ایرانی بدون دود

بالاخره بعد از سالها هشدارهای پزشکی در مورد مضرات سیگار و بعد از آن که در سال های اخیر قلیانی ها هم به جمع دودی های کشور اضافه شدند، قانونی وضع شد که بر اساس آن توزیع و استعمال دخانیات از جمله قلیان در اماکن عمومی همچون سفره خانه های سنتی، رستوران ها و هتل ها ممنوع شد. بدین ترتیب وقتی سلامت در پناه قانون قرار گرفت، طرح منع مصرف دخانیات در اماکن عمومی، در راستای «قانون جامع کنترل و مبارزه ملی با دخانیات» از بیست و چهارم آذر ماه در تهران و از اول دی ماه در سراسر کشور به اجرا درآمد تا به گفته معاون سلامت وزیر بهداشت، راهی باشد برای کاهش دسترسی مردم به محصولات دخانی و به دنبال آن کاهش مصرف این محصولات. به این ترتیب، در حالی که تنها چند روز از آغاز اجرای این قانون می گذرد، دیگر هیچ قلیانی در اماکن عمومی به ویژه سفره خانه های سنتی که تا پیش از این یکی از مراکز عمده توزیع قلیان و استعمال سیگار به شمار می رفتند، مشاهده نمی شود. این وضعیت جدید اگر چه از نظر متصدیان این اماکن به نوعی موجب کاهش تعداد مراجعان و همچنین کاهش درآمد آنها شده است، اما به عقیده بسیاری از افراد و حتی متصدیان اماکن عمومی از یک سو سلامت و از سوی دیگر آرامش را به جامعه هدیه کرده است. علیرضا حاجی، حسابدار ۴۰ ساله ای که به شدت سیگار می کشد، اجرای قانون منع استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی را اقدامی بی نظیر و بسیار کارساز توصیف می کند. وی، البته اطلاعات چندانی از چگونگی اجرای این قانون از رسانه ها دریافت نکرده است، اما با این وجود اعتقاد دارد; در صورت تداوم و اجرای یک پارچه آن می توان تا حد زیادی از استعمال دخانیات در میان افراد جامعه به ویژه جوانان جلوگیری کرد. حاجی امیدوار است تا به این ترتیب او نیز یکی از افرادی باشد که ناچار به کاهش و یا ترک مصرف سیگار می شوند. یکی دیگر از شهروندان تهرانی نیز ممنوعیت استعمال دخانیات و عرضه قلیان دراماکن عمومی را گامی موثر در ارتقای سلامت جامعه می داند. حمید هاشمی که خود از استعمال دخانیات پرهیز می کند در این زمینه می گوید: متاسفانه در حال حاضر بسیاری از افراد جامعه و به ویژه جوانان به راحتی در هر مکانی سیگار می کشند و همچنین در اماکنی مانند سفره خانه ها به استعمال قلیان می پردازند. اما این افراد دانسته و یا ندانسته به سلامت خود و سایر مردم آسیب شدید وارد می کنند. وی می افزاید: امروزه دسترسی به مواد دخانی بسیار آسان تر از دسترسی به سایر کالاهاست; چرا که این مواد در تمام دکه های روزنامه فروشی، فروشگاههای مواد خوراکی و همچنین از طریق دست فروش ها به فروش می رسند. ازاین رو شاید با اجرای این قانون بتوان از عرضه این چنینی مواد دخانی در هر مکانی جلوگیری کرد. به گزارش ایسنا، بسیاری از جوانان نیز با اجرای قانون جامع منع استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی موافق هستند و آن را موجب افزایش سطح سلامت مردم می دانند. اما از سوی دیگر، تعدادی از این افراد اجرای این قانون را غیر ضروری و حتی محدود کننده برمی شمارند. زهرا صاحب، دانشجوی ۲۲ ساله ای است که چند مرتبه در سال همراه با دوستان خود قلیان می کشد. او که از مضرات استعمال دخانیات اطلاع زیادی ندارد و همچنین نمی داند که مصرف قلیان زیان بارتر از سیگار کشیدن است، می گوید: دلیلی برای ممنوعیت عرضه قلیان در اماکن عمومی وجود ندارد; چرا که برخی افراد تنها برای تفریح و به دفعات کم به استعمال قلیان می پردازند. او اضافه می کند: البته برخی از دوستان من که پیش از این به طور تفننی قلیان می کشیدند، اکنون هرهفته برای مصرف قلیان به اماکن تفریحی می روند.
● ۷۰ درصد افراد زیر ۲۰ سال قلیان می کشند
در حالی برخی از جوانان از مضرات مواد دخانی ناآگاهند که بر اساس آمار ارائه شده از سوی انجمن زندگی بدون دخانیات که از فعالان عرصه مبارزه با استعمال مواد دخانی در کشور به شمار می رود، ۷۰ درصد افراد زیر ۲۰ سال در سفره خانه های سنتی قلیان مصرف می کنند. این در حالی است که نیکوتین در قلیان ۱۰ برابر از هروئین اعتیاد آورتر است. از دیگر سو، طبق طرح جهانی بررسی استعمال دخانیات نوجوانان، ۳/۱ درصد نوجوان ۱۳ تا ۱۵ سال سیگاری هستند که ۱۴/۸ درصد این تعداد را پسران و ۱/۲ درصد را دختران تشکیل می دهند. همچنین ۱۴/۱ دهم درصد نوجوانان ۱۳ تا ۱۵ سال قلیان مصرف می کنند که ۱۸/۹ درصد این افراد پسر و ۹/۹ درصد دختر هستند. نکته قابل توجه در این میان این است که برخلاف بسیاری عقاید و باورهای سنتی، دود منتشره از قلیان حاوی مقادیر بی شماری مواد سمی است. این مواد به عنوان عوامل اصلی بروز سرطان ریه، بیماریهای قلبی، عروقی و سایر بیماریهای شناخته شده اند. در عین حال از آن جایی که نیکوتین موجود در دود حاصله از مصرف قلیان مانند سایر مواد دخانی اعتیاد آور بوده، مصرف متناوب آن ایجاد وابستگی می کند. دکتر آذری پور، مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات در مورد سایر مضرات ناشی از مصرف مواد دخانی می گوید: ۴۰ درصد بیماری های ناشی از عوارض سیگار در مورد افراد غیر سیگاری است. بنابراین منع مصرف دخانیات در اماکن عمومی از حقوق بدیهی شهروندی است. وی، همچنین با بیان این که مصرف یک بار قلیان، برابر با ۷۰ تا ۱۰۰ نخ سیگار است به زیان های بیشتر قلیان نسبت به سیگار اشاره کرده و می افزاید: در حدود ۸۰ درصد افراد جامعه از مضرات مصرف سیگار اطلاع دارند، اما عده کمی از مردم در مورد زیان های قلیان آگاهند. آذری پور، دلیل این انگاره نادرست را عدم اطلاعرسانی کافی به مردم دانسته، می گوید: به همین دلیل آنها فکر می کنند که قلیان کمتر از سیگار ضرر دارد. مدیر اجرایی جمعیت مبارزه با دخانیات به مرگ سالانه بیش از ۷۰ هزار نفر در اثر مصرف دخانیات در کشور اشاره کرده و یادآور می شود: ۹۹ درصد افراد معتاد با مصرف یک نخ سیگار به آن معتاد شده اند. آذری پور طرح جامع مبارزه با استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی را بسیار مفید خوانده و می گوید: محدود کردن مصرف مواد دخانی در اماکن عمومی یکی از راه های کاهش مصرف آن است. اما باید توجه داشت که تنها با محدود کردن مردم نمی توان نتایج مطلوب را حاصل کرد.
● قلیان در پستوی خانه ها
وی معتقد است که در موازات برخوردهای انتظامی و اعمال محدودیت ها باید زیرساخت های اجتماعی از جمله سطح فرهنگ و آگاهی مردم را نسبت به مضرات مصرف دخانیات تقویت کرد.
این عضو جمعیت مبارزه با دخانیات با هشدار نسبت به این که ممکن است در اثر محدودیت محض، مصرف قلیان به خانه ها کشیده شود، از مجریان این طرح می خواهد تا با ساخت تیزرها و انیمیشن های تبلیغاتی، مردم را از تبعات منفی مصرف دخانیات آگاه کنند. وی، در مورد مخالفت برخی جوانان با این طرح اظهار می کند: این افراد نیز با گذشت زمان و در صورت افزایش اطلاعات با اجرای طرح موافق می شوند. بنابراین باید با افزایش اطلاعرسانی به جوانان آنها را نیز از مضرات مصرف دخانیات آگاه کرد. به اعتقاد آذری پور، طرح جامع مبارزه با استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی با همکاری تمام نهادهای مرتبط صد درصد در طولانی مدت قابل اجرا است. این طرح، بسیاری از صاحبان این اماکن نیز در مورد ممنوعیت استعمال مواد دخانی و عرضه قلیان در اماکن عمومی نظر مساعد دارند. منوچهر محمدی، مدیر یکی از این سفره خانه های سنتی است. او که از ابتدای هفته گذشته از ارائه قلیان به مراجعان خودداری کرده است،می گوید: اگر چه عرضه قلیان برای صاحبان سفره خانه ها سودآور است، اما بدون شک حذف قلیان از این اماکن نه تنها به سلامت مردم کمک می کند بلکه موجب افزایش آرامش در محیط سفره خانه ها می شود. به گفته محمدی، اگرچه برخی سفره خانه ها در سال های دورتر نیز به عرضه قلیان می پرداختند، اما در دو سال گذشته استقبال زنان و جوانان از این ماده دخانی بیشتر شده است، به طوری که تعداد مشتریان خواهان قلیان در سفره خانه ها روز به روز بیشتر می شود. این شهروند تهرانی که در هفته گذشته بخشی از درآمد خود را به دلیل عدم عرضه قلیان از دست داده است، اظهار امیدواری می کند تا با افزایش اطلاع رسانی از سوی مسئولان کشور در مورد مضرات مصرف دخانیات، مردم نه برای مصرف قلیان بلکه به منظور بهره مندی از محیط آرام سفره خانه های سنتی به این اماکن مراجعه کنند.
اجرای چهار ساله قانون ممنوعیت
● دخانیات درایرلند
دبیر کل اتحادیه جهانی مبارزه با سل و بیماریهای ریوی نیز در این رابطهمی گوید: از آن جایی که نهادهای مختلفی از جمله وزارت بهداشت، نیروی انتظامی و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در اجرای طرح ممنوعیت استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی دخیل هستند، بدون شک این طرح در صورت همکاری بیشتر رسانه ها و افزایش آگاهی بخشی به مردم موفق خواهد شد. مسجدی در این زمینه به تجربه موفق کشورهایی چون ایرلند، فنلاند، انگلیس و فرانسه اشاره کرده و می افزاید: در کشور ایرلند از چهار سال گذشته تاکنون استعمال دخانیات در اماکن عمومی ممنوع شده است. بنابراین در ایران نیز می توان این طرح را به مدت طولانی و گسترده به انجام رساند. وی تاکید می کند: در کنار اعمال قانون باید نظارت بر اجرای صحیح آن و همچنین اطلاع رسانی به مردم در اولویت اقدامات مسئولان قرار گیرد. به اعتقاد این فعال عرصه مبارزه با دخانیات، در صورت توجه به اطلاع رسانی نظارت بر اجرای صحیح قانون، اجرای طرح ممنوعیت استعمال دخانیات و عرضه قلیان در اماکن عمومی موفق و نوید بخش ارتقای سلامت در جامعه خواهد بود.

منبع : روزنامه ابتکار