جایگزینی طبیعی هورمونی

نقش رژیم غذایی در جوامع عمومی بسیار زیاد است چون غذاها حاوی تركیبات فعال زیست شناختی متفاوت هستند. مثال بارز از مواد فعال زیست شناسی كه در اینجا به آن اشاره می شود فیتواسترول ها یا فیتواستروژن ها (استروژن های گیاهی) هستند. بررسی های همه گیرشناختی نشان می دهد جوامعی كه مصرف كننده زیاد فیتواستروژن ها در رژیم غذایی خودشان هستند، از ریسك پائین تری نسبت به خیلی از بیماری ها كه به بیماری های غربی (Western disease) موسوم هستند، برخوردارند. فیتواستروژن ها در بسیاری از غذاها وجود دارند و فعالیت زیست شناسی آنها در حیوانات در مطالعات متعددی به اثبات رسیده است.این تركیبات از نظر ساختمان و عمل شبیه ۱۷- بتا- استرول هستند و یا اینكه اثراتی شبیه استروژن را ایجاد می نمایند.
فیتواستروژن ها شامل چندین گروه از تركیبات می شوند كه از جمله لیگنان ها، ایزوفلاونوئیدها، كومستان ها و لاكتون های رسورسیلیك اسید را دربر می گیرند. ایزوفلاونوئیدها محدود به گیاهان خانواده نخود (Leguminosae) می شود.گیاه سویا از گیاهان خانواده نخود است و حاوی فیتواستروژن های ژنیستنین، دایدزنین و گلیستین بوده كه همگی جزء ایزوفلاون ها هستند و روی گیرنده های استروژن عمل می كنند و هم دارای خواص تحریك كننده و هم مهار كننده هستندایزوفلاونوئیدها علاوه بر اثرات استروژنی، اثرات ضدویروس، ضدسرطان، ضدباكتری و ضدقارچ نیز دارند. فلاونوئیدها همچنین دارای اثرات آنتی اكسیدانت، ضد جهش و ضدالتهاب نیز هستند.دانه سویا فراوان ترین منبع غذایی ایزوفلاونوئیدها است (تا mg/kg۱۸۰۰ وزن تازه)زنان قبل و بعد از یائسگی دارای علائمی هستند كه مربوط به كاهش استروژن است.جایگزینی استروژن می تواند باعث درمان آن علائم شود. سئوال این است كه چرا بیش از یك درمان برای درمان علائم منوپوز وجود دارد؟ این بدین دلیل است كه استروژن های استروئیدی پاسخ های همگون در همه بافت های هدف ندارند و یا احتمالاً به دلیل اثرات نامطلوب آنها است. استروژن به گیرنده استروژن (ER) باند شده و باعث عمل ترجمه برداری ژن می شود. دو زیر گروه از گیرنده استروژن، یعنی a و ی، شناخته شده اند كه توزیع سلولی و غلظت متفاوت در بافت های هدف دارند. باند شدن با ER و حوادث بعدی آن شدیداً پیچیده است و وابسته به بافت، سلول و محیط است. فیتواستروژن ها به خوبی استروژن ها می توانند به گیرنده آنها باند شوند.فیتواستروژن ها كه محرك های ضعیف استروژن هستند، در موقعی كه میزان استروژن در محیط كم باشد می توانند اثرات استروژنی خود را قوی تر ارائه نمایند. بنابراین شاید این پیش بینی درست باشد كه آنها در زنان یائسه، خواص استروژنی بیشتری را ارائه نمایند.كاهش استروژن در زنان یائسه ممكن است منجر به علائم نامطلوب همچون گرگرفتگی، خشكی محیط واژن به همراه افزایش خطر از دست دادن كلسیم استخوان (پوكی استخوان) و همچنین بیماری های قلبی عروقی و بروز سرطان های سینه، روده بزرگ،پوشش داخلی رحم و تخمدان گردد. مطالعات همه گیرشناختی متعددی ثابت كرده است كه شیوع كمتر این بیماری ها در زنان آسیایی به ویژه ژاپنی، سنگاپوری و چینی به دلیل سطوح بالای فیتواستروژن ها در رژیم غذایی آنها است.
تاكنون مشخص شده است كه روند مصرف داروهای گیاهی در دنیا رو به افزایش است. جایگاه فرآورده های دارویی گیاهی در طب سنتی و طب نوین از دو دیدگاه مجزا مورد تایید بوده و اثبات شده است. البته در مواردی تاثیرات مولكولی مواد موجود در فرآورده های گیاهی از نظر مكانیسم اثر با نظریه های تاثیر اختصاصی داروها بر روی گیرنده ها منطبق است. تاثیر مصرف فیتواستروژن ها از این نظر نیز مورد تایید است. ایجاد اثرات رقابتی با استروژن های داخل بدن برای اشغال گیرنده های محیطی سبب حفظ تعادل واكنش های ناخواسته حاصل از تغییرات غلظت هورمون های زنانگی و سلامت بافت های بدنی در قبل و بعد از دوران یائسگی می گردد. لذا با توجه به تغییرات هورمونی و بعضاً مصرف داروهای استروژنی، كنترل عوارض و حفظ سلامتی با عرضه فرآورده های طبیعی در اولویت های تولید در شركت های داروسازی قرار گرفته است. توصیه به مصرف كمكی و در اختیار قرار دادن اینگونه استروژن های گیاهی سبب حفظ سلامت خواهد شد.

منبع : باشگاه اندیشه