طراحی راهبردی روابط فرهنگی تبلیغی بین‌المللی حوزه های علمیه

گسترش هم زمان فرصت‌ها و تهدیدهای حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور و محدودیت امکانات و منابع، ضرورت برنامه ریزی هوشمندانه فعالیت‌های فرهنگی بین المللی برای دست یابی به حداکثر اثر بخشی این منابع محدود را آشکار می‌سازد.
● مقدمه
سیاستها و راهبردهای فرهنگی در حوزه‌های علمیه، سنگ بنای آینده‌ی فعایتهای فرهنگی حوزه‌های علمیه در عرصه‌ی روابط و مناسبات فرهنگی بین المللی است.
نتیجه‌ی تجارب نشان می‌دهد که رشد و تعالی سازمانهای فرهنگی رابطه‌ی مستقیمی با سیاستها و راهبرهای فرهنگی آن دارد و در همان حال ریشه‌ی بسیاری از مشکلات را نیز می‌توان در چگونگی تدوین سیاستها جستجو کرد.
از این روست که رهبری انقلاب، تحول ، بازنگری و رصد مستمر راهبردها و سیاستها برابر موقعیت‌های متفاوت زمان را در سیاستهای فرهنگی، نیازی اساسی و ضرورتی اجتناب ناپذیر می‌دانند.
لذا حوزه‌های علمیه باید برای تحول در فعالیتهای بین‌المللی خود، با استفاده از نیروهای فکری کارآمد و زبده‌ی کشور، سیاستهای فرهنگی را براساس هویت دینی و انقلابی تدوین کنند و بر مبنای آن تغییر دهند.
وقتی صحبت از «تحول» به میان می‌آید، بدیهی است مفاهیمی چون «ترمیم»، «بازسازی» و یا حتی «بازتعریف» کنار زده می‌شوند چرا که تحول بار معنایی و عملی به مراتب مهمتر و گسترده‌تری دارد.
از یک سو، این مقوله وظیفه مسئولان کنونی حوزه‌های علمیه را به مراتب سنگین‌تر کرده و در صورتی که موفق به امر تحول در مسیر بهبود شرایط، پیشرفت امور و نیل به اهداف والای نظام تبلیغ و ارتباطات فرهنگی بین المللی مطابق با آموزه‌های مکتب اسلام شوند، نقطه عطف بزرگی در پهنای عظمت و شوکت ایران اسلامی در جهان معاصر را رقم خواهند زد؛ هر چند برای تحقق این امر، فاصله زمانی چندین ساله پیش بینی می‌شود ولی مسئولان دوره جدید حوزه‌های علمیه می‌بایست زیرساخت‌های این کار را به انجام برسانند و طرحی جامع در چشم انداز ۱۵ ساله برای تحول بنیادین نظام فرهنگی تبلیغی بین المللی فراهم آورند. که در تدوین آن آمیزه ای از «مدیریت»، «تجربه» و «دیانت» بر مبنای هویت دینی و انقلابی یک الزام به حساب می‌آید.
و از سوی دیگر، گسترش هم زمان فرصت‌ها و تهدیدهای حضور فرهنگی جمهوری اسلامی ایران در خارج از کشور و محدودیت امکانات و منابع، ضرورت برنامه ریزی هوشمندانه ی فعالیت‌های فرهنگی بین المللی برای دست یابی به حداکثر اثر بخشی این منابع محدود را آشکار می‌سازد و لزوم هدفمند کردن فعالیت‌ها و استمرار و ثبات جهت گیری آنها در دوره زمانی طولانی نیز نیازمند برنامه ریزی بلند مدت است که برای تأمین این نیازها می‌توان از «برنامه ریزی راهبردی» بهره برد.
اما فعالیت فرهنگی تبلیغی در محیط پیچیده و پر تحول بین الملل به چیزی بیش از برنامه ریزی و مدیریت راهبردی نیازمند است و یافته های دانش مدیریت نشان می دهد «تفکر راهبردی» پاسخ مناسبی برای مدیریت در این محیط گسترده و ناپایدار است و در نهایت "مدیران راهبردی " هستند که با تفکر راهبردی خود می توانند در زمان و موقعیت های مختلف و پیش بینی نشده، با اتخاذ "تصمیم راهبردی "، مناسب ترین «اقدام راهبردی» را به اجرا درآورند. علاوه براین، طراحی نظامی برای فعالیت‌های فرهنگی تبلیغی بین المللی حوزه‌های علمیه و تدوین نقشه جامع و مهندسی این روابط نیز از دیگر مأموریت‌های حوزه‌های علمیه خواهد بود، که مقام معظم رهبری نیز کرارا بر این امر تاکید داشته اند.
● فرصت‌ها و تهدیدها در عرصه روابط فرهنگی بین‌المللی حوزه‌های علمیه
برای دستیابی به راهبردهای روابط بین المللی فرهنگی و به منظور نهادینه سازی منویات رهبر فرزانه انقلاب، برخی از بیانات معظم له که ناظر به موضوع بود، در چارچوب «فرصتها وتهدیدها» تنظیم شده است تا راه رسیدن به راهبردها را تسهیل نماید و راهنمای عمل مناسبی برای در فعالیتهای فرهنگی و تبلیغی خارج از کشور باشد.
▪ فرصتها
مجموعه‌ی فرصتها‌ی درعرصه‌ی روابط فرهنگی بین المللی در سه عنوان «ویژگیهای پیام ، ویژگیهای جهان معاصر، ویژگیهای انقلاب اسلامی»، مورد بازخوانی و تنظیم قرار گرفته است:
▪ عنوان اول: ویژگیهای پیام
الف) پیام روشن و پاک اسلام در‌باره انسان
پیام را، این بیان و این حقیقت را، این حقیقتی که پاکیزه‌ترین و روشنترین تفکر درباره‌ی جهان و درباره‌ی انسان است، این چیزی که در مشت ما و در اختیار ما و متین‌ترین و صحیح‌ترین سخن در باب تکریم انسان است، به مردم بگوییم. ما بگوییم که برای اداره‌ی زندگی مردم، تنها راهی که اسلام می‌پسندد، راهی است که آن را هدایت الهی، معین کرده است. این حرفی است که حرف اسلام است
ب) ظرفیت های پیام فرهنگی جهانی اسلام
جهانی شدن اسلام و ظرفبت های جهانی آن به جنبه فرهنگی اسلام بر می گردد که گوهر حقیقی انقلاب نیز بوده است.
به نظرمن بزرگترین فرصت دنیای اسلام ، خود اسلام است.
▪ عنوان دوم: ویژگیهای جهان معاصر
الف) معنا گرایی در جهان
در این دنیای آینده، با بازاری که وجود دارد، سودای معنوی است که می‌تواند سود همراه خودش داشته باشد. شما متاعش را دارید. با این متاع معنوی، به این بازار بروید و سودا کنید و سود عاید خود و جامعه‌تان نمایید. این، کاری است که خیلی لازم است.
در دنیای امروز که گرایش فرا مادی وجود دارد
ب) دین در جهان معاصر
دنیای غرق شده در مادیگری دنیایی که باورش آمده، دین رفت و اصلا از محیط زندگی و فکر بشریت ازاله شد، ناگهان دیدند که دین دارد با یک آرایش جدید در میدان سیاست، در میدان اقتصاد، در میدان مسائل بین المللی، درسازمان ملل و درسطح جهان، خود نمایی و قدرت نمایی می‌کند و حضور خودش را برای آن کسانی که می‌خواهند منکرش بشوند تحمیل می کند.... دین دنیا را تحت تاثیر قرار داد.
ج) دنیای حرف برتر
دنیای امروز دنیای حرف برتر، ایدئولوژی قانع کننده تر، تفکر آرامش بخش تر برای دل شنونده است.
اگر ادیان امروز وارد میدان بشوند و تلاش صحیحی انجام بدهند ومطابق با مقتضای حال تبلیغ بکنند و نیروی فعاله گیرای دلها و روحها و مغزها را بشاسند وفرستنده ی مناسب آن را انتخاب کنند، در دنیای امروز خیلی پیش خواهند رفت.
این خودش فرصتی است که پایه ی فعالیتهای جهانی و بین المللی را منطق و فکر و زورآزمایی فکری و چالش فکری قرار داده؛ این چیز بسیار خوبی است است امروز در دنیا پیش آمده است.
د) تناقض ذاتی در الگوی لیبرال دموکراسی
▪ عنوان سوم : ویژگیهای انقلاب اسلامی
الف) انقلاب و تشکیل نظام اسلامی به مثابه ی حادثه جهانی
انقلاب اسلامی و تشکیل نظام اسلامی طبق ارزیابی و تحلیل و برآورد های جهانی یک حادثه جهانی بود. صرفا حادثه ای در یک کشور - مثل بقیه حوادثی که اتفاق می افتد، تغییر رژیم هایی که می شود و رفت و آمد هایی که انجام می گیرد - و حتی فقط حادثه ای در یک منطقه نبود. در کل جهان یک حادثه تلقی شد.
هرگز اسلام در مقام عمل و در میدان واقعیت، به عنوان اندیشه یی که اولا می تواند یک طوفان عظیم مردمی را سازماندهی کند... یک حرکت را سازماندهی و به سمت یک مقصود، هدایت کند، معرفی نشده بود. ثانیا بعد از آن که این حرکت به هدف های مقطعی خودش رسید، اسلام به عنوان دینی که می تواند یک کشور را اداره کند، یک نظام بوجود بیاورد ، یک قانون اساسی مدرن ارایه بدهد، یک اداره ی عظیم مردمی در سطح اداره ی کشور بوجود بیاورد ، در مهمترین و حساسترین مسایل جهانی، حرف و موضع داشته باشد، نظر روشن و صریح داشته باشد، این شجاعت را داشته باشد که این نظر را ابراز کند و این قدرت را داشته باشد که از این نظر دفاع کند و از آن عقبگرد نکند، معرفی شد.
ب ) انقلاب و تشکیل نظام اسلامی به مثابه ی نمایش نویی از اسلام
آن مسئله (انقلاب)در دنیای اسلام این است که یک تلقی جدید ، یک برداشت یا یک نگاه نو نسبت به اسلام بود. یا اگر به خواهیم به تعبیر نزدیکتر به واقعیت عرض بکنیم نمایش نویی از اسلام بود.
اما انعکاس این حادثه در دنیای اسلام انعکاسی شگفت آور بود به عنوان تبیین اسلام و به عنوان یک محور حیات بشر و زندگی سیاسی و اجتماعی انسان ها که در میدان سیاست، میدان اقتصاد و در میدان سازماندهی کشور حرف داشت و این حرف ها را شجاعانه عمل کرد و پای آن ها هم ایستاد.
شما این را مقایسه کنید با آن اسلامی که منعکس شده بود یا به ذهن روشنفکران و جوانان همه جای اسلام بازتابانده شده بود به عنوان عقیده ای از عقاید عالم و مراسمی از مراسم مذهبی موجود بین بشر بدون خاصیت سازندگی و بدون خاصیت برانگیزانندگی.
اسلام در دنیای اسلام به عنوان یک آیین فردی به عنوان یک عقیده شخصی و حداکثر دینی که احکام خوبی در بعضی قسمت ها دارد معرفی شده بود.
ما متاع معنوی ارزشمندی که امروز در همه جای دنیا می تواند مستمع برای خودش داشته باشد، داریم.
ج ) نظام اسلامی ایران تنها معارض اصلی لیبرال دموکراسی غربی در جهان
این مطلب خیلی مهمی است و یک حقیقت است که جمهوری اسلامی توانسته به عنوان قلب و مرکز جبهه یی قرار بگیرد که امروز دنیای استکبار و آمریکا و سرمایه داری پشت سرش و شبکه ی سرمایه داری مسلط بر کل عالم و صهیونیسم، آن جبهه را تنها جبهه ی معارض خودشان می دانند. و این به برکت اسلام است؛ به برکت همین پیام نو است.
د) معرفی ملت و فرهنگ کشوربه مثابه ی سدی در برابر شبهات و تهاجم‌های فرهنگی
شناخت ملت و فرهنگ کشور‌ اگر خوب صورت بگیرد و ارزش های فاخر ما منتقل گردد، می تواند سد محکمی در برابر شبهات و تهاجم‌های فرهنگی باشد.

منبع : خبرگزاری فارس