کارت هوشمند سوخت اهداف دولت، نیاز مردم

اجرای موفق کارت هوشمند سوخت و گزارش های ارائه شده حکایت از آن دارد که این پروژه مهم و ملی خیلی سریع ارزش های خود را نشان داده و به موضوعی تبدیل شده که همگی بر اجرای آن اتفاق نظر دارند.
طرح سهمیه بندی بنزین، پس از ابلاغ سیاست های کلی اصلی۴۴ قانون اساسی، بزرگترین رویداد اقتصادی کشورمان در سال های اخیر محسوب می شود که هم اکنون در حال اجرا است.
انتظار می رود با تکمیل تدریجی مشکلات این طرح، فعالیت های عملیات برای حل مشکلات پیش بینی نشده آن نیز آغاز شود.
بدون تردید، در این شرایط دولت در تلاش است تا مجاری ارتباط هزینه بنزین با قیمت تمام شده کالا و خدمات را مسدود کند تا هیچ عرضه کننده ای، بهانه ای برای افزایش قیمت کالا و خدمات خود به دلیل نوسانات قیمت و عرضه سوخت، نداشته باشد؛ حال تا چه حد موفق شود باید منتظر ماند؛ اما با ارائه راهکارهای عملیاتی، می توان دولت را یاری رساند.
سه ماه پس از اجرای سهمیه بندی با استفاده از کارت هوشمند سوخت می توان به نتایج زیر اشاره کرد.
▪ کاهش روزانه حدود ۲۰درصد از مصرف بنزین در مقایسه با سال گذشته
▪ کاهش آلاینده های محیط زیست
▪ جبران هزینه اجرای پروژه تنها یک هفته پس از اجرای طرح
▪ کاهش شدید قاچاق بنزین به خارج از کشور
▪ امکان از رده خارج کردن خودروهای فرسوده توسط نیروی انتظامی
▪ تحولات مهم در سیستم پست کشور
▪ امکان اعمال هرگونه سیاست کلان اجرائی بر مدیریت عرضه و توزیع بنزین از طریق سامانه مرکزی وزارت نفت و امکان بررسی و تحلیل انواع آمارهای مصرف روزانه، هفتگی و ماهیانه د ررابطه با انواع خودروها و میانگین مصرف روزانه، هفتگی و ماهیانه در رابطه با انواع خودروها و میانگین مصرف هر یک از استان های کشور.
▪ ساماندهی خودروهای مسافربر شخصی و تعیین سهمیه سوخت برای آنها
با این توصیف باید دید اجرای طرح کارت هوشمند سوخت در تأمین نیاز مردم تا چه اندازه موفق عمل کرده است؟ بررسی های انجام شده در رابطه با سنجش دیدگاه مردم نسبت به کارت هوشمند سوخت نکات قابل توجهی را به همراه داشت که بطور خلاصه به چند مورد آن می پردازیم:
۱) عده ای از مردم معتقدند عرضه کارت هوشمند سوخت در جلوگیری از هدر رفتن سرمایه ملی تا حد زیادی مؤثر است.
۲) اجرای طرح در نهایت به سود مردم تمام می شود.
۳) طرح ممکن است در مقطعی ناقص اجرا شود.
اما آنچه می تواند در نگرش مردم نسبت به عرضه بنزین با کارت هوشمند تأثیر منفی بگذارد، عبارتند از:
▪ عدم دریافت کارت هوشمند سوخت توسط تعدادی از صاحبان خودروها.
▪ مفقود شدن کارت و مشکلات فراوان برای دریافت کارت المثنی
▪ مسائل ناشی از عدم کارکرد دقیق کارت و عدم ثبت صحیح سهمیه باقیمانده در برخی کارت ها.
▪ خودروهایی که به اشتباه وارد لیست سیاه شده است.
▪ غیرفعال شدن کارت پس از استفاده در برخی جایگاه ها.
▪ سرگردانی زیاد مردم بین سازمان های پست، ناجا، پالایش و پخش
▪ برداشت منفی نسبت به تخلفات کارکنان جایگاه های سوخت رسانی.
▪ ذهنیت منفی نسبت به تخلف کارکنان ادارات پست.
اما عوامل تهدیدکننده اجرای هرچه موفق تر کارت هوشمند سوخت تلقی می شوند را باید در این مراکز جستجو کرد:
۱) جایگاه های سوخت:
در ۲۳۰۰ جایگاه عرضه سوخت سراسر کشور و ۱۳هزار تلمبه موجود در این جایگاه ها بیش از ۳۰مدل تلمبه وجود دارد که به لحاظ نوع و کشور سازنده و تاریخ ساخت آنها طیف گسترده ای را شامل می شوند.
۲) ایده آل ترین شکل کار این بود که تمامی تلمبه ها تعویض و در کل کشور یا هر شهر فقط یک نوع تلمبه یک دست و هماهنگ در جایگاه ها نصب می شود. زیرا در حال حاضر امکان تخلف با این تلمبه ها وجود دارد.
۳) کارت های سوخت مفقودی یا سرقت شده: امکان استفاده از سهمیه کارت های مفقودی تا قبل از ابطال وجود دارد و هرگونه مفقودشدن کارت در جایگاه در درجه اول انگشت اتهام را متوجه پرسنل آنجا می کند.
۴) دفاتر خدمات امور کارت هوشمند سوخت مستقر در ادارات پست:
در حال حاضر مهمترین دغدغه مردم طولانی بودن زمان دریافت کارت سوخت المثنی می باشد، هرچند تلاش گسترده ای در مجموعه ناجا برای تسریع در صدور کارت سوخت خودروهای صفر و کارت های المثنی صورت می گیرد. ولی واقعیت این است که در حال حاضر زمان انتظار برای دریافت کارت سوخت طولانی است و مردم مستأصل فقط ادارات پست را برای مراجعه می شناسند و در نهایت ناچارند برای تأمین بنزین مورد نیاز خود به هر اقدامی از جمله تأمین آن از «بازار سیاه» مبادرت ورزند.
وجود شایعه های متعدد در مورد امکان شارژ مجدد کارت سوخت و یا جعل آن، تلاش برای دریافت سهمیه خاص و خرید و فروش بنزین آزاد همگی مواردی است که هرچند بخشی از آن ناشی از نیاز مردم می باشد، ولی برخی دیگر را باید در عدم پذیرش طرح یا ذهنیت منفی مردم در مواجهه با مشکلات و تبعات آن دانست.
یکی از نگرانی های مردم از ابتدا این بود، ثروتمندان به هر حال بنزین مورد نیاز خود را با پرداخت پول بیشتر تأمین می کنند و این اقشار آسیب پذیر جامعه هستند که چنین امکانی را نخواهند داشت.
با ادامه این روند در طول زمان کوتاهی شاهد آن خواهیم بود که کارت هوشمند سوخت در برابر افکار عمومی قرار می گیرد و اکثریت مردم بی توجه به آن به دنبال دریافت بنزین خارج از سهمیه، تمام راه ها را آزمایش خواهند کرد و این چیزی است که آفت و رانت بیشتری را در جامعه به وجود خواهد آورد.
برای این مشکل باید از هم اکنون تدبیری اندیشیده شود و مهمترین نکته تلاش برای کاهش ازدحام و معطلی مردم در ادارات پست است. باید سیستم دفترهای خدمات کارت سوخت را به سطحی رساند که مانند سایر دفترهای خدماتی از جمله تلفن همراه به روز و سریع عمل نماید، امکانی که در حال حاضر وجود ندارد و انجام آن همت و مساعدت هر چه بیشتر ناجا برای تسریع در صدور کارت المثنی را می طلبد.
نکته مهم دیگر تقسیم وظایف مربوط به کارت سوخت میان سه سازمان پست، ناجا و پالایش و پخش می باشد که از میزان سردرگمی و سرگردانی مردم بکاهد و آنان بدانند براساس نوع مشکل فقط به یک سازمان مراجعه کنند و افراد مسئول در هر سازمان آنها را به دیگر مراکز حواله ندهند.
یافتن راه حلی برای کنترل هرگونه تخلف در جایگاه های سوخت گیری، کاهش میزان تخلف در جایگاه ها و به تبع آن رفع نقایص سیستماتیک عملکرد کارت در جایگاه ها در حفظ سلامت فرآیند عرضه هوشمند سوخت و کمک به روند رو به رشد آن بسیار مؤثر خواهد بود.
راه اندازی سیستم امکان ابطال کارت از طریق ارسال SMS بویژه در ایام تعطیل باعث افزایش رضایت عمومی مردم خواهد شد.
نکته آخر این که بسیاری از مردم سهمیه سوخت خود را زودتر مصرف کرده اند و به زودی به اتمام سهمیه سوخت خود ناچار برای تأمین بنزین مورد نیاز به بازار سیاه روی خواهند آورد که خود تبعات اجتماعی منفی بیشتری را بویژه در اطراف جایگاه ها به وجود خواهد آورد اعلام سهمیه اضافه نیز عملا ارزش های سهمیه بندی را زیر سؤال خواهد برد.
راه کار مناسب تر عرضه بنزین آزاد در کنار سهمیه بندی موجود می باشد. این اقدام هم دست دلالان بنزین را کوتاه خواهد کرد و هم به مردم برای دسترسی به هر میزان بنزین مورد نیاز اطمینان می دهد.

عبدالرسول دشتی

منبع : روزنامه کیهان