تو از کوچ و پرواز گفتی، من از لطف گل

قدیمی‌ترین و زیباترین سند درباره پیشینه دسته گل در ایران، گل و غنچه‌های دردست داریوش در سنگ نگاره‌های تخت‌جمشید است که بیشتر از ۲۵۰۰ سال سابقه دارد.
بنابر نظر تحلیلگران تاریخ، این نقوش، مراسم برپایی جشن نوروز، و به گمان برخی جشن تولد و بعضی مراسم تاجگذاری را به نمایش می‌گذارد.
این مراسم به پیروی از سنت‌های کهن‌تری برپا شده که در عهد داریوش با آن شکوه وتجلی پیدا کرده و در عین حال شاهد ارجمند و کاملا گویایی از علاقه و توجه ایرانیان نسبت به گل و تقدیم و هدیه دسته گل است.
طبق هماهنگی و توافق اتحادیه گل و گیاه کشور و هیات دولت در سال ۸۴، روز ۲۵ خردادماه به نام «روز گل» نامگذاری شد. نامگذاری یکی از روزهای سال به نام «روز گل» با هدف تولید انگیزه بیشتر و روحیه بهتر در گل‌کاران و افزایش بیشتر کشت گل و معرفی هر چه بیشتر صنف گل و گل‌کاران صورت گرفته است.
● تجارت گل
کشور ایران در سال ۸۵ از تجارت ۱۰۰ میلیارد دلاری گل در جهان، سهم ناچیزی حدود۵۰ و به روایتی دقیق‌تر ۲۰ میلیون دلار داشته است که براساس آخرین آمارهای رسمی، این رقم هم‌اکنون با افزایش ۳۰ میلیون دلاری به ۵۰ میلیون دلار رسیده است. نکته قابل تامل در این میان اینکه، با وجود دارا بودن رتبه هفدهم ایران از میان ۱۱۵ کشور تولیدکننده گل در جهان، کشور ما در صادرات گل مقام ۱۰۷ را دارد که رتبه بسیار پایینی محسوب می‌شود.
سرانه مصرف گل در ایران بین ۵ تا ۷ شاخه است، ضمن اینکه همه ساله حدود ۱۵ درصد افزایش تولید داریم. بر این اساس بین ۳۵۰ تا ۴۰۰ میلیون شاخه گل در ایران تولید می‌شود که باید واردات غیررسمی و قاچاق، چمدانی و مسافری را نیز به این آمار اضافه کرد. هر ساله بین ۵۰ تا ۶۰ هزار شاخه گل به‌صورت غیررسمی وارد بازارهای داخلی کشور می‌شود، ولی آمار واردات رسمی در بخش پیازچه انواع گل، سالانه حدود یک میلیون است.
به گفته یکی از مسئولان بازار گل شهید محلاتی، گردش مالی دو بازار گل در تهران روزانه ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان است: «۷۰ درصد گردش مالی بازار گل کشور به دو بازار بزرگ گل شهید محلاتی و بازار رضای تهران مربوط می‌شود و ۳۰ درصد مابقی مربوط به شهرهای دیگر کشور است، ضمن اینکه به دلایل مختلف، حدود ۶۰ تا ۷۰ درصد گل‌های عرضه شده در این بازارها نیز ضایع شده و از بین می‌رود.»
بر اساس آمارهای دریافتی، تجارت گل و گیاه در ایران سالانه حجمی حدود ۱۸‌میلیارد تومان پول را می‌تواند به گردش درآورد، ولی به‌دلیل ضایعات بالای گل ناشی از روش‌های سنتی تولید، عرضه، بسته بندی نامناسب و... از این میزان تنها حدود ۷میلیارد تومان سود محقق شده و رقمی بیش از ۱۱‌میلیارد تومان نیز به‌دلیل مشکلات مذکور ضایع شده یا به دست نمی‌آید. بر این اساس و با در نظر گرفتن صادرات ۵۰‌میلیون دلاری گل در ایران طی سال گذشته، گردش مالی سالانه بازار گل ایران رقمی حدود ۵۲‌میلیارد تومان محاسبه می‌شود.
● صادرات گل
صادرات گل کشور در حال حاضر محدود به کشورهای حوزه خلیج فارس است که آن هم به شکل نامطلوب و در بسته‌بندی‌های نامناسب انجام می‌شود، در صورتی که بازارهای شرق و جنوب آسیا و بازارهای اروپا، فرصت‌های مناسبی برای صادرات گل و گیاه کشور هستند. با وجود اینکه گل در ایران به روش‌های علمی و اصولی تولید می‌شود و گونه‌های مختلف مقاوم به انواع شرایط محیطی توسط تولید‌کنندگان پرورش یافته است اما در زمینه صادرات تاکنون توفیقی حاصل نشده است. کارشناسان گل معتقدند جایگاه کشور هلند به ‌عنوان بزرگ‌ترین صادرکننده گل در جهان بی‌نظیر نیست بلکه هلند تنها در زمینه پرورش گل پیازدار موفق بوده و در زمینه پرورش و صادرات انواع دیگر گل‌ها، تنها به‌ عنوان بزرگ‌ترین واسطه گل درجهان عمل کرده است.
بر خلاف کشور هلند و سایر کشورهای مدعی در زمینه پرورش گل، ایران علاوه بر پرورش انواع گل‌های گرمسیری و سردسیری در طول سال، قابلیت تولید گل‌هایی با کیفیتی بهتر نسبت به گل‌های اروپایی را دارد به نحوی که این گل‌ها در مقابل گرما و عوامل طبیعی مقاومند و مانند گل‌های اروپایی ریشه‌های علفی و کاذب ندارند. هم‌اکنون کشورهای هند، چین و ترکیه بزرگ‌ترین تولید‌کننده و صادر‌کننده گل در جهان هستند و مراکز توزیع گل در این کشورها بسیار اصولی و علمی بنا شده‌اند و تولید‌کنندگان جدیدترین تجهیزات و امکانات را با نازل‌ترین بها در اختیار دارند.
● عدم‌حمایت از بازار داخلی
اما وضعیت بازار گل در تهران متفاوت است. گل‌های لطیف، زیبا و بی‌نظیر ایران در خرابه‌هایی به‌ صورت غیراستاندارد عرضه و توزیع می‌شوند و این امر باعث تعجب کارشناسان و سودآوری برای خارجیان است.
با مراجعه به بازار گل تهران آنچه دیده می‌شود کمرنگ شدن زیبایی گل‌ها در میان خرابه‌هاست. شرایط بازار داخلی بیانگر عدم‌حمایت دولت از این کالای زینتی است و بی‌توجهی به بازار داخلی به سطح گسترده‌تری تعمیم یافته است و بازار جهانی گل ایرانی را نیز تحت تاثیر قرار داده و سبب از بین رفتن و افت شدید بازار گل ایران در سطح جهان شده است.
یک تولید‌کننده و عرضه‌کننده عمده گل و گیاه در این رابطه می‌گوید: عدم‌حمایت دولت از تولیدکنندگان گل و گیاه به ‌منظور بهبود و ساماندهی وضعیت صادرات، عدم‌حمایت‌های مالی در زمینه تولید، بی توجهی در تعیین مالیات از جمله بزرگ‌ترین مشکلات تولید‌کنندگان گل و گیاه در ایران است. تا زمانی که دست دلالان فرصت‌طلب از بازار گل و گیاه کشور کوتاه نشود در جهان حرفی برای گفتن نخواهیم داشت. برخی تولید‌کنندگان گل، محصولات خود را به‌صورت بسته‌بندی صادر می‌کنند که به دلیل هزینه‌های تمام شده در این امر قیمت نهایی در عرضه به بازار خارجی به‌طور طبیعی افزایش می‌یابد. دلالان از این فرصت سوءاستفاده کرده و با صدور گل به‌صورت فله‌ای با قیمت ارزان‌تر بازار را از تولید‌کننده واقعی می‌ربایند.
این تولید‌کننده یادآور شد: در بسیاری از موارد نیز به دلیل ناهماهنگی‌های موجود میان صادرکننده و فرودگاه، گل‌های بسته‌بندی شده به‌مدت دو روز یا بیشتر در فرودگاه باقی می‌ماند و پس از مدتی به ‌علت از دست رفتن طراوت و شادابی اولیه گل یا پلاسیدگی، صادر نمی شود یا درصورت صدور دوباره از سوی کشور دریافت‌کننده برگشت می‌خورد که این امر ضرر بزرگی را متوجه تولید‌کنندگان می‌کند.
بدیهی است که با وجود توجه به گل در فرهنگ‌های مختلف دنیا، ارزش گل هنوز در جامعه ایران چه برای مردم و چه برای مسئولان شناخته نشده است و این کالای لطیف یا مختص به یک قشر خاص است یا تنها برای تشریفات و مناسبت‌ها استفاده می‌شود و به کارگیری گل در تزئین منزل و ایجاد نشاط در خانواده مرسوم نشده است.چیدن گل توسط مردم از میادین، پارک‌ها و فضای سبز شهر، اگرچه نسبت به گذشته بسیار کم شده است اما به‌هرحال مهر تاییدی بر این مدعاست زیرا نشانگر این مهم است که هنوز قشر بزرگی از جامعه از دستیابی به این کالا محرومند.

همشهری آنلاین
عنوان مطلب، مصراعی از مجموعه شعر
«چه زیبا می‌شوی وقتی نگاهت می‌کنم»
سروده م.شاد خواست است

منبع : روزنامه همشهری