تربیت دینی و سیاسی

● به بهانه سالگشت تبعید امام خمینی (ره ) به ترکیه
می‌دانیم که سنت یکی از ارکان منابع فقه است که منحصر به «قول» نیست بلکه قول و فعل و تقریر پیامبر اعظم(ص) هر سه راهنمای عمل و مبنای استنباط احکامند. بدون آنکه بخواهیم تشبیهی کرده باشیم وقتی که معتقدیم که آرا و نظریات و مواضع امام خمینی به عنوان یکی از پیروان و معتقدان واقعی پیامبر اعظم(ص) بیانگر اسلام ناب بوده است و آن قدر نکات آموزنده و تربیتی در مشی عملی و رفتارهای سیاسی، ‌عبادی،‌ اجتماعی و خانوادگی حضرت امام وجود دارد که ما را به هدف‌های تربیتی مورد نظر امام و فهم شیوه‌های تربیتی او راهنمایی می‌کند به مراتب بیشتر و موثر‌تر از آن چیزی است که در گفته‌ها و نوشته‌های ایشان است.
اهمیت و نقش نیت به عنوان یک رکن مهم در بسیاری از عبادات که امری درونی و قلبی است اینکه پیامبر(ص) فرموده‌اند: « ضربه علی یوم الخندق افضل من عباده الثقلین» با معیارهای مادی قابل قبول و توجیه نیست. حقیقت را باید در خداشناسی امام علی(ع) و نقش پاک و منزه و نیت خالص آن انسان کامل جستجو کرد و این مقوله همان وجه امتیاز مکتب تربیتی اسلام با دیگر مکاتب است.
فهم کامل مبانی تعلیم و تربیت اسلامی آن زمانی امکان‌پذیر است که ما به مجموعه نظام فکری ، عقیدتی و اصول جهان بینی اسلام توجه داشته باشیم.
تربیت از دیدگاه امام متفرع بر انسان‌شناسی است که آن نیز خود متفرع بر هستی شناسی و خداشناسی و به اصطلاح جهان‌بینی توحیدی است. ممکن است در پاره‌ای موارد شیوه‌های تربیت یکسان باشنداما هدف‌ها متفاوت. حتی ممکن است هدف‌ها در یک ارزیابی تخصصی نیز به ظاهر مشابه باشند اما دیدگاهی که این هدف‌ها از آنجا منبعث شده کاملا متفاوت و حتی رودرو باشند. پس آنچه که در بحث از مکتب تربیتی امام که همان تربیت اسلامی است عمده و اساسی می‌باشد توجه به مبانی فکری و فلسفی و عرفانی‌ای است که پشتوانه و منشا واقعی آن آرای تربیتی شده است. در بینش اسلام « تربیت انسان» که به گفته امام اساسی‌ترین کار انبیا بوده و هدایت انسان که فلسفه بعثت رسولان و انزال وحی و کتب آسمانی بوده است هرگز یک مقوله در عرض دیگر نیازهای آدمی نیست که اختصاص به اوقاتی خاص داشته باشد بلکه تربیت و هدایت صحیح بستر انسان شدن آدمی است. تربیتی صحیح است که استعدادهای واقعی انسان را در همه ابعاد شکوفا می‌سازد و به فعلیت می‌رساند، ‌تربیت است که تمدن واقعی می‌آفریند. اگر جامعه‌ای درمسائل اقتصادی،‌سیاسی ،‌ اجتماعی و فرهنگی خویش و به طور کامل در نظام معیشتی خویش تابع اصول و ارزش‌ها و بینش‌های غیردینی و غیرحیاتی باشد و دچار التقاط در جهان‌بینی و وام گرفتن در اندیشه از این و آن بشود ارائه و تفهیم عالی‌ترین مطالب تربیتی نیز نمی‌تواند آنچنان تمدنی بیافریند.
علت موفقیت امام در پیشبرد نهضت و پیروزی انقلاب و علت اینکه یک نفر و یک نفس آن همه تاثیر در تحولات فرهنگی و اجتماعی ملت ایران و حتی بسیاری از جوامع اسلامی داشته است و این تاثیرگذاری روزبه‌روز نیز افزوده می‌شود. همین حقیقت است که او در رفتارش، گفتارش، ‌در درس و بحث و زعامت دینی و قیام و انقلابش و در جهت‌گیری‌های اقتصادی‌اش و در نوع مدیریت سیاسی‌اش و نوع حکومت انتخابی‌اش تابع یک نظام عقیدتی و فکری واحد و به هم پیوسته بود.
همه کسانی که با زندگی و سیر نهضت حضرت امام آشنایی دارند بر این نکته واقفند که امام پیش از آنکه به عنوان مرجعی عام، زعامت دین و مرجعیت را معنایی تازه بخشد یک مربی بزرگ و معلمی نمونه بود که توانست با دریافتی عمیق از اصول اخلاقی و مبانی تعلیم و تربیت اسلامی و الهی هم مثل یک مربی بزرگ و معلمی خویشتن‌دار در میدان سخت مجاهده با نفس و تزکیه دائمی خود را بیازماید و مراحل مختلف آن را در عالی‌ترین سطوح علمی طی کند و هم به تربیت و تعلیم نسلی همت گمارد که بار اصلی نهضت و انقلاب اسلامی را بر دوش خواهد کشید.
صغری واعظی، کارشناس معارف اسلامی ‌منطقه ۶ تهران

منبع : روزنامه رسالت