افسردگی

● تعریف افسردگی:
تقریباً هر فرد و در هر سن سال (جوان یا سالمند) احتمال دارد که به طور موقت احساس یأس و ناامیدی کند. این احساس جزئی از روند زندگی است که ممکن است در برخی موارد و بدون درمان، برطرف شده ویا بهبود یابد. ازسویی دیگر فردی که از بیماری افسردگی رنج می‌برد نباید انتظار بهبودی خود به خود داشته باشد. بیماری افسردگی ممکن است قدرت عمل فرد را به گونه‌یی مختل سازد که از زندگی کردن بیزار شود و در شدیدترین وبدترین موارد، افسردگی ممکن است منجر به خودکشی گردد. این نکته‌ی بسیار مهمی است که به افراد افسرده این اطمینان داده شود که آنها دیوانه نیستند و هیچ‌گاه نباید از این که افسرده شده‌اند احساس شرمندگی نمایند.چرا که افسردگی یک بیماری معمولی است و گرفتاریهای درمانی ناشی از آن بیشتر از درمان سرماخوردگی نیست.
● افسردگی در سنین ۱۳ تا ۱۹ سالگی:
افسردگی ممکن است همه‌ی افراد را در هر سن و سال و در هر کشور و در هر مرحله از زندگی مبتلا نماید. آن دسته از افرادی که در دوره‌ی نوجوانی و جوانی و یا در دوره‌یی از زندگی‌شان به بیماری افسردگی مبتلا شده‌اند آمادگی بیشتری برای افسرده شدن دارند ولی ممکن است در دور‌ه‌ی بلوغ و نوجوانی به افسردگی آنان توجه کمتری شده باشد.
طبق پژوهشهای انجام شده معمولاً افسردگی درسنین ۱۵ تا ۱۹ سالگی برای اولین بار تظاهر می‌نماید. مشخص شده است که در اواخر قرن اخیر افسردگی به طور چشمگیری درجوانان رو به افزایش نهاده است. نتایج برخی بررسی‌ها نشان داده است که بیست درصد دانش‌آموزان به طور عمیق دچار غم‌زدگی یا دچار بعضی از انواع دشواری‌های روانی و یا اختلالات روانی می‌باشند.
در دنیایی که ما در آن به سر می‌بریم و زندگی می‌کنیم، میزان کشمکش‌ها افزایش یافته و بسیاری از جوانان آمادگی برخورد و سازش با این فشارهای روانی ندارند.
به هرحال درپاسخ به این پرسش که چرا بعضی از نوجوانان و جوانان دچار افسردگی می‌گردند جواب‌های ساده‌یی وجود ندارد، زیرا بروز افسردگی تقریباً و همیشه در رابطه با علل و عوامل متعددی شروع می‌گردد.
● علائم افسردگی در جوانان چیست؟
تشخیص بسیاری از علائم و نشانه‌های افسردگی درجوانان خصوصاً آنهایی که ممکن است افسردگی پنهان و در نتیجه علائم پنهان داشته باشند کار دشواری است با وجود این می‌توان نشانه‌های افسردگی جوانان را مشابه نشانه‌های افسردگی در دیگر افراد دانست.
به طور عادی افسردگی در جوانان روی عواطف، افکار و رابطه‌ با دیگران تأثیر می‌گذارد. جوان افسرده و غمگین به نظر می‌رسد. اغلب قیافه‌یی در هم و در فکر فرو رفته دارد. از زندگی لذت نمی‌برد و انگیزه‌ی فعالیت در انجام دادن کارهایش را ندارد؛ از اجتماع و رابطه‌ی گروهی و خانوادگی دوری می‌کند؛ در افکارش تغییراتی به وجود می‌آید که نمی‌داند درست است یا خیر، به دلیل افکار و اندیشه‌های منفی که دارد نمی‌تواند خودش را به درستی بشناسد و در نتیجه آینده‌ی خود را مبهم و سر در گم احساس می‌کند و در مدرسه معمولاً نتایج تحصیلی خوبی ندارد.
اضطراب که اغلب ناشی از احساس خطری نادانسته و ناشناخته است معمولاً در نوجوانان و جوانان همراه افسردگی و به طور یکسان آشکار می‌گردد. همچنین ممکن است نوعی ترس مبهم (ترس مرضی) بروز نماید که در وضعیت‌های خاصی به سراغ فرد می‌آید، مانند ترس از رفتن به مدرسه و... .
هنگامی که افسردگی شدت بیشتری می‌یابد، احساس بی‌ارزش بودن، ناامیدی، شک و بدبینی ( به این گونه مورد اذیت و آزار دیگران قرارگرفته است) به سراغ افراد افسرده می‌آید. آنگونه که دیده شده است در بعضی مواقع افسردگی با حالات بیقراری، بیش از حد فعال شدن و رفتارهای ضد اجتماعی خودنمایی می‌کند و در نوجوانان موجب اختلالات یادگیری، پرخاشگری و بعضی از رفتارهای مخاطره آمیز می‌شود.
در بعضی از تحقیقات چنین حدس زده شده که بیست درصد افسردگی در جوانان به شکل حالات افسردگی و سرخوشی تظاهر می‌نماید که این شکل عواطف، حالات پراکنده‌یی دارند. یک روز افسرده، غمگین و گیج و مبهوت و یک روز هیجان زده و حتی سرزنده و شاد به نظر می‌رسند.
همچنین در افسردگی پنهان با شکایت‌های جسمی، معمولاً شکایت جسمی با بیماری جسمی که فرد ذکر می‌کند ممکن است ارتباط منطقی نداشته باشد از جمله: تغییرات اشتها، پرخوری عصبی و بی‌اشتهایی عصبی که بیشتر جنبه‌ی‌ روانی دارند. بی‌اشتهایی عصبی گاهی به حدی است که فرد هیچ میلی به غذا خوردن ندارد.
در بعضی مواقع احساس خستگی به حدی است که مدت‌ها می‌خوابد و باز هم کمبود خواب می‌نماید و معلوم نیست به چه میزان به خواب احتیاج دارد. بر عکس بعضی از آنان دچار کم خوابی می‌شوند و از سر دردهای مزمن و ناراحتی دستگاه گوارش (معده و روده) شکایت دارند.
خطر خودکشی در حال حاضر دومین علت مرگ در سنین پانزده تا بیست سالگی بعد از حوادث رانندگی است. خودکشی در افراد جوان در سی ‌سال اخیر در مرحله‌ی سوم قرار گرفته است. بررسی‌هایی که در مورد خودکشی انجام گرفته نشان داده است که در چهل درصد دانش آموزان مدارس، فکر خودکشی، به مراتب بیشتر از سایر افراد اجتماع است.
اگر جوانی را می‌شناسید که از خودکشی حرف می‌زند بهترین کار این است که از او به شدت مراقبت نمایید.
● آیا فردی را می‌شناسید که چنین نشانه‌هایی را دارد:
▪ انرژی و تحرک لازم را برای زندگی از دست داده است.
▪ از کارکناره‌گیری کرده است.
▪ غمگین و ناامید است.
▪ در گفت و گوهایش یک نوع سر در گمی احساس می‌شود.
▪ از گرفتاری‌های زندگی شکایت دارد.
▪ در تحصیل شکست خورده است.
▪ دچار دشواری‌های خواب و خوراک است.
▪ احساس بی‌ارزشی دارد.
▪ زندگی کردن برایش اهمیت ندارد.
▪ احساس گناه می‌کند.
▪ به الکل و دارو و... اعتیاد دارد.
▪ با بزرگترها، دبیران و... مشکل ارتباطی دارد.
▪ دچار اضطراب و ترس است.
▪ یک نوع کمال گرایی در وی دیده می‌شود.
▪ به خودکشی فکر می کند.
توجه داشته باشید این فرد دچار افسردگی است و اگر فردی در مورد خودکشی صحبت می‌کند به احتمال قوی ممکن است به خودکشی دست بزند.
علاوه بر این که به شما توصیه می‌شود مراقب وی باشید، هرچه سریعتر وی را به یک متخصص یا پزشک یا مشاور معرفی نمایید. این افراد می‌توانند به وی کمک زیادی نموده وحتی وی را از اقدام به خودکشی منصرف نمایند.
دقت نمایید که آرامش و برخورد ملایم توام با اعتماد به نفس شما، به فرد کمک زیادی می‌کند. کارشناسان به این نتیجه‌ رسیده‌اند که جوانان بیشتر در معرض خطر قرار دارند. بسیاری از جوانان در یک زمان کوتاه بعد از یأس و نا‌امیدی، قطع رابطه با دیگران و شکست در درس و تحصیل و اجتماع و درگیری با پدر و مادر و بزرگتر‌ها ممکن است دست به خودکشی بزنند و اکثر جوانانی که دست به خودکشی می‌زنند از الکل نیز استفاده می‌کنند.
خوشبختانه از زمانی که علائم افسردگی مشخص گردیده و احتمال انجام خودکشی می‌رود (و در حال حاضر در بسیاری از مدارس و دبیرستان‌ها با شناختی که پیدا شده است و با انجام بعضی از روشها وحتی در اجتماعاتی که برگزار می‌گردد) به افرادی که در معرض خطر قرار دارند کمک‌های لازم داده می‌شود.

دکتر محمود عموئی
متخصص پزشکی قانونی

منبع : هفته نامه پزشکی امروز