اپیدمی چاقی کودکان

با استفاده از یک برنامه‌ی ساده و خانوده مدار که در مطب طرح‌ریزی می‌شود پزشک می‌تواند در کاهش اپیدمی چاقی دوران کودکی مؤثر شود.
یک برنامه‌ی تناسب اندام ۸ هفته‌یی خانواده، مداخله‌یی است که خانواده‌ها را تشویق می‌کند فعالیت براساس مدرک و فرصت‌های تغذیه‌یی خوب را برگزیند.
در این روش، تأکید براستفاده از تغییرات رفتاری با گام ‌کوچک و خود هدایت شده به سمت شیوه‌ی زندگی سالم‌تر است تا به کارگیری مسایل مربوط به وزن یا شاخص‌ توده‌ی بدن.
به هر حال، نتایج کارآزمایی‌های بالینی ارزیابی این برنامه‌ حاکی از بروز بهبودی‌های مستند BMI، دور کمر و فشارخون در کودکان چاق و کودکان در معرض خطر بود.
برنامه‌ی متناسب کردن خانواده حاکی از ارزش فرصت‌های ۸ هفته‌یی در ۶ دسته است:
▪ برنامه‌های خانواده
▪ فعالیت‌ها
▪ زمان صرف غذا در منزل
▪ تغذیه
▪ استراحت
▪ رسانه‌ها
خانواده‌ها تشویق می‌شدند یکی از این فرصت‌ها را برای کار انتخاب کنند و هر هفته ‌از یک برنامه استفاده نمایند. به عنوان مثال در مورد رسانه‌ها در هفته‌ی اول، خانواده ممکن است و می‌تواند میزان زمان کلی دیدن تلویزیون کودک، بازی‌های ویدیوئی و زمان استفاده از تلفن همراه را به کمتر از ۴ ساعت در روز محدود کند. فرصت‌های رسانه‌یی در هفته‌ی دوم به این صورت است که خانواده بکوشد یک شب در هفته را بدون مشاهده‌ی تلویزیون بگذراند.
وسیله‌یی ارزیابی تناسب خانواده یک پرسش کوتاه شامل سه بخش بود: بخش تغذیه و فعالیت، هر کدام ۱۰ سوال و بخش BMI با ۴ سوال. به هر یک از این سه بخش امتیازD, C, B, A یا F داده می‌شد.
هرگاه امتیاز هر یک از اعضای خانواده در هر بخش چیزی جز A می‌شد و خانواده علاقه‌مند به کاهش خطرات چاقی بود، پیشنهاد می‌شد از برنامه‌ی ۸ هفته‌یی استفاده کنند.
اهمیتی نداشت که کودکان و خانواده‌شان امتیاز F بیاورند. اهمیتی نداشت که انگ بیماری زده شود. در این زمینه، این کار خلاف توصیه‌ی آکادمی متخصصان اطفال آمریکا است که معتقد است نباید انگ چاقی به کودک زد زیرا این انگ نوعی توهین و تحقیر است. اما پژوهشگران توضیح‌داده‌اند که انگ زدن چاقی بالقوه سبب نجات زندگی می‌شود.
کمیته‌ی خبرگان چاقی معتقدند که باید ترمینولوژی طبقه‌بندی BMI به صورت افزایش وزن برای BMI بیش از ۸۵% برای سن و جنس و کمتر از ۹۴% برای سن و جنس و کلمه‌ی چاق برای BMI برابر ۹۵% تغییر یابد.
همچنین توصیه‌های کمیته‌ی خبرگان حاکی از آن است که مانند همیشه باید این رویکرد و ارتباط با کودک و خانواده مد نظر باشد.
برای انجام برنامه‌ی ۸ هفته‌یی باید وسیله‌ی سنجش را برای والدین توجیه کرد تا آن را در منزل پر کنند و یک برنامه‌ی ویزیت پیگیری انجام شود تا نتایج مورد بحث قرار گرفته و برنامه‌ی ۸ هفته‌یی معرفی شود.
ویزیت پیگیری دوم بعد از تکمیل برنامه‌ی ۸ هفته‌یی انجام می‌شود. در صورتی که BMI کودک و درصد فشارخون بهبود نیابد، از دوره‌ی‌ دوم برنامه‌ی ۸ هفته‌یی استفاده می‌شود که تا حدی فشرده‌تر است. اگر در پایان ویزیت پیگیری سوم پس از تکمیل سطح دوم برنامه باز هم BMI کودک و درصد فشارخون طبیعی نشده باشد باید کودک را به کلینیک آندوکرینولوژی کودکان یا متخصص تغذیه ارجاع کرد.
اجزای برنامه‌ی تناسب خانواده موافق توصیه‌های کمیته‌ی خبرگان چاقی کودکان انجمن پزشکان آمریکا است.
(Am. Fam. Physician, ۲۰۰۸;۷۸:۵۶-۶۳)
طی یک بررسی بدون شاهد برنامه‌ی تناسب ۸ هفته‌یی میزان فراوانی فشارخون مرزی یا بالا در۶۰ کودک ۴ تا ۱۲ ساله برابر ۳۰% بود.
بعد ازبرنامه‌ی ۸ هفته‌یی،این نرخ به ۱۳% کاهش یافت که یک کاهش ۵۷ درصدی است. در همین حال، نسبت کودکانی که در سدک ۶ و ۷ از BMI قرار می‌گرفتند و طبیعی تعریف می‌شدند از ۲۷ به ۳۷% افزایش داشت که ۳۷% بهبودی را شامل می‌شد.
هر پزشک برای مقابله با اپیدمی چاقی دوران کودکی باید دو گام ساده بردارد تا بتواندبه طور معمول درصد BMI و نیز فشارخون سیستولی و دیاستولی از نظر درصد هر کودک در هر ویزیت، کار خود را آغاز نماید.
در صورتی کودک در سدک ۸۵ تا ۹۴ درصد BMI باشد،بدون ترس باید کودک را دچار افزایش وزن نامید زیرا این مسأله برای آینده‌ی کودک اهمیت جانی دارد. همچنین اگر کودکی در سدک ۹۰ تا ۹۴ فشارخون قرار داشته باشد، باید آن را پیش فشارخون بالا دانست و اگر این اندازه‌گیری سه بار تکرار شود باید پیش هیپرتانسیون تلقی شود. در اینجا است که باید برنامه‌ی ۸ هفته‌یی به خانواده پیشنهاد شود.

دکتر فرهاد فیلی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز