جایگاه ایران در جامعه مجازی کجاست؟

توجه به جایگاه کشور در عرصه‌ی جامعه‌ی مجازی ضرورتی برای تدوین سیاست‌های چشم‌انداز برای صنعت فن‌آوری اطلاعات در کشور به شمار می‌رود؛ شناسایی نقاط ضعف‌ و ارایه راهکار برای دستیابی به جایگاه مناسب کشور در فضای مجازی نیازمند بررسی اهمیت حضور در عرصه‌ی اطلاعات است؛ در راستای توجه به این امر شاخص‌هایی مطرح می‌شوند که باید به ارزیابی آن‌ها در کشور پرداخت
توجه به جایگاه کشور در عرصه‌ی جامعه‌ی مجازی ضرورتی برای تدوین سیاست‌های چشم‌انداز برای صنعت فن‌آوری اطلاعات در کشور به شمار می‌رود؛ شناسایی نقاط ضعف‌ و ارایه راهکار برای دستیابی به جایگاه مناسب کشور در فضای مجازی نیازمند بررسی اهمیت حضور در عرصه‌ی اطلاعات است؛ در راستای توجه به این امر شاخص‌هایی مطرح می‌شوند که باید به ارزیابی آن‌ها در کشور پرداخت. به گفته‌ی کارشناسان، ایران به لحاظ رفتار جامعه‌ی مجازی در مقایسه با کشورهای دیگر فاصله‌ی زیادی دارد و ساختار مربوطه به درستی چیده نشده است. برای این کار باید بعضی عناصر به صورت بنیادی در کشور ایجاد شود و از طرفی نگرش سیستمی به جامعه‌ی مجازی باید در مسوولان و مردم ایجاد شود که متاسفانه این نگرش وجود ندارد و اگر رویکردی در این زمینه وجود داشته باشد به صورت جزیره‌یی است. به گزارش ایسنا، کارشناسان معتقدند که شرایط کشور هنوز برای ورود به جامعه‌ی مجازی به لحاظ ساختارهای فنی فراهم نشده و از نظر آموزش و فرهنگ‌پذیری جامعه‌ی مجازی وضعیت‌مان قابل تامل بوده و مطلوب نیست.
اصغر مهاجری - عضو هیات علمی دانشگاه - با بیان این‌که در حوزه‌ی جامعه‌ی مجازی یکسری اقدامات انجام شده اما ساختارهای جامعه‌ برای اقدامات مجازی مهیا نیست گفت: اگر شاخصی را به عنوان رفتار و شهروند الکترونیکی در کشور مشاهده می‌کنیم اساسا ساختارمند نیست و گاها رفتارهای کلیشه‌ای جامعه‌ی مجازی با یکسری رفتارهای تقلیدی و شبیه‌سازی جامعه‌ی مجازی وجود دارد. وی با اعتقاد بر این که در کشورمان فقط نام شهروند الکترونیکی را می‌بریم اما از آن استفاده‌ای نمی‌کنیم تصریح کرد: ساختار جامعه‌ی مجازی به لحاظ اجتماعی و فنی در کشور ما استقرار نیافته و ما نسبت به میانگین وضعیت مطلوبی نداشته و فاصله زیادی داریم. این کارشناس با بیان این که دانش فنی ما در ارتباط با جامعه‌ی مجازی حالت اختصاصی دارد و عمومی نشده و در نزد بسیاری از رشته‌های دانشگاهی ما وجود ندارد شواهد نشان می‌دهد که آمارهای دولتی با آمارهایی که کارشناسان و اساتید در این زمینه ارائه می‌دهند هم‌خوانی ندارد و آمار غیررسمی حاکی از وضعیت نامطلوب ما در جهان برای ضریب نفوذ و یا استفاده در سطح جهان است و بر اساس آمارهایی که ارائه می‌شود به لحاظ کاربران در خاورمیانه هم وضعیت مطلوبی نداریم.
‌● جایگاه ایران در جامعه‌ی مجازی مشخص نیست
به گفته‌ی یک مدرس دانشگاه جایگاه کشورمان در جامعه‌ی مجازی مشخص نیست و اظهارنظر در این مورد به بررسی و جمع‌آوری اطلاعات نیاز دارد که متاسفانه این کار در ایران با کندی و بی‌توجهی روبه‌رو است.
شهریار پورآذین درباره‌ی جایگاه ایران در جامعه‌ی مجازی اظهار کرد: یک گروه کاری در مجمع جهانی اقتصاد گزارشاتی تهیه کرده و بر اساس میزان ضریب نفوذ اینترنت رتبه‌ای به کشورها داده بودند که در سال ۲۰۰۷ نام ایران در این لیست نبود. به گفته‌ی او این در حالی است که ما در سال ۲۰۰۵ اعتراضی را در این زمینه ارایه کرده بودیم و قرار بود دانشگاهی در ایران مشخص شود که آماری را در رابطه با ضریب نفوذ به آن‌ها ارایه دهد تا با فرمول‌ها و دسته‌بندی‌هایی رتبه‌ی کشورمان را در این زمینه مشخص کنند. این کارشناس فن‌آوری اطلاعات ادامه داد: ضریبی که در این رتبه‌بندی اهمیت دارد، ضریب نفوذ دسترسی به رایانه و شبکه داده‌ها (دیتا) است که این ضریب نفوذ در کشورها گاهی با توزیع رایانه به صورت یارانه‌یی افزایش می‌یابد؛ به عنوان مثال در برخی کشورهای آسیایی به دانش‌آموزان رایانه‌های قابل حمل داده که به این واسطه میزان دسترسی افزایش یابد اما این امر در کشور ما انجام نشده است.
● شمار کاربران اینترنت در ایران قابل توجه نیست
سیامک محمدی - عضو هیات علمی دانشگاه تهران - در مورد جایگاه IT ایران در میان کشورهای در حال توسعه اظهار کرد: IT پتانسیل و امکانات بسیار زیادی دارد که در ایران به طور کامل از آن استفاده نشده و دلایل آن با موقعیت اقتصادی و اجتماعی فعلی کشور رابطه‌ی مستقیمی دارد. به گفته‌ی او جایگاه کشور از نظر امکانات، زیرساخت‌ها و وضعیت دسترسی به اینترنت به داده‌های آماری نیاز داشته و هرگونه اظهارنظر بدون این داده‌ها نیز منطقی به نظر می‌رسد اما می‌توان گفت که جایگاه کشور در موقعیت خوبی قرار ندارد. به عقیده‌ی کارشناسان ‌میزان کاربران اینترنت در ایران قابل توجه نیست، اما برای دانستن تعداد دقیق باید‌ آمار گرفته شود، ‌سیستم ارایه‌ی اینترنت در مراکز بزرگ مانند دانشگاه‌ها و شرکت‌ها نسبتا قابل قبول بوده اما در منازل و مکان‌هایی که امکانات اقتصادی خوبی ندارند و دچار عقب‌ماندگی است.
● جایگاه مجازی ایران به دلیل نداشتن سرورهای مرکزی پایین است
به عقیده‌ی یک کارشناس نرم‌افزار جایگاه ایران در دنیای مجازی اینترنت با توجه به مجهز نبودن سرورها و اجرایی نشدن طرح شبکه‌ی ملی اینترنت در سطح پایینی قرار دارد. محمد رستگارمقدم اظهار کرد: اشتراک اطلاعات بر بستر اینترنت نیازمند رایانه‌های پرقدرتی هستند که سرورهای رایانه‌یی نامیده می‌شود که تعداد توزیع این سرورهای مرکزی در آسیا کم است. وی افزود: بیشتر توزیع این سرورها در آمریکا، کانادا و در برخی کشورهای اروپایی است و با توجه به مجهز نبودن آسیا و از جمله کشور ایران به سرورها، داده‌ای که در ایران روی وب سایت قرار داده می‌شود و فضای اشغالی اطلاعات موجود که روی سرورها ذخیره می‌شود، جایگاه ایران در اینترنت را به خاطر نبود سرورهای مرکزی و اجرایی نشدن اینترنت ملی، در سطح پایینی قرار داده است. رستگارمقدم درباره‌ی وضعیت دسترسی اینترنت در ایران تصریح کرد: با توجه به توان بالقوه‌ی داخلی، امکان واگذاری خطوط پرسرعت ADSL وجود دارد اما با توجه به قوانین نامناسب موجود از جمله این که به کاربران خانگی اجازه داده نمی‌شود که با سرعت بیشتر از ۱۲۸ kbs از اینترنت پرسرعت استفاده کنند و این در حالی است که پهنای باند در ایران و میزان دسترسی به اینترنت با سرعت بالا، یک شصت هزارم ژاپن است.
برخی تحلیلگران بر این عقیده‌اند که اکثر متولیان IT کشور شامل بخش دولتی بوده و بهتر است از بخش‌های خصوصی نیز در زمینه‌ی فن‌آوری اطلاعات حمایت شوند؛ سیستم ارائه‌ی اینترنت در کشور نیز ملزم به رعایت مواردی چون تثبیت قوانین شفاف و روشن که با تغییر دولت‌ها این قوانین خدشه‌دار نشوند و زیرساخت‌های ارتباطی نظیر (فیبر نوری، خطوط پرسرعت)، طراحی شبکه‌ی ملی اینترنت، سیستم عامل ملی و نرم‌افزارهای کاربردی است. به گفته‌ی کارشناسان در استفاده از فرآورده‌های جامعه‌ی مجازی در ایران دچار تاخیر فرهنگی هستیم، یعنی کالای مادی جامعه‌ی مجازی آمده اما کالاهای معنوی آن که راهبرد استفاده مطلوب از آن است در کشور ایجاد شده و نگاه ما به جامعه‌ی مجازی هم چنان سنتی است به این معنی که در ارتباط با استفاده از اینترنت چون ساختارها فراهم نیست و متاسفانه استفاده‌ی مطلوبی از آن نداریم.

منبع : مرکز توسعه و تبادل دانش فناوری اطلاعات