گیاهان دارویی،درمان های سنتی و جدید

تحقیقات متعددی راجع به این فرآورده‌ها انجام شده از جمله علف چای که بارقه امیدی در درمان افسردگی شناخته شده و یا جینکوبیلوبا که در نارسایی‌های عروق مغزی و زوال عقل موثر می‌باشد. اکیناسه به عنوان عامل تحریک سیستم ایمنی و سیر، به عنوان پایین آوردنده کلسترول شناخته شده است. پزشکان و داروسازان باید آگاهی خود و بیمارانشان را نسبت به کارآیی و تداخلات جانبی فرآورده‌های گیاهی افزایش داده و محدودیت دانش کنونی را نسبت به این فرآورده‌ها در نظر داشته باشند.
در ارزیابی گیاهان احتمال کاهش کیفیت، تقلیب، آلودگی و عدم ثبات قدرت فرآورده‌ها را باید در نظر داشت. یک عصاره گیاهی زمانی استاندارد می‌باشد، که مقدار تضمین شده‌ای از یک ترکیب مشخص گیاه در فرآورده نهایی موجود باشد. این مقدار معمولاً تحت عنوان درصد وزنی بیان می شود. برای مثال عصاره استاندارد شده علف چای شامل هایپریسین با محدوده غلظت ۱۳/۰ - ۳/۰ درصد معرف استاندارد آن می‌باشد.
علف چای St.johns wort
این گیاه در طب سنتی در موارد زیادی مثل افسردگی، مشکلات مثانه و مشکلات جلدی استفاده می‌شود. درآلمان جهت درمان اضطراب ، اختلالات خواب و افسردگی پروانه گرفته است. مکانیزم آن در داخل بدن موجود زنده in vivo و خارج از بدن موجود زنده in vitro مهار بازجذب نوروترانسمیترهای سروتونین، نوراپی‌نفرین و دوپامین می‌شود. به گیرنده‌های گاما آمینو بوتیویک اسید نیز متصل می‌شود. اثرات آن با ضد افسردگی های استاندارد (ماپروتیلین، ایمی‌پرامین، آمی‌تریبتیلین) در درمان افسردگی‌های خفیف تا نسبتاً شدید قابل مقایسه است. از عوارض جانبی مشاهده شده در این دارو می‌توان خشکی دهان، سرگیجه، اغتشاش شعور و یبوست را نام برد. این داروی گیاهی نباید با سایر ضد افسردگی‌ها مصرف شود ۱
جینکو بیلوبا Ginkgo biloba
فرآورده‌های شفابخش جینکوبیلوبا از قدیمی‌ترین درخت زنده دنیا استخراج شده است. دانه‌ها و برگ‌های این گیاه از سال‌ها قبل در طب سنتی چین استفاده شده است. ارزش آن جهت افزایش جریان خون محیطی و انبساط مویرگی در بیماران مبتلا به گرفتگی عروق محیطی خفیف تا متوسط سودمند شناخته شده است. این گیاه فرآیند ادراکی و عملکرد اجتماعی را در بیماران مبتلا به جنون در یک مطالعه ۶-۱۲ ماهه بهبود بخشیده است. در آزمون بالینی ۱۲۰-۱۶۰ میلی‌گرم روزانه جهت درمان بی‌‌کفایتی عروق مغزی موثر شناخته شده است مدت درمان ۴-۶ هفته است. ۲
دو مورد ذکر شده در بالا در بازار دارویی ایران تولید شده است اولی به‌صورت قطره (با نام هایپیران از سینادارو) و دومی به شکل قرص (با نام جینکوتیدی از تولیددارو) موجود است.
از دسته داروهایی که در فرآورده‌های بهداشتی و آرایشی مورد استفاده قرار گرفته‌اند می‌توان Aloe vera به عنوان التیام‌دهنده تحریک‌های پوستی و یا رزماری به عنوان التیام‌دهندهٔ دردهای موضعی در کرم‌های‌ضد درد و لوسیون های ضدریزش مو نام برد.
در شاخه ای از طب که آن را Orientalis medicine طب سنتی می‌نامیم، کلینک‌هایی به فعالیت درمانی و بالینی مشغول‌اند. این کلینیک‌ها از کاربرد فلسفه شرق در طب بهره می‌گیرند. به عنوان مثال استدلال بر این اساس است، که از درمان گیاهی در جهت برقراری اعتدال بین دو قطب تن که از آنها به عنوان yin (روان) و yang (فعالیت) یاد می‌شود، بهره ببریم. ۳
steve jarsky از درمان‌گرهای گیاهی در santa monica می‌گوید: « زیبایی درمان با اصول طب سنتی چین در این است که برای هر شخص متفاوت است و دو نفر که مشکل یکسان دارند به طرز متفاوت درمان می‌شوند.۴
داروهای نسخه‌ای و بدون نسخه از هم متفاوت‌اند و در مرحله پیش از فروش از نظر سلامت و ایمنی تائید می‌شوند . آن‌‌چه در این ایمنی مورد توجه قرار می‌گیرد، برچسب زدن، نظارت‌های پیش از فروش، از لحاظ وجود فلزات مانند سرب و ارسنیک یا استروئیدها در فرآورده است.
بر روی هر فرآورده دارویی تائید شده، برچسب حاوی اطلاعات مربوط به موارد کاربرد تائید شده، مقدار مصرف، عوارض جانبی احتمالی، سمیت و تداخلات مربوطه قرار می‌گیرد. و اگر از همین گیاهان با بسته‌بندی‌های سنتی استفاده شود، درگیر شدن با عوارض ناشی از مصرف بیش از حد یا مسمومیت ناشی از ناخالصی‌ها محتمل است. تک‌نگارها حاوی اطلاعات درمانی، سم‌شناسی، موارد مصرف و منع مصرف می‌باشند. و این مطالب بر اساس اطلاعات سنتی راجع به گیاهان به علاوه داده‌های آزمایشگاهی، مطالعات بالینی، توصیه‌ها و راهنمایی‌های پزشکی است.
پزشک و داروساز هنگام صحبت کردن با بیماران راجع به فرآورده‌های گیاهی باید این حقیقت که این فرآورده‌ها به طور گسترده به فروش می‌رسند و بسیاری از بیماران آنها را مصرف می‌کنند را، مورد توجه قرار دهند.

۱&۲. zin t.chanffin/ j.herbal health products:
what family physician need to know.۱۹۹۸,۵۸: ۱۱۳۳-۱۱۴۰
۳&۴. Jenna mccarty/ las angeles magazine: well-being herbal healing/ august,۲۰۰۰
http://www.findarticles.com/cf-o/m۱۳۴۶/۸-۴۵/۶۳۶۳۶۱۱۸
دکتر وینا باجلان فرخی