کاپوایرا، هنری از سرزمین قهوه

شکی نیست که کشورهای شرق آسیا بخش زیادی از شناخته شدن فرهنگشان در غرب را مدیون هنرهای رزمی هستند. جذابیت‌های هنرهای رزمی باعث جذب تعداد زیادی از مردم جهان به این رشته‌ها و از پی آن آشنائی آنان با فرهنگ و حداقل بخشی از تمدن و تاریخ شرق شده است. شاید همین امر در سالیان قبل باعث شد تا خیلی از کشورهای دیگر نیز به جستجو در گذشته کشورشان بپردازند تا با پیدا کردن و معرفی هنرها و یا ورزش‌های باستانیشان که شباهت‌هائی به هنرهای رزمی داشته‌اند به دنیا، آنان نیز از این طریق فرهنگ و تمدنشان را بهتر، آسان‌تر و کم هزینه‌تر به دنیا بشناسانند.
اگرچه می‌توان گفت به غیر از آسیا، تقریباً رشته‌های ورزشی ـ رزمی باستانی در سایر نقاط دنیا، فاقد بخشی از جذابیت‌های هنرهای رزمی شرق، مانند توجه به نیروهای درونی و البته گاهی هم نقل قول‌ها و داستان‌های شنیدنی از اساتید مرموز شرقی بوده‌اند. به همین خاطر اکثر آنها در جهانی شدن و یا جهانی کردن رشته‌های باستانیشان به اندازه آسیائی‌ها موفق نبوده‌اند. البته در این میان شاید بتوان از چند رشته نام برد که توانستند تا حدودی در این امر موفق باشند. از جمله پانکریشن از یونان، ساواته از فرانسه و کاپوایرا از برزیل که این مورد آخری حداقل برای رزمی‌‌کاران ایرانی کمتر شناخته شده است.
برزیلی‌ها همان‌طور که امروز با درخشش برادران گریسی در مسابقات ufc و معرفی جوجیتسو برزیلی حرف‌های زیادی برای گفتن دارند، وقتی پای تاریخ رزمی هم که به میان بیاید با معرفی کاپوایرا، اعلام حضور می‌کنند.
● در نگاه اول
اگر در اکثر هنرهای رزمی، تصویر رزمی‌کاری که دستانش روی زمین و در حال چرخش دادن پاهایش در آسمان است، تصویر غالب است. دیدن این صحنه‌ها شما را بیشتر به یاد حرکات آکروباتیک رقص‌های جدید می‌اندازد (که شاید هم واقعاً ریشه در همین مراسم سنتی آفریقا داشته باشند). کافی است موسیقی و آواز خواندن هم به این مجموعه اضافه شوند تا دیگر حرکات هنرمندان کاپوایرا به همه چیز شبیه باشد الی مبارزه کردن. اما این فقط ظاهر قضیه است.
● بردگان خلاق
در مورد پیدایش و توسعه کاپوایرا که قدمت آن به ۴۰۰ سال می‌رسد، نظرات مختلفی وجود دارد. یکی از این نظرات می‌گوید در زمان استعمار پرتغالی‌ها در آفریقا، بردگان آفریقائی که به برزیل آورده شده و در ظلم و ستم به‌سر می‌بردند برای دفاع از خود دست به تشکیل گروه‌های مخفی زدند. در عمق جنگل‌های شمال شرق برزیل، آنها به‌روی تکنیک‌ها و فنون مبارزه‌ای خاصی تمرین می‌کردند که ما امروز آن را به نام کاپوایرا می‌شناسیم. بدین ترتیب کاپوایرا به نوعی تبدیل به بخشی از فرهنگ و تاریخ برزیل شد و به واسطه همین گروه‌ها، در خیابان‌های سالوادور، سائوپائولو و ریو دو ژانیرو به‌عنوان نمادی از زندگی و مقاومت شناخته شد. دولت وقت برزیل تمرینات کاپوایرا را ممنوع اعلام کرد. ممنوعیتی که تا سال ۱۹۳۰ نیز ادامه داشت. البته عده‌ای هم قضیه را تا این حد سیاسی ـ حماسی نمی‌کنند و معتقدند، این بردگان جهت حفظ روحیه و البته دفاع از خود به ابداع، این هنر پرداختند. به هر حال آن‌چه مشخص است این است که کاپوایرا توسط بردگان آفریقائی شکل گرفته است. تکنیک‌های پا، که از شاخصه‌های این هنر رزمی است به خاطر بسته بودن دست این بردگان و رقص و آواز هم احتمالاً پوششی برای جلوگیری از جلب توجه بوده است.
مشاهده مبارزان کاپوایرا در هنگام اجرای حرکات این رشته رزمی بسیار دیدنی است. در حالی‌که تماشاگران موسیقی که با طبل زدن و استفاده از آلات موسیقی سنتی (که شبیه به کمان است) است اجرا کرده و آواز می‌خوانند، آنان با دست به روی زمین شیرجه رفته و در همان حال چندین لگد سریع و چرخشی را با پاهایشان اجرا کرده و به حریف ضربه می‌زنند.
نخستین فدراسیون کاپوایرا در سال ۱۹۷۴ در سائوپائولو تشکیل شد، هر چند امروزه این هنر رزمی در بسیاری از کشورهای جهان تمرین می‌شود.
کاپوایرا به‌عنوان هنری آمیخته با فرهنگ مردم آفریقا، مشتمل بر موسیقی، آواز و رقص‌های محلی و هم‌چنین حرکات آکروباتیک و مبارزه، توانسته است علاقه‌مندان زیادی را در سراسر دنیا به خود جلب کند. عده‌ای جذب سنن و فرهنگ آمیخته با این هنر رزمی شده و خیلی از جوانان نیز جذب حرکات آکروباتیک حیرت‌آور آن می‌شوند.

منبع : مجله‌رزم‌آور