زیر کاسه، نیم کاسه‌ای است

اگر كسی ظاهراً دست به كاری بزند ولی در پردهٔ خفا و پنهانی به كاردیگری مشغول باشد اصطلاحاً می گویند ( كاسه ای زیر نیم كاسه است ) یعنی مطلب به این سادگی ها كه نشان داده می شود نیست و فریبی در كار است .
آورده اند كه ...
بطوریكه می دانیم در آشپزخانه ها معمولاً كاسه ها و قدح های بزرگ را وارونه قرار نمی دهند بلكه آنها را در جاهای مخصوص و معین به شكل و هیئت معمولی ، پهلوی هم می گذراند و كاسه های كوچك و كوچكتر را یكی پس از دیگری در درون آن جا می دهند ، یا اینكه برای زیبایی و دكوراسیون آشپزخانه آنها را به شكلی كه قاعده به سمت دیوار و رویشان به سمت بیننده باشد قرار می دهند ، پس با این توصیف و توضیح اجمالی ، اگر احیاناً دیده شود كه كاسهٔ بزرگی در آشپزخانه یا سردابها و زیر زمینی به شكل و هئیت غیر متعارف ، یعنی وارونه روی زمین قرار گرفته است ، این وضع غیر طبیعی حاكی از این خواهد بود كه : زیر كاسه ، نیم كاسه ای است تا محتویات آن نیم كاسه یعنی كاسه كوچكتر از نفوذ دو گرد و خاك و دستبرد حیوانات موذی و مزاحم محفوظ بماند .
از آنجا كه بیننده فقط كاسه بزرگ را می دید و وجود نیم كاسه و محتویاتش در زیر كاسه بر او مجهول بوده است . لذا هر عملی كه سرپوش عملی دیگر بوده جنبه قول و فریب و نیرنگ پیدا می‌كرده است ، اصطلاحاً گفته می شد : ( زیر كاسه ، نیم كاسه ای است ) این عبارت به مرور زمان به صورت ضرب المثل درآمده است و تمام طبقات از معانی و مفهوم مجازی آن در موارد مقتضی استفاده و استناد می‌كرده اند.

منبع : شمیم