روش‌های محاسبه شاخص پایه و تأثیر آنها بر محاسبه شاخص قیمت مصرف‌کننده

شاخص قیمت مصرف‌کننده یکی از ابزارهای مهم برای برنامه‌ریزان اقتصادی کشور، جهت تعیین وضعیت اقتصادی کشور در زمان‌های مختلف و راهنمائی جهت تعیین سیاست‌های پولی و مالی است. از این شاخص جهت طرح‌ریزی و برنامه‌ریزی رفاهی و اجتماعی و تعدیل مزد و حقوق‌ها استفاده می‌شود و همچنین به‌عنوان یک تعدیل‌کننده برای محاسبه قیمت‌های ثابت در محاسبات ملی به‌کار می‌رود. بنابراین باید دقت کافی در تمام مراحل محاسبه این شاخص به‌عمل آید.
سبد کالائی که تغییرات قیمت آن در محاسبه CPI در نظر گرفته می‌شود شامل اقلام مصرفی با اهمیت خانوارهای شهری است که محاسبه ضریب اهمیت هر قلم در سبد مصرفی خانوار و متوسط قیمت هر قلم در دقیق بودن محاسبه شاخص تأثیر به‌سزائی دارد زیرا پایه محاسبه شاخص CPI هستند.
ضریب اهمیت یا وزن هر قلم از بررسی بودجه خانوار به‌دست می‌آید که در هر سال پایه این ضرایب به روز می‌شوند ولی محاسبه قیمت نسبی برای یک کالا یا خدمت، موردی است که در هر قلمی باید تشخیص داده شود که از روش میانگین حسابی محاسبه شود یا میانگین هندسی. ممکن است برای هر قلم (کالا یا خدمت) تفاوت این دو میانگین ناچیز باشد اما در کل اقلام مجموع این تفاوت‌ها اختلاف زیادی را ایجاد می‌کنند.

فاطمه بخشایش
محقق دایره بررسی طرح‌های آماری اداره تحقیقات و مطالعات آماری

منبع : مجله روند اقتصادی