نابودی فوتبال با تفکرات برانکو

روزهای نخست حضور پروفسور فوتبال کرواسی در ایران، مردی که دستیار بلاژویچ بزرگ در تیم ملی بود، بازتاب های زیادی را به همراه داشت.
خیلی ها این جوان را مرد آرزوهای نیمکت تیم ملی می دانستند و می گفتند برانکو هم علم فوتبال را می شناسد هم انگیزه زیادش برای پیشرفت و رساندن خود به جمع مربیان برتر دنیا در این رشته، در نهایت باعث موفقیت ایران خواهد شد.
گروهی دیگر اما تفکرات بدون ریسک، سیستم محتاطانه و ثبات بازیکنان در آرایش مد نظر این مربی را برای فوتبال هجومی ایران مناسب نمی دانستند. عاقبت آن را نابودی استعدادهایی می دانستند که پشت سر این تفکرات فرصت نمایش شایستگی های خود را به دست نمی آوردند.
با وجود این نظرات موافق و مخالف، این مربی ابتدا هدایت تیم فوتبال امید کشورمان را برعهده گرفت و توانست با این تیم عنوان قهرمانی بازی های آسیایی دوحه را کسب کند. بعد از آن قهرمانی، برانکو با بهانه های واهی ایران را ترک کرد و به نوعی برای ادامه همکاری با فوتبال ایران، کلاس گذاشت اما تلاش های دادکان رییس وقت فدراسیون فوتبال زمینه بازگشت این مربی به ایران پس از تقریبا یک سال حضور در کرواسی، آن هم با سمت جدید را فراهم کرد. ایوانکوویچ کروات این بار هدایت تیم بزرگسالان ایران را برعهده گرفت تا این تیم را برای حضور در جام ملت های ۲۰۰۴ چین و جهام جهانی ۲۰۰۶ آلمان آماده کند.
● قهرمانی پوسان
در زمانی که برانکو هدایت تیم فوتبال امید یا بهتر بگوییم زیر ۲۳ سال را برعهده گرفت، این تیم از مردان کلیدی تیم های مطرح لیگ تشکیل شده بود. جواد نکونام، محرم نویدکیا، محسن بیاتی نیا، ایمان مبعلی، جواد کاظمیان، علیرضا واحدی نیکبخت، جلال کاملی مفرد، علی بداوی، حسین کعبی، سیاوش اکبرپور و … نفراتی بودند که این مربی کروات را در رسیدن ایران به قهرمانی بازی های آسیایی پوسان کمک کردند.
ایوانکوویچ حتی به این نفرات بسنده نکرد و با قرار دادن نام یحیی گل محمدی، ابراهیم میرزاپور و علی دایی به عنوان ۳ بازیکن بالای ۲۳ سال، تیمش را برای حضور در این مسابقات آماده کرد. البته دایی به علت فوت پدر خود نتوانست این تیم را در آن رقابت ها همراهی کند ولی گل محمدی و میرزاپور جزو نفرات اصلی این تیم در اکثر دقایق این جام محسوب شدند. در آن زمان برانکو با اتخاذ شیوه احتیاط آمیز که بیشتر در صدد مقابله با تاکتیک های حریف بود تا اتکا به قدرت هجومی تیم ملی، توانست برابر کره جنوبی میزبان در دیدار نیمه نهایی و در ضربات پنالتی و همچنین ژاپن در مسابقه فینال پیروز شود.
همه در باد آن قهرمانی خوابیدند ولی هیچ کس به نخستین آثار تخریبی حضور این مربی در ایران اشاره نکرد. نیمکت نشینی مهدی رحمتی و ارشاد یوسفی در تمام آن مسابقات و استفاده از میرزاپور به عنوان دروازه بان اصلی بدون توجه به آینده این دو دروازه بان جوان کشور.
● مقدماتی جام ملت ها
پس از تقریبا یک سال دوری، برانکو هدایت تیم ملی بزرگسالان ایران را در مرحله مقدماتی جام ملت های آسیا به دست گرفت. نداشتن برنامه برای بازی تدارکاتی یا بهتر بگوییم بازی نکردن با تیم های معتبر جهان و حتی قاره آسیا، فرار از واقعیتی بود که دست های برانکو رو نشود.
انتقادهای مطرح شده در این خصوص هم نتیجه بخش نبود تا تیم ایران بدون بازی تدارکاتی مناسب مسابقات خود را در گروه D مرحله مقدماتی رقابت های جام ملت های آسیا ۲۰۰۴ چین با تیم های، اردن، لبنان و کره شمالی آغاز کرد. تیم ایران در نخستین دیدار با درخشش علی دایی، جواد نکونام و ایمان مبعلی توانست شکست در ورزشگاه آزادی برابر اردن را با پیروزی عوض کند ولی در دومین دیدار خود در این مرحله در اردن با نتیجه ۳ بر ۲ مغلوب این تیم شد تا مشکلات صعود جنبه علنی پیدا کند. البته با ضعف عمده تیم های دیگر این گروه که کره شمالی و لبنان بودند، تیم ایران توانست با توجه به تفاضل گل بهتر نسبت به اردن به عنوان تیم نخست راهی مرحله نهایی این رقابت ها شود.
● جام ملت های ۲۰۰۴ چین
باز هم برگزار نکردن بازی های تدارکاتی و استفاده مداوم برانکو از نفراتی خاص، انتقادهای کارشناسان فوتبال را به همراه داشت ولی سرمربی کروات تیم ملی به این مسایل توجه نکرد و با نفرات مورد نظر خود راهی چین شد. در مرحله گروهی این مسابقات تیم ایران در گروه D و با تیم های ژاپن، عمان و تایلند همگروه شد. در بازی نخست ایران با ۳ گل تایلند را مغلوب کرد اما در بازی دوم با هنرمندی علی کریمی و گل دقیقه ۹۳ محمد نصرتی تیم ملی از حذف زودهنگام از این رقابت ها نجات یافت تا تنها با کسب تساوی بدون گل برابر ژاپن به عنوان تیم دوم راهی مرحله بعد شود.در مرحله یک چهارم نهایی هم تیم ایران بار دیگر با درخشش کریمی و مهدی مهدوی کیا برابر کره جنوبی به پیروزی ۴ بر ۳ دست یافت اما در مرحله نیمه نهایی ضربات پنالتی مانع صعود ایران به دیدار نهایی شد و چین میزبان در مسابقات فینال حریف ژاپن شد. در دیدار رده بندی هم ایران با نکونام، علی کریمی، علی دایی ( دو گل) برابر بحرین با نتیجه ۳ بر ۲ پیروز شد تا با کسب عنوان سومی به ایران باز گردد. البته خیلی ها این موفقیت را به پاس ستاره هایی نظیر علی کریمی و مهدی مهدوی کیا نوشتند زیرا اعتقاد داشتند تیم ایران در این جام برنامه تاکتیکی خاصی نداشت و این تک ستاره ها بودند که ایران را در شرایط سخت و خصوصا بازی های تیم ملی برابر عمان و کره جنوبی به موفقیت رساندند.
● مقدماتی جام جهانی
قرار گرفتن در گروه A که تیم های اردن، قطر و لائوس در آن حضور داشتند و ترس از شکست برابر اردن، نگرانی هایی را برای موفقیت تیم ملی در صعود به مرحله بعد ایجاد کرده بود زیرا تنها یک تیم از این گروه جواز صعود به مرحله بعد را به دست می آورد.
باز هم مشکل برنامه های آماده سازی، حذف ستاره های لیگ و استفاده مداوم از برخی بازیکنان، برانکو را بار دیگر مقابل منتقدان قرار داد ولی این مربی بی تفاوت تر از گذشته و با توجه به حمایت محمد دادکان، روزهای حساس را به راحتی از دست داد.
تیم فوتبال کشورمان در دو بازی ابتدایی خود برابر قطر و لائوس پیروز شد ولی شکست برابر اردن در ورزشگاه آزادی ضمن تحقیر فوتبال ایران، شرایط تیم ملی را برای حضور در مرحله بعد بسیار سخت کرد.
برانکو باز هم شانس آورد زیرا بازگشت وحید هاشمیان به تیم ملی باعث افزایش روحیه ملی پوشان و موفقیت ایران در دو بازی بسیار حساس دور برگشت که در خارج از خانه و برابر اردن و قطر برگزار شد، را تضمین کرد تا ایران به عنوان تیم نخست این گروه به مرحله بعد صعود کند. در مرحله دوم فوتبال ایران با بهترین قرعه تاریخ مقدماتی جام جهانی مواجه شد و در گروه B با تیم های ژاپن، بحرین و کره شمالی همگروه شد که دو تیم از این گروه مستقیما به جام جهانی صعود می کردند. ایران در بازی نخست این مرحله برابر بحرین به تساوی بدون گل رضایت داد تا به همگان ثابت شود تیم برانکو از نفرات ثابت و بدون برنامه های تاکتیکی مشخص تشکیل شده است.
در بازی دوم اما درخشش وحید هاشمیان که دو بار دروازه ژاپن را باز کرد و بازیکنانی مانند علی کریمی و جواد نکونام زمینه پیروزی ایران را در آن دیدار فراهم کرد. دو پیروزی ضعیف در دو دیدار رفت و برگشت که با ضربات ایستگاهی برابر کره شمالی به دست آمد، ایران را در یک قدمی صعود به جام جهانی قرار داد.
در بازی حساس ایران با بحرین در ورزشگاه آزادی همه چیز برای برپایی جشن صعود آماده بود که تیم ایران با ارسال زندی و ضربه سر نصرتی موفق شد در یک بازی سرد، کسل کننده و بی برنامه برابر بحرین به پیروزی دست یابد. شکست در گام آخر در دیدار تشریفاتی برابر ژاپن بار دیگر نشان داد تیم بی تاکتیک برانکو با خوش شانسی محض جواز حضور به جام جهانی را به دست آورد ولی هیچ کس برای ترمیم این نقاط ضعف اقدام نکرد.
● جام جهانی ۲۰۰۶ آلمان
مقاومت رییس وقت فدراسیون برابر انتقادهای منطقی کارشناسان مبنی بر انتخاب مربی با دانش به جای برانکو باعث شد تیم ملی با همان ترکیب و تاکتیک تیمی خود را برای حضور در معتبرترین مسابقه فوتبال در جهان آماده کند.
برانکو آنقدر می ترسید که حتی بازیکنانی نظیر دایی، مهدوی کیا و کریمی مصدوم را هم از ترکیب تیم ملی کنار نگذاشت تا تیم ملی ضمن کسب دو شکست برابر مکزیک و پرتغال و تساوی برابر آنگولا به ایران باز گردد.
کسی از تیم ملی توقع نداشت که مکزیک و پرتغال را شکست دهد اما بازیکنان ملی پوش در این سه دیدار بدون برنامه بودند و از نیمه دوم با افت محسوس بدنی مواجه می شدند تا ضمن نتیجه نگرفتن در این مسابقات، بازی هایی ناامیدکننده را به نمایش گذاشتند.
● برانکو و نابودی فوتبال
فوتبال ایران در زمان برانکو می توانست با توجه به نفرات شایسته ای مانند کریمی، مهدوی کیا، هاشمیان، نکونام و دایی که در اوج دوران بازیکنی خود بودند، روزهای بسیار خوبی را در فوتبال آسیا و جهان تجربه کند اما نداشتن تاکتیک منطقی، توجه ویژه به لژیونرها، درست استفاده نکردن از بازیکنان تیم و گذاشتن آنها در پست های غیرتخصصی، استفاده دایم از نفرات اصلی و ترس از شکست در بازی با تیم های بزرگ باعث شد فوتبال ایران همان گونه باشد که بدون مربی هم می توانست باشد.
در این سال ها در خط دروازه میرزاپور نیروی ثابت بود و در خط میانی نکونام، کریمی و مهدوی کیا، در خط حمله هم دایی مرد شماره یک بود. حتی در بازی با افغانستان و لائوس هم فرصتی در اختیار نفرات جایگزین قرار نمی گرفت تا در نهایت ضربه بزرگی به فوتبال ایران وارد شود.
این ضربه امروز بیش از گذشته محسوس است. وقتی میرزاپور مصدوم شد، جایگزینان وی مانند رودباریان، واعظی، رحمتی و طالب لو به علت نداشتن تجربه ملی نتوانستند در جام ملت ها به موفقیت فوتبال ملی کمک کنند.
در خط میانی مصدومیت و یا آماده نبودن نفراتی چون جواد نکونام، مهدی مهدوی کیا و علی کریمی، مردانی نبودند که جای خالی آنها را به خوبی پر کنند و تنها کسی که در این مدت توانست به این خط راه یابد آندرانیک تیموریان بود.
امروز مردانی چون ایمان مبعلی، جواد کاظمیان، مازیار زارع، مسعود شجاعی، ابراهیم صادقی و … فرصت های بسیار خوبی را از دست دادند تا این ابهام به وجود آید که آنها به علت نیمکت نشینی های متوالی و دوری بی دلیل از تیم ملی، نمی توانند در سال های آینده به عنوان جانشین های مناسب برای نفرات اصلی تیم ملی خود را معرفی کنند. همچنین در خط حمله حضور دایم علی دایی، باعث شد امروز وحید هاشمیان، علی سامره، رضا عنایتی و مهاجمان دیگر نتوانند به نفرات کلیدی تیم ملی تبدیل شوند، بازیکنانی که در تیم های باشگاهی خود شرایط بسیار خوبی داشته و یا دارند.
برانکو با این برخوردهای غیرمنطقی نسلی طلایی از فوتبال ایران را نابود کرد تا برای جبران این لطمات باز هم منتظر شکوفایی استعدادهای دیگر در خطوط مختلف تیم ملی باشیم و یا از همین نفرات برای رسیدن به بخشی از موفقیت هایی که مستحق آن هستیم استفاده کنیم.

امیر ملکی

منبع : روزنامه جوان