرگولین (Cabergoline) ساخته شده كه آن هم باعث كاهش مقدار پرولاكتین میشود.
این دارو هفته‌ای یكبار باید مصرف شود، اما هنوز اجازه مصرف آن برای دردهای پستان صادر نشده است و تحقیقات در مورد آن همچنان ادامه دارد.
تاموكسیفن (Tamoxifen): از این دارو ممكن است گاهی اوقات برای درمان دردهای شدید پستان استفاده شود، اما این كار فقط در موارد خاصی انجام می‌گیرد. تاموكفسیفن با هورمون زنانه استروژن مقابله می‌كند و از رسیدن استروژن به سلولهای هدف جلوگیری می‌نماید. بنابراین اثر آن همانند داروی دنازول می‌باشد و باعث كاهش درد پستان میشود.
سایر درمانها
گرچه سابقاً پزشكان برای درمان درد پستان از داروهایی مثل آنتی بیوتیك، داروهای دیورتیك (ادرارآور) و ویتامین ب۶ (B۶) استفاده می‌كردند، اما امروزه مشخص شده است كه این داروها اثری در درمان درد پستان ندارند. همچنین گرچه هیچ ارتباطی بین مصرف قرصهای ضدبارداری و دردهای پستان دیده نشده است اما بعضی از خانمها اظهار می‌دارند در صورتی كه از قرصهای ضدبارداری حاوی پروژسترون كم استفاده كنند، دردشان كمتر میشود. بعضی دیگر از خانمها هم این طور بیان می‌كنند كه در صورتی كه مصرف قرصهای ضدبارداری را متوقف كرده و از روشهای دیگر ضدبارداری استفاده كنند حالشان بهتر میشود. شروع درمان جایگزینی هورمون (HRT) در خانمهای یائسه ممكن است باعث بروز دردهای پستان شود كه بعد از مدتی خود به خود بهبود می‌یابد.
روشهای غیردارویی
یك دفترچه یادداشت تهیه نمایید و زمانهیی كه درد پستان شروع میشود را در آن یادداشت كنید. همچنین زمان شروع عادات ماهانه، تغییرات رژیم غذایی و سایر چیزهایی كه فكر می‌كنید ممكن است در بروز دردهای پستان شما نقش داشته باشد را دقیقاً یادداشت نمایید. روشهایی كه در زیر آمده است را به ترتیب و در زمانهای مختلف اجراء ‌نمایید و اقدامات زیر را در یك زمان اجرا نمایید و درد شما كاهش یافت، هیچگاه نخواهید فهمید كه كدامیك از اقدامات زیر باعث كاهش و از بین رفتن درد شده است:
- از یك كرست با اندازه مناسب استفاده نمایید. كرستهای نوع ورزشی معمولاً برای بهبود درد پستان‌ها مناسب می‌باشند.
- شروع به انجام تمرینات ورزشی آئروبیك نمایید.
- اگر سیگاری هستید، تصمیم بگیرید كه آن را كنار بگذارید.
- رژیم غذایی خود را اصلاح نمایید. بعضی از خانمها متوجه شده‌اند كه با پرهیز از خوردن غذاهای سرخ كرده و چرب و نیز نخوردن قهوه و كم كردن مصرف نمك، می‌توانند به میزان زیادی از درد پستان بكاهند.
نحوه انتخاب یك كرست مناسب
- مطمئن شوید كه كرست شما برایتان اندازه است و خیلی تنگ نمی‌باشد. كرستهای تنگ باعث ناراحتی شده و می‌تواند باعث اشكال در نفس كشیدن شود. كرست باید در نزدیكی بین پستانهایتان قرار بگیرد و از بدنتان فاصله نداشته باشد.
- ببینید كه آیا هر كدام از پستانهایتان محفظه داخلی كرست را پر كرده است. گاهی اوقات، باز بودن كرست در طرفین، به معنای كوچك بودن محفظه آن برای پستانها می‌باشد.
- اگر پستانها از قسمت بالایی كرست به بیرون برآمدگی پیدا كنند نشانه كوچك بودن كرست است.
- بیرون زدن پستانها از ناحیه زیربغل نیز نشاندهنده كوچك بودن كرست است.
- اگر دارای پستانهای بزرگ و سنگینی هستید، بند شانه كرست باید پهن و به اندازه كافی محكم باشد تا باعث بریدگی پوست شانه‌تان نشود.
- همیشه كرست خود را هم در حالت نشسته و هم در حالت ایستاده آزمایش نمایید. پستانها معمولاً در حالت نشسته بیشتر برجسته‌تر میشوند. این وضعیت بخصوص در كرستهای بدون بند قابل توجه می‌باشد.

منبع : پایگاه الکترونیکی خدمات پزشکی ایران