آهنگ رفتن

سلطان و شبان، ولایت عشق، كشتی آنجلیكا،‌ ‌عروس، مرسدس، جهان پهلوان تختی، دست‌های آلوده، سام و نرگس، قرمز، دو زن، خانه به دوش، چیدن سپیده‌دم و . . . فیلم‌ها، سریال‌ها و ترانه‌هایی كه موسیقی بابك بیات به آنها جان داده؛ یكی دو تا نیستند. آن پنجه‌های هنرمند اما چند وقت پیش از نفس افتادند و دیگر كلاویه‌های پیانو را لمس نخواهند كرد. بابك بیات در شصتمین سالگرد زندگی‌اش به دنبال نارسایی كبدی، از دنیا رفت.
زردی، اتساع شكم، كاهش سطح هوشیاری و مشكلات انعقادی مانند كبودی، خون‌مردگی و خونریزی"؛ برای آنهایی كه در آخرین روزهای زندگی بابك بیات به عیادتش رفته بودند، این‌ها علایم آشنایی است اما نارسایی كبد، علایم دیگری نیز دارد: خستگی مفرط، ضعف، تهوع و كاهش اشتها. مجموعه این علایم بالینی، كلید تشخیص بیماری است و یك آزمایش خون ساده نیز می‌تواند تشخیص را به تایید برساند.
نارسایی كبد، دو نوع دارد: حاد و مزمن. علایم نوع حاد در عرض چند روز تا چند هفته پیشرفت می‌كند و علایم نوع مزمن در طول چند ماه تا چند سال. مشكل بابك بیات از همین نوع اخیر بود: نارسایی مزمن كبدی؛ اختلالی كه ممكن است به دنبال بیماری‌های متعددی ایجاد شود؛ از مشكلات ژنتیكی و مسمومیت با الكل و داروها گرفته تا هپاتیت و سرطان كبد و سیروز و . . .
نارسایی معمولا وقتی اتفاق می‌افتد كه بخش اعظم بافت كبد از بین رفته باشد چرا كه حتی اگر بخش كوچكی از كبد نیز سالم مانده باشد، می‌تواند جورِ بخش‌های از دست رفته را بكشد. متخصصان داخلی معتقدند این بیماری وقتی رخ می‌دهد كه درگیری كبد منجر به آسیب‌های مغزی آشكار شود و وضعیت هوشیاری بیمار، به وضوح افت كند. نارسایی كبدی به طور كلی بیماری ناخوشایندی است و در صورت عدم درمان ممكن است كار به جاهای باریك بكشد. در انواع پیشرفته این بیماری گاهی پای نارسایی كلیه‌ها به میان می‌آید و سلامت عمومی بیمار به شدت تهدید می‌شود. درمان نیز به معنای پایان قطعی بیماری نیست چرا كه با درمان، احتمال عود به طور كلی منتفی نمی‌شود.
● نسخه‌ای برای نارسایی كبدی
درمان نارسایی كبد با توجه به علت اصلی بیماری و بر اساس علایم بالینی بیمار صورت می‌گیرد. فوریت درمان نیز بستگی به این نكته دارد كه نارسایی از نوع حاد است یا مزمن. با این وجود اصول درمان در تمام انواع نارسایی كبدی كم‌و‌بیش یكسان است.
مثلا به تمام مبتلایان توصیه می‌شود رژیم غذایی‌شان تحت كنترل باشد و به خصوص روی میزان مصرف پروتئین این بیماران باید نظارت دقیقی وجود داشته باشد، زیرا مصرف بیش از حد مواد پروتئینی در این بیماران با خطر اختلالات مغزی و كاهش سطح هوشیاری همراه است و از سوی دیگر كمبود پروتئین نیز باعث كاهش وزن شدید آنها می‌شود. میزان مصرف نمك نیز باید به حداقل ممكن كاهش ‌یابد تا از تجمع آب در حفره شكمی (آسیت) جلوگیری شود. مصرف الكل هم كاملا ممنوع است چرا كه به تخریب بافت كبد دامن می‌زند.
دیالیز كبدی یكی از گزینه‌های بالقوه برای درمان این بیماری است و متخصصان در سراسر جهان به این گزینه بسیار امیدوارند و مشغول كار و بررسی روی آن هستند.
داروهایی نظیر لاكتولوز نیز برای رفع موقت علایم این بیماری می‌تواند موثر باشد و بالاخره این كه پیوند كبد، به شرطی كه به موقع و به درستی انجام شود می‌تواند بیمار را به شرایط عادی و سلامت كامل برگرداند؛ هرچند كه تمام بیماران مبتلا به نارسایی كبدی، كاندیدای مناسبی برای این نوع عمل نیستند.
● حرف آخر: پیوند كبد
آنهایی كه خبر بیماری بابك بیات را از روزنامه‌ها دنبال می‌كردند، این نقل قول را از زبان پزشك معالج او زیاد شنیده و خوانده‌اند كه: <در حال حاضر، تنها گزینه درمانی پیش روی ما پیوند كبد است.> واقعیت این است كه در شرایط كنونی پیوند كبد بهترین گزینه برای درمان نارسایی پیشرفته كبد است. پیوند كبد در انسان برای نخستین بار در سال ۱۹۶۳ در كشور امریكا و توسط توماس استارزل صورت گرفت. دومین پیوند نیز دو سال بعد در سال ۱۹۶۵ در انگلستان زده شد. این عمل، تنها گزینه درمانی برای كسانی است كه دچار نارسایی كبدی غیرقابل برگشت شده‌اند. بیشتر این پیوندها برای بیماری‌های مزمن كبدی كه به سیروز منجر می‌شود، صورت می‌گیرد؛ بیماری‌هایی مانند هپاتیت سی مزمن، الكلیسم و . . .
پیوند كبد معمولا از یك بیمار دچار مرگ مغزی به یك انسان زنده انجام می‌گیرد اما نوع دیگری از پیوند هم وجود دارد كه در آن، كبد یك انسان زنده به یك انسان زنده دیگر پیوند می‌شود. در این نوع پیوند، بخشی از كبد از بدن فردِ دهنده خارج شده و به بدن فردِ گیرنده اهدا می‌شود. این نوع پیوند برای اولین بار در سال ۱۹۸۹ و در اطفال انجام شد چرا كه برای پیوند به نوزاد و بچه‌های كوچك فقط به ۲۰ درصد از كبد یك انسان بالغ نیاز است.
اخیرا مواردی از پیوند بالغ به بالغ نیز انجام شده و البته برای این كار به ۶۰ درصد از بافت كبد فرد دهنده نیاز است. به خاطر خاصیت ترمیم و بازسازی كبد، بعد از مدتی، هم دهنده و هم گیرنده دارای كبدی كامل و سالم خواهند بود اما از آنجا كه عمل جراحی كه بر روی فردِ دهنده انجام می‌شود، دشوار و وقت‌گیر است و در چند صد مورد اولیه با مرگ دو نفر از دهندگان همراه بوده، این عمل كمی با شك و تردید انجام می‌گیرد.

دكتر محمد كیاسالار

منبع : روزنامه سلامت