مسجد جامع عباسی (مسجد امام) ، اصفهان

ساختمان مسجد جامع عباسی،‌ در ضلع جنوبی میدان تاریخی اصفهان در سال 1020 هجری قمری به فرمان شاه‌عباس اول و در بیست و چهارمین سال سلطنت وی شروع شد. در ساختمان این مسجد و به منظور تزئین میدان بزرگ، در سال 1025 هجری قمری، در حالی كه هنوز كار پی‌ریزی قسمت‌های دیگر مسجد ادامه داشت، سردرِ نفیس كاشی‌كاری معرق آن بنا نهاده شد.
كتیبه سردرِ مسجد به خط ثلث «علیرضا عباسی»، در سال 1025 نگاشته شده و حاكی از آن است كه شاه‌عباس این مسجد جامع را از مال خالص خود بنا كرده و ثواب آن را به روح جد اعظم خود «شاه‌ طهماسب» اهدا نموده است. در ذیل این كتیبه، به خط «محمدرضا امامی» كتیبه دیگری نصب شده كه به موجب آن از مقام معماری و مهندسی معمار مسجد جامع جدید اصفهان، یعنی استاد علی‌اكبر اصفهانی، تجلیل شده است.
این مسجد شاهكاری جاویدان از معماری و كاشی‌كاری و حجاری ایران در قرن یازدهم هجری قمری است و آخرین سال‌های تاریخی و مهم این مسجد عبارت‌اند از: سال 1077 هجری قمری، یعنی آخرین سال سلطنت شاه‌عباس دوم؛ سال 1078 هجری قمری، یعنی اولین سال سلطنت شاه سلیمان؛ و سال 1095 هجری قمری، كه معلوم می‌دارند تزئینات و الحاقات مسجد در دوره جانشینان شاه‌‌عباس اول صورت گرفته است. كتیبه‌های مسجد، كار خطاطان معروف عهد صفوی است.
در مدرسه جنوب غربی مسجد، قطعه‌سنگ ساده‌ای در محل معینی تعبیه شده است كه ظُهر حقیقی اصفهان را در چهار فصل نشان می‌دهد و چنان‌كه می‌گویند، محاسبه آن را «شیخ بهایی» دانشمند معروف عهد شاه‌عباس انجام داده است. سطح فوقانی این سنگ به شكل مثلث قائم‌الزاویه است و وتر مثلث در جهت طرفی است كه ظهر را تعیین می‌كند. یك ضلع مجاور زاویه قائمه به دیوار وصل است و ضلع دیگر نیز نشان‌دهنده قبله مسجد است. از نكات جالب‌توجه این مسجد، انعكاس صوت در مركز گنبد بزرگ جنوبی آن است. ارتفاع گنبد عظیم مسجد 52 متر و ارتفاع مناره‌های داخل آن 48 متر و ارتفاع مناره‌های سردرِ آن درمیدان نقش جهان 42 متر است. قطعات بزرگ سنگ‌های مرمر یكپارچه و سنگا‌ب‌های نفیس،‌ مخصوصاًُ سنگاب نفیس شبستان غربی گنبد بزرگ كه به تاریخ سال 1095 هجری قمری است، از دیدنی‌های جالب این مسجد بی‌نظیر تمدن ایرانی و اسلامی است.