غارها ، استان سمنان

طبیعت بسیار زیبای غارها، همواره باعث جلب گردشگران و طبیعت دوستان می‌شود.
غار دربند بزرگ‌ترین غار استان است كه در 21 كیلومتری شمال سمنان و سه كیلومتری جنوب شهمیرزاد واقع شده و مشرف بر دره‌ سرسبز و خرم دربند است. این غار،‌ در كمركش كوه سنگی زیبایی به نام لهرد رو به مشرق قرار دارد و دره وسیع و سرسبز دربند در زیر آن گسترده شده است.
مدخل غار به عرض 2/75 متر و ارتفاع آن 1/35 متر است. پس از عبور از دهانه و مدخل غار، وارد دالانی به طول 24 و عرض متوسط سه متر می‌شویم. این دالان، دهانه غار و تالار غار را به هم متصل می‌كند. انتهای دالان به تدریج كوتاه می‌شود، تا این كه به دهانه‌ای به ارتفاع 80 سانتی‌متر می‌رسد. پس از عبور از دهانه مذكور وارد غار می‌شویم.
وضع داخلی غار نسبتاً ساده و بدون پیچ و خم است. فضای غار به صورت تالاری بیضی شكل است به طول 91 متر كه عریض‌ترین قسمت آن 36 متر و بلندترین نقطه سقف آن 20 متر است.
ساختمان غار از نظر زمین‌شناسی مربوط به دوران سوم و از نوع سنگ‌های رسوبی است كه به مقدار فراوان آهك و املاح دارد و از این‌رو، سراسر آن پوشیده از ستون‌های بزرگ و زیبای استالاگمیت (چكیده) و استالاكتیت (چكنده) است و از این نظر، یكی از زیباترین و تماشایی‌ترین غارهای ایران به شمار می‌رود. بلندترین ستون استالاگمیت با ارتفاع 12 متر و با قطر متوسط 2/85 متر با زیبایی خاصی در وسط غار بالا رفته است.
آنچه در حفریات و كند و كاوهای غار به دست آمده نشانگر آن است كه این غار متعلق به دوران‌های مختلف تاریخی است و مربوط به یك زمان مشخص نیست. قدیمی‌‌ترین آثار به دست آمده از این غار مربوط به قرن پنجم هجری و مستندترین آن‌‌‌ها سكه طلایی است به خط كوفی كه قسمتی از آن شكسته و از بین رفته است، ولی سبك و خط آن متعلق به اواخر سلجوقی و اوایل حمله‌ مغول است.
كاسه‌های لعابی معروف به گبری، كار مازندران و سفال‌های بسیار ظریف، كار گرگان از صنایع قرن 6-5 هجری قدیمی‌ترین آثاری است كه از این غار به دست آمده است.
این آثار تا دوره قاجاریه به چشم می‌خورد و چنین استناط می‌شود كه غار در دوره‌‌های مختلف مورد استفاده قرار گرفته است. در تاریخ ثبت است كه در حكمرانی اسپهبدان طبری در دوره‌ سلجوقیان و جنگ‌های آنان با اسماعیلیه كه در نواحی سمنان صورت گرفت، گروهی از ترس به این غار پناهنده شدند كه آثار به دست آمده نشان از این سكونت كوتاه مدت دارد.
سهل‌انگاری بازدیدكنندگان، این شگفتی‌های كمیاب طبیعت را به ویرانی كشانده است. گروه‌های متعدد كوهنوردی و افراد عادی با روشن كردن مشعل، نمای داخلی غار را سیاه و دوداندود كرده‌اند كه منجر به كاهش جلوه و زیبایی آن‌ شده است.
در این تخریب، عوامل طبیعی نیز بی‌تأثیر نبوده است. ستون‌های عظیم و سنگین و تخته سنگ‌های بزرگ كه در گوشه و كنار غار پراكنده‌‌اند، حكایت از زمین‌لررزه‌های سهمناك دوران‌های دور می‌كند. كف غار سنگلاخ و دارای پستی و بلندی‌های بسیار است و بر اثر رطوبت هوا قسمت زیادی از آن را گل لغزنده پوشانده كه عبور از آن بی‌خطر نیست. با این وصف، گروه‌های متعددی از شهرهای دور و نزدیك در طول سال از این غار دیدن می‌كنند. این غار از جمله غارهایی است كه در صورت توجه می‌‌تواند مكانی جذاب برای ایرانگردان و جهانگردان به شمار می‌آید.
علاوه بر غار فوق‌الذكر، در شمال غربی دامغان، كیلومتر پنج چشمه علی، در محلی به نام گیو تنگه كه در محدوده آستانه قرار دارد، غاری دیگر نیز توسط كوهنوردان شهرستان دامغان در مردادماه سال 1374 كشف شده است كه از ویژگی‌های جالب توجهی برخوردار است.