احکام روزه

روزه آن است که انسان برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب از چیزهایی که روزه را باطل می‏کند و شرح آنها بعداً گفته می‏شود، خودداری نماید.
● نیت
لازم نیست انسان نیت روزه را از قلب خود بگذراند یا مثلاً بگوید فردا را روزه می‏گیرم، بلکه همین قدر که برای انجام فرمان خداوند عالم از اذان صبح تا مغرب کاری که روزه را باطل می‏کند انجام ندهد، کافی است و برای آن که یقین کند تمام این مدت را روزه بوده، باید مقداری پیش از اذان صبح و مقداری هم بعد از مغرب از انجام کاری که روزه را باطل می‏کند خودداری نماید.
انسان می‏تواند در هر شب از ماه رمضان برای روزه فردای آن نیت کند بهتر است که شب اول ماه هم نیت روزه همه ماه را بنماید.
از اول شب ماه رمضان تا اذان صبح، هر وقت نیت روزه فردا را بکند اشکال ندارد.
وقت نیت روزه مستحبی از اول شب است تا موقعی که به اندازه نیت کردن به مغرب وقت مانده باشد که اگر تا این وقت کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد و نیت روزه مستحبی کند، روزه او صحیح است.
کسی که پیش از اذان صبح بدون نیت روزه خوابیده است، اگر پیش از ظهر بیدار شود و نیت کند، روزه او صحیح است چه روزه او واجب باشد چه مستحب و اگر بعد از ظهر بیدار شود، نمی‏تواند نیت روزه واجب نماید.
اگر بخواهد غیر روزه رمضان، روزه دیگری بگیرد باید آن را معین نماید، مثلاً نیت کند که روزه قضا یا روزه نذر می‏گیرم، ولی در ماه رمضان لازم نیست نیت کند که روزه ماه رمضان می‏گیرم، بلکه اگر نداند ماه رمضان است، یا فراموش نماید و روزه دیگری را نیت کند، روزه ماه رمضان حساب می‏شود.
اگر بداند ماه رمضان است و عمداً نیت روزه غیر رمضان کند، نه روزه رمضان حساب می‏شود و نه روزه‏ای که قصد کرده است.
اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بیهوش شود و در بین روز به هوش آید، بنابر احتیاط واجب باید روزه آن روز را تمام نماید و اگر تمام نکرد، قضای آن را بجا آورد.
اگر پیش از اذان صبح نیت کند و مست ‏شود و در بین روز به‌ هوش آید، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را تمام کند و قضای آن را هم بجا آورد.
اگر پیش از اذان صبح نیت کند و بخوابد و بعد از مغرب بیدار شود، روزه‏اش صحیح است.
اگر نداند یا فراموش کند که ماه رمضان است و پیش از ظهر ملتفت‏ شود، چنانچه کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد، باید نیت کند و روزه او صحیح است و اگر کاری که روزه را باطل می‏کند انجام داده باشد، یا بعد از ظهر ملتفت‏شود که ماه رمضان است، روزه او باطل می‏باشد، ولی باید تا مغرب کاری که روزه را باطل می‏کند انجام ندهد و بعد از رمضان هم روزه آن روز را قضا نماید.
اگر بچه پیش از اذان صبح ماه رمضان بالغ شود، باید روزه بگیرد و اگر بعد از اذان بالغ شود، روزه آن روز بر او واجب نیست.
کسی که برای بجاآوردن روزه میتی اجیر شده اگر روزه مستحبی بگیرد اشکال ندارد، ولی کسی که روزه قضا یا روزه واجب دیگری دارد، نمی‏تواند روزه مستحبی بگیرد و چنانچه فراموش کند و روزه مستحبی بگیرد، در صورتی که پیش از ظهر یادش بیاید، روزه مستحبی او به هم می‏خورد و می‏تواند نیت‏ خود را به روزه واجب برگرداند و اگر بعد از ظهر ملتفت‏شود، روزه او باطل است و اگر بعد از مغرب یادش بیاید، روزه‏اش صحیح است، اگر چه بی‏اشکال نیست.
اگر غیر از روزه ماه رمضان، روزه معین دیگری بر انسان واجب باشد، مثلاً نذر کرده باشد که روز معینی را روزه بگیرد، چنانچه عمداً تا اذان صبح نیت نکند، روزه‏اش باطل است و اگر نداند که روزه آن روز بر او واجب است، یا فراموش کند و پیش از ظهر یادش بیاید، چنانچه کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد، روزه او صحیح و گرنه باطل می‏باشد.
اگر برای روزه واجب غیر معینی مثل روزه کفاره، عمداً تا نزدیک ظهر نیت نکند، اشکال ندارد. بلکه اگر پیش از نیت تصمیم داشته باشد که روزه نگیرد، یا تردید داشته باشد که بگیرد یا نه، چنانچه کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد و پیش از ظهر نیت کند، روزه او صحیح است.
اگر در ماه رمضان پیش از ظهر کافر مسلمان شود و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد، می‏تواند روزه بگیرد و قضا هم ندارد.
اگر مریض پیش از ظهر ماه رمضان خوب شود و از اذان صبح تا آن وقت کاری که روزه را باطل می‏کند انجام نداده باشد، باید نیت روزه کند و آن روز را روزه بگیرد و چنانچه بعد از ظهر خوب شود، روزه آن روز بر او واجب نیست.
روزی را که انسان شک دارد آخر شعبان است‏ یا اول رمضان، واجب نیست روزه بگیرد و اگر بخواهد روزه بگیرد می‏تواند نیت روزه رمضان کند، ولی اگر نیت روزه قضا و مانند آن بنماید و چنانچه بعد معلوم شود رمضان بوده، از رمضان حساب می‏شود.
اگر روزی را که شک دارد آخر شعبان است‏ یا اول رمضان، به نیت روزه قضا یا روزه مستحبی و مانند آن روزه بگیرد و در بین روز بفهمد که ماه رمضان است‏، باید نیت روزه رمضان کند.
اگر در روزه واجب معینی مثل روزه رمضان از نیت روزه گرفتن برگردد، روزه‏اش باطل است، ولی چنانچه نیت کند که چیزی که روزه را باطل می‏کند، بجا آورد در صورتی که آن را انجام ندهد، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
در روزه مستحب و روزه واجبی که وقت آن معین نیست، مثل روزه کفاره، اگر قصد کند کاری که روزه را باطل می‏کند انجام دهد، یا مردد شود که بجا آورد یا نه، چنانچه بجا نیاورد و پیش از ظهر دوباره نیت روزه کند، روزه او صحیح است.
● چیزهایی که روزه را باطل می‏کند
▪ نه چیز روزه را باطل می‏کند:
ـ اول: خوردن و آشامیدن. دوم: جماع. سوم: استمنا، چهارم: دروغ بستن به خدا و پیغمبر و جانشینان پیغمبر علیهم‌السلام، پنجم:رساندن غبار غلیظ به حلق، ششم: فرو بردن تمام سر در آب، هفتم: باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح، هشتم: اماله کردن با چیزهای روان، نهم: قی کردن.
و احکام اینها در مسایل آینده گفته می‏شود.
۱) خوردن و آشامیدن
اگر روزه‏دار عمداً چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه او باطل می‏شود، چه خوردن و آشامیدن آن چیز معمول باشد مثل نان و آب، چه معمول نباشد مثل خاک و شیره درخت، و چه کم باشد یا زیاد. حتی اگر مسواک را از دهان بیرون آورد و دوباره به دهان ببرد و رطوبت آن را فرو برد، روزه او باطل می‏شود، مگر آنکه رطوبت مسواک در آب دهان به طوری از بین برود که رطوبت‏ خارج به آن گفته نشود.
اگر موقعی که مشغول غذا خوردن است ‏بفهمد صبح شده، باید لقمه را از دهان بیرون آورد و چنانچه عمداً فرو برد، روزه‏اش باطل است و کفاره هم بر او واجب می‏شود.
اگر روزه‏دار سهواً چیزی بخورد یا بیاشامد، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
احتیاط واجب آن است که روزه‏دار از استعمال آمپولی که به جای غذا به کار می‌رود، خودداری کند. ولی تزریق آمپولی که عضو را بی حس می‏کند یا به جای دوا استعمال می‏شود، اشکال ندارد.
اگر روزه‏دار چیزی را که لای دندان مانده است، عمداً فرو ببرد، روزه‏اش باطل می‏شود.
کسی که می‏خواهد روزه بگیرد، لازم نیست پیش از اذان دندان‌هایش را خلال کند، ولی اگر بداند غذایی که لای دندان مانده در روز فرو می‌رود، چنانچه خلال نکند و چیزی از آن فرو رود روزه‏اش باطل می‏شود. بلکه اگر فرو هم نرود، بنابر احتیاط واجب باید قضای آن روز را بگیرد.
فرو بردن آب دهان، اگر چه به‌واسطه خیال کردن ترشی و مانند آن در دهان جمع شده باشد، روزه را باطل نمی‏کند.
فرو بردن اخلاط سر و سینه، تا به فضای دهان نرسیده، اشکال ندارد، ولی اگر داخل فضای دهان شود، احتیاط واجب آن است که آن را فرو نبرد.
اگر روزه دار به قدری تشنه شود که بترسد از تشنگی بمیرد، می‏تواند به‏اندازه‏ای که از مردن نجات پیدا کند آب بیاشامد، ولی روزه او باطل می‏شود و اگر ماه رمضان باشد، باید در بقیه روز از بجا آوردن کاری که روزه را باطل می‏کند، خودداری نماید و بعد هم قضای آن روز را به جای آورد.
جویدن غذا برای بچه یا پرنده و چشیدن غذا و مانند اینها که معمولاًبه حلق نمی‏رسد، اگر چه اتفاقاً به حلق برسد، روزه را باطل نمی‏کند. ولی اگر انسان از اول بداند که به حلق می‌رسد، چنانچه فرو رود، روزه‏اش باطل می‏شود و باید قضای آن را بگیرد و کفاره هم بر او واجب است.
انسان نمی‏تواند برای ضعف روزه را بخورد، ولی اگر ضعف او به قدری است‏که معمولاً نمی‏شود آن را تحمل کرد، خوردن روزه اشکال ندارد.
۲) جماع
جماع روزه را باطل می‏کند، اگر چه به مقدار ختنه‏گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید.
اگر کمتر از مقدار ختنه‏گاه داخل شود و منی هم بیرون نیاید، روزه باطل نمی‏شود، ولی کسی که آلتش را بریده‏اند اگر کمتر از ختنه‏گاه را هم داخل کند، روزه‏اش باطل می‏شود.
اگر شک کند که به اندازه ختنه‏گاه داخل شده یا نه، روزه او صحیح است. و کسی که آلتش را بریده‏اند، اگر شک کند که دخول شده یا نه، روزه او صحیح است.
اگر فراموش کند که روزه است و جماع نماید، یا او را به جماع مجبور نمایند، به طوری که از خود اختیاری نداشته باشد، روزه او باطل نمی‏شود. ولی چنانچه در بین جماع یادش بیاید یا دیگر مجبور نباشد، باید فوراً از حال جماع خارج شود، و اگر خارج نشود، روزه او باطل است.
۳) استمنا
اگر روزه‏دار استمنا کند، یعنی با خود کاری کند که منی از او بیرون‏آید، روزه‏اش باطل می‏شود.
اگر بی اختیار منی از او بیرون آید، روزه‏اش باطل نیست. ولی اگر کاری کند که بی اختیار منی از او بیرون آید، روزه‏اش باطل می‏شود.
هرگاه روزه‏دار بداند که اگر در روز بخوابد، محتلم می‏شود، یعنی در خواب منی از او بیرون می‌آید، می‏تواند در روز بخوابد و چنانچه بخوابد و محتلم هم بشود، روزه‏اش صحیح است.
اگر روزه‏دار در حال بیرون آمدن منی از خواب بیدار شود، واجب نیست از بیرون آمدن آن جلوگیری کند.
روزه‏داری که محتلم شده، می‏تواند بول کند و استبرا نماید. ولی اگر بداند به واسطه بول یا استبرا کردن باقی مانده منی از مجرا بیرون می‏آید، در صورتی که غسل کرده باشد، نمی‏تواند استبرا کند.
روزه‏داری که محتلم شده، اگر بداند منی در مجرا مانده و در صورتی که پیش از غسل بول نکند بعد از غسل منی از او بیرون می‏آید، بنابر احتیاط واجب باید پیش از غسل بول کند.
اگر به قصد بیرون آمدن منی کاری بکند، در صورتی که منی از او بیرون نیاید، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
اگر روزه دار بدون قصد بیرون آمدن منی با کسی بازی و شوخی کند، در صورتی که عادت نداشته باشد که بعد از بازی و شوخی منی از او خارج شود، اگرچه اتفاقاً منی بیرون آید، روزه او صحیح است. ولی اگر شوخی را ادامه دهد تا آن جا که نزدیک است منی خارج شود، و خودداری نکند تا خارج گردد، روزه‏اش باطل است.
۴) دروغ بستن به خدا و پیغمبر
اگر روزه‏دار به گفتن یا به نوشتن یا به اشاره و مانند اینها، به خدا و پیغمبر و جانشینان آن حضرت عمداً نسبت دروغ بدهد، اگر چه فوراً بگوید دروغ گفتم، یا توبه کند، روزه او باطل است و احتیاط واجب آن است که حضرت زهرا (س) و سایر پیغمبران و جانشینان آنان هم در این حکم فرقی ندارند.
اگر بخواهد خبری را که نمی‏داند راست است‏ یا دروغ نقل کند، بنابر احتیاط واجب باید از کسی که آن خبر را گفته یا از کتابی که آن خبر در آن نوشته شده، نقل نماید. لیکن اگر خودش هم خبر بدهد، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
اگر چیزی را به اعتقاد این که راست است از قول خدا یا پیغمبر نقل کند و بعد بفهمد دروغ بوده، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
اگر بداند دروغ بستن به خدا و پیغمبر روزه را باطل می‏کند و چیزی را که می‏داند دروغ است‏ به آنان نسبت دهد و بعداً بفهمد آن چه را که گفته، راست‏بوده، روزه‏اش صحیح است.
اگر دروغی را که دیگری ساخته عمداً به خدا و پیغمبر و جانشینان پیغمبر نسبت دهد، روزه‏اش باطل می‏شود، ولی اگر از قول کسی که آن دروغ را ساخته نقل کند، اشکال ندارد.
اگر از روزه‏دار بپرسند که آیا پیغمبر صلی الله علیه و آله چنین مطلبی فرموده‏اند و او جایی که در جواب باید بگوید نه، عمداً بگوید بلی، یا جایی که باید بگوید بلی، عمداً بگوید نه، روزه‏اش باطل می‏شود.
اگر از قول خدا یا پیغمبر حرف راستی را بگوید، بعد بگوید دروغ گفتم، یا در شب دروغی را به آنان نسبت دهد و فردای آن روز که روزه می‏باشد بگوید آنچه دیشب گفتم راست است، روزه‏اش باطل می‏شود.
۵) رساندن غبار غلیظ به حلق
رساندن غبار غلیظ به حلق روزه را باطل می‏کند، چه غبار چیزی باشد که خوردن آن حلال است، مثل آرد، یا غبار چیزی باشد که خوردن آن حرام است.
اگر به واسطه باد غبار غلیظی پیدا شود و انسان با این که متوجه است مواظبت نکند و به حلق برسد، روزه‏اش باطل می‏شود.
احتیاط واجب آن است که روزه‏دار دود سیگار و تنباکو و مانند اینها را هم به حلق نرساند. ولی بخار غلیظ روزه را باطل نمی‏کند، مگر این که در دهان به صورت آب در آید و فرو دهد.
اگر مواظبت نکند و غبار یا بخار یا دود و مانند اینها داخل حلق شود، چنانچه یقین داشته که به حلق نمی‌رسد روزه‏اش صحیح است.
اگر فراموش کند که روزه است و مواظبت نکند، یا بی‏اختیار غبار و مانند آن به حلق او برسد، روزه‏اش باطل نمی‏شود و چنانچه ممکن است‏ باید آن را بیرون آورد.
۶) فرو بردن سر در آب
اگر روزه‏دار عمداً تمام سر را در آب فرو برد، اگرچه باقی بدن او از آب بیرون باشد، بنا بر احتیاط واجب باید قضای آن روزه را بگیرد، ولی اگر تمام بدن را آب بگیرد و مقداری از سر بیرون باشد روزه او باطل نمی‏شود.
ـ اگر نصف سر را یک دفعه و نصف دیگر آن را دفعه دیگر در آب فرو برد، روزه‏اش باطل نمی‏شود.
ـ اگر شک کند که تمام سر زیر آب رفته یا نه روزه‏اش صحیح است.
ـ اگر سر زیر آب برود ولی مقداری از موها بیرون بماند، روزه باطل می‏شود.
ـ اگر روزه‏دار بی‏اختیار در آب بیفتد و تمام سر او را آب بگیرد، یا فراموش کند که روزه است و سر در آب فرو برد، روزه او باطل نمی‏شود.
ـ اگر عادتاً با افتادن در آب سرش زیر آب می‌رود، چنانچه با توجه به ‏این مطلب خود را در آب بیندازد و سرش زیر آب برود روزه‏اش باطل می‏شود.
ـ اگر فراموش کند که روزه است و سر را در آب فرو برد یا دیگری به زور سر او را در آب فرو برد، چنانچه در زیر آب یادش بیاید که روزه است ‏یا آن کس دست‏ خود را بردارد، باید فوراً سر را بیرون آورد و چنانچه بیرون نیاورد، روزه‏اش باطل می‏شود.
ـ اگر فراموش کند که روزه است و به نیت غسل سر را در آب فرو برد، روزه و غسل او صحیح است.
ـ اگر بداند که روزه است و عمداً برای غسل سر را در آب فرو برد، چنانچه روزه او روزه واجبی باشد که مثل روزه کفاره وقت معینی ندارد، غسل صحیح و روزه باطل می‏باشد. ولی اگر واجب معین باشد، اگر به فرو بردن سر در آب قصد غسل کند، روزه او باطل است و بنابر احتیاط واجب غسل او هم باطل است، مگر آن که در زیر آب یا در حال خارج شدن از آب نیت غسل کند که در این صورت غسل او صحیح است و اما اگر روزه ماه رمضان باشد، هم غسل و هم روزه باطل است، مگر آن که در همان زیر آب توبه نماید و در حال خارج شدن از آب نیت غسل کند که در این صورت غسل او صحیح است.
ـ اگر برای آنکه کسی را از غرق شدن نجات دهد، سر را در آب فرو برد، اگرچه نجات دادن او واجب باشد، روزه‏اش باطل است.
۷) باقی ماندن بر جنابت و حیض و نفاس تا اذان صبح
اگر جنب عمداً تا اذان صبح غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است عمداً تیمم ننماید، روزه‏اش باطل است.
کسی که جنب است و می‏خواهد روزه واجبی بگیرد که مثل روزه رمضان وقت آن معین است، چنانچه عمداً غسل نکند تا وقت تنگ شود، می‏تواند با تیمم روزه بگیرد و صحیح است.
اگر جنب در ماه رمضان غسل را فراموش کند و بعد از یک روز یادش بیاید، باید روزه آن روز را قضا نماید، و اگر بعد از چند روز یادش بیاید، باید روزه هر چند روزی را که یقین دارد جنب بوده قضا نماید. مثلاً اگر نمی‏داند سه روز جنب بوده یا چهار روز، باید روزه سه روز را قضا کند.
کسی که در شب ماه رمضان برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت ندارد، اگر خود را جنب کند روزه‏اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب می‏شود، ولی اگر برای تیمم وقت دارد، چنانچه خود را جنب کند، با تیمم روزه او صحیح است، ولی گناهکار است.
اگر گمان کند که به اندازه غسل وقت دارد و خود را جنب کند و بعد بفهمد وقت تنگ بوده، چنانچه تیمم کند روزه‏اش صحیح است.
کسی که در شب ماه رمضان جنب است و می‏داند که اگر بخوابد تا صبح بیدار نمی‏شود، نباید بخوابد، و چنانچه بخوابد و تا صبح بیدار نشود، روزه‏اش باطل است و قضا و کفاره بر او واجب می‏شود.
هرگاه جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بیدار شود، اگر احتمال بدهد که اگر دوباره بخوابد بیدار می‏شود برای غسل، می‏تواند بخوابد.
کسی که در شب ماه رمضان جنب است و می‏داند یا احتمال می‏دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‏شود، چنانچه تصمیم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند و با این تصمیم بخوابد و تا اذان خواب بماند، روزه‏اش صحیح است.
کسی که در شب ماه رمضان جنب است و می‏داند یا احتمال می‏دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‏شود، چنانچه غفلت داشته باشد که بعد از بیدار شدن باید غسل کند، در صورتی که بخوابد و تا اذان صبح خواب بماند، روزه‏اش صحیح است.
کسی که در شب ماه رمضان جنب است و می‏داند یا احتمال می‏دهد که اگر بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‏شود، چنانچه نخواهد بعد از بیدار شدن غسل کند، یا تردید داشته باشد که غسل کند یا نه، در صورتی که بخوابد و بیدار نشود، روزه‏اش باطل است.
اگر جنب در شب ماه رمضان بخوابد و بیدار شود و بداند یا احتمال دهد که اگر دوباره بخوابد پیش از اذان صبح بیدار می‏شود و تصمیم هم داشته باشد که بعد از بیدار شدن غسل کند، چنانچه دوباره بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود، باید روزه آن روز را قضا کند و همچنین است اگر از خواب دوم بیدار شود و برای مرتبه سوم بخوابد و کفاره بر او واجب نمی‏شود.
خوابی را که در آن محتلم شده نباید خواب اول حساب کرد، بلکه اگر از آن خواب بیدار شود و دوباره بخوابد، خواب اول حساب می‏شود.
اگر روزه‏دار در روز محتلم شود، واجب نیست فورا غسل کند.
هرگاه در ماه رمضان بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده، اگرچه‏ بداند پیش از اذان محتلم شده، روزه او صحیح است.
کسی که می‏خواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، هرگاه تا اذان صبح جنب بماند، اگر چه از روی عمد نباشد، روزه او باطل است.
کسی که می‏خواهد قضای روزه رمضان را بگیرد، اگرچه بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان محتلم شده است، چنانچه وقت روزه تنگ است، مثلاً پنج روز روزه رمضان دارد، و پنج روز هم به رمضان مانده است، بعد از رمضان عوض آن را بجا آورد، و اگر وقت قضای روزه تنگ نیست روزه بگیرد.
اگر در روزه واجبی غیر روزه رمضان و قضای آن، تا اذان صبح جنب بماند، روزه‏اش صحیح است، چه وقت آن معین باشد و چه نباشد.
اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است تیمم نکند، روزه‏اش باطل است.
اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و برای غسل وقت نداشته باشد، چنانچه بخواهد روزه ماه رمضان یا قضای آن را بگیرد، باید تیمم نماید و روزه‏اش صحیح است، و اگر بخواهد روزه مستحب یا روزه واجب مثل روزه کفاره و روزه نذری بگیرد، اگرچه بدون تیمم هم روزه‏اش صحیح است، ولی احتیاط مستحب آن است که تیمم کند.
اگر زن نزدیک اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت نداشته باشد، یا بعد از اذان بفهمد که پیش از اذان پاک شده، روزه او صحیح است، ولی اگر در وسعت وقت قضای رمضان را گرفته باشد، صحیح بودن آن اشکال دارد.
اگر زن بعد از اذان صبح از خون حیض یا نفاس پاک شود، یا در بین روز خون حیض یا نفاس ببیند، اگر چه نزدیک مغرب باشد، روزه او باطل است.
اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند و بعد از یک روز یا چند روز یادش بیاید، روزه‏هایی که گرفته صحیح است.
اگر زن پیش از اذان صبح در ماه رمضان از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهی کند و تا اذان غسل نکند و در تنگی وقت تیمم هم نکند، روزه‏اش باطل است. ولی چنانچه کوتاهی نکند، مثلاً منتظر باشد که حمام زنانه شود، اگرچه سه مرتبه بخوابد و تا اذان غسل نکند، در صورتی که تیمم کند روزه او صحیح است.
اگر زنی که در حال استحاضه است، غسل‌های خود را به تفصیلی که در احکام استحاضه گفته شده بجا آورد، روزه او صحیح است.
کسی که مس میت کرده، یعنی جایی از بدن خود را به بدن میت رسانده، می‏تواند بدون غسل مس میت روزه بگیرد و اگر در حال روزه هم میت را مس نماید، روزه او باطل نمی‏شود.
۸) اماله کردن
اماله کردن با چیز روان اگرچه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه را باطل می‏کند، ولی استعمال شیاف‌هایی که برای معالجه است اشکال ندارد، و احتیاط واجب آن است که از استعمال شیاف‌هایی که برای کیف کردن است، مثل شیاف تریاک یا برای تغذیه از این مجرا است، خودداری نمایند.
۹) قی کردن
هرگاه روزه‏دار عمداً قی کند - اگر چه به واسطه مرض و مانند آن ناچار باشد - روزه‏اش باطل می‏شود، ولی اگر سهواً یا بی‏اختیار قی کند، اشکال ندارد.
اگر در شب چیزی بخورد که می‏داند به واسطه خوردن آن در روز بی‏اختیار قی می‏کند، احتیاط واجب آن است که روزه آن روز را قضا نماید.
اگر روزه‏دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چنانچه برای او ضرر و مشقت نداشته باشد، باید خودداری نماید.
اگر مگس در گلوی روزه‏دار برود، چنانچه به قدری پایین رود که به فرو بردن آن خوردن نمی‏گویند، لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است، واگر به این مقدار پایین نرود، باید آن را بیرون آورد، اگرچه موجب شود که قی کند و روزه‏اش باطل شود، و چنانچه فرو برد روزه‏اش باطل می‏شود، و بنابر احتیاط واجب باید کفاره جمع بدهد.
اگر سهواً چیزی را فرو ببرد و پیش از رسیدن به شکم یادش بیاید که روزه است، چنانچه به قدری پایین رفته باشد که اگر آن را داخل شکم کند خوردن نمی‏گویند، لازم نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است.
اگر یقین داشته باشد که به واسطه آروغ زدن چیزی از گلو بیرون می‏آید، نباید عمداً آروغ بزند، ولی اگر یقین نداشته باشد اشکال ندارد.
اگر آروغ بزند و بدون اختیار چیزی در گلو یا دهانش بیاید آن را بیرون‏بریزد، و اگر بی اختیار فرو رود، روزه‏اش صحیح است.
● احکام چیزهایی که روزه را باطل می‏کند
ـ اگر انسان عمداً و از روی اختیار کاری که روزه را باطل می‏کند، انجام دهد، روزه او باطل می‏شود و چنانچه از روی عمد نباشد اشکال ندارد، ولی جنب اگر بخوابد و تا اذان صبح غسل نکند، روزه او باطل است
ـ اگر روزه‏دار سهواً یکی از کارهایی که روزه را باطل می‏کند انجام دهد و به خیال این که روزه‏اش باطل شده، عمداً دوباره یکی از آنها را بجا آورد، روزه او باطل می‏شود.
ـ اگر چیزی به زور در گلوی روزه‏دار بریزند، یا سر او را به زور در آب فرو برند، روزه او باطل نمی‏شود، ولی اگر مجبورش کنند که روزه خود را باطل کند مثلاً به او بگویند اگر غذا نخوری ضرر مالی یا جانی به تو می‌زنیم و خودش برای جلوگیری از ضرر، چیزی بخورد، روزه او باطل می‏شود.
روزه‏دار نباید جایی برود که می‏داند چیزی در گلویش می‌ریزند یا مجبورش می‏کنند که خودش روزه خود را باطل کند، اما اگر قصد رفتن کند و نرود یا بعد از رفتن چیزی به خوردش ندهند، روزه او صحیح است و چنانچه از روی ناچاری کاری که روزه را باطل می‏کند انجام دهد، روزه او باطل می‏شود، ولی اگر چیزی در گلویش بریزند، باطل شدن روزه او محل اشکال است.

منبع : سازمان تبلیغات اسلامی