برزیل فقط فوتبال و قهوه نیست

«برزیل.»این نام برای مردم جهان تاویلات بسیاری در بر دارد،مانند “پله” اسطوره فوتبال،قهوه،جنگل های آمازون و غیره.
اما باید در کنار همه این موارد به این نکته هم اشاره کنیم که این کشور تا ده سال پیش زیر بار بدهی خارجی،افزایش بی رویه تورم،بیکاری و فساد همه جانبه غرق شده بود.کسی از این کشور به عنوان کشوری بزرگ نام نمی برد و حتی به ذهن هیچ سرمایه داری خطور نمی کرد در چنین کشوری سرمایه گذاری کند. این روزها اما اخبار متعدد و متفاوتی درمورد برزیل، دارنده بزرگترین اقتصاد آمریکای جنوبی به گوش می رسد، یکی از خبرها این است که برای سومین ماه متوالی میزان بیکاری در این کشور در حال کاهش است. میزان بیکاری در شش شهر بزرگ و مهم برزیل، در ماه ژوئن سال گذشته ۷/۱۱ درصد بود که در ماه ژوئیه به ۲/۱۱ درصد رسید و این نشان می دهد موقعیت اقتصاد برزیل پس از شدیدترین رکود خود طی یک دهه اخیر، درحال بهبودی است. در حال حاضر نرخ تورم ۷ درصد است. رشد اقتصاد برزیل در سال گذشته، و نخستین سال ریاست جمهوری «لوئیز ایناسو داسیلوا» به ۲ درصد کاهش یافت. او قبلاً رئیس اتحادیه کارگری بود و نخستین رهبر چپ گراست که در این کشور به قدرت رسیده است. «سیلوا» که طی مبارزات انتخاباتی وعده داده بود در کشور ۱۸۰ میلیون نفری برزیل، ۱۰ میلیون شغل جدید ایجاد کند، برای کاهش میزان بیکاری تحت فشار شدیدی قرار گرفته است. اما طی دوران خدمت او بیکاری افزایش یافت و تا ماه آوریل به ۱/۱۳ درصد رسید و سپس سیر نزولی پیدا کرد. گرچه «سیلوا» به عنوان بنیان گذار حزب کارگر، سابقه ای چپ گرایانه دارد، اما از سیاست اقتصادی محافظه کارانه ای پیروی کرده که هدف آن، جلوگیری از تورم، کاهش کسری بودجه دولت و افزایش صادرات بوده است. به هر حال این سیاست ها از دید سرمایه گذاران معتبر بوده و باعث ثبات اقتصادی برزیل و افزایش رشد آن بین ۳ تا ۴ درصد در سال ۲۰۰۴ شده است. دولت برزیل میزان تورم را برای سال جاری ۵/۵ درصد تعیین کرده است.این هدف چدید هادیان اقتصادی برزیل است اما بررسی بانک مرکزی بنابر پیش بینی کارشناسان میزان آن را ۲/۷ برآورد کرده اند.
● ظهور یک پدیده
برزیل اما خیلی زود از چنبره نابودی نجات یافت و به گونه ای قد علم کرد که امروز غول اقتصادی امریکای جنوبی است،تورم تک رقمی را تجربه می کند و دیگر در کنار نام این کشور فقط پله،قهوه و آمازون نمی نویسند.در راه اعتلای این کشور از چند نفر نام برده می شود.یکی از آنها «هنریک میرلز» است؛رئیس‌کل بانک مرکزی برزیل که به علت موفقیت خارق‌العاده اش در مهار تورم، کاهش نرخ سود بانکی و افزایش قابل توجه ذخایر ارزی این کشور نامش بر سر زبان ها افتاد. میرلز رشته مهندسی خوانده و در ابتدای تصدی ریاست بانک مرکزی برزیل، منتقدان از این که او تحصیل کرده رشته اقتصاد نیست، بر او خرده می‌گرفتند اما امروز نماد تفکر اقتصادی در این منطقه از جهان است.مردم برزیل این روزها از این که کشورشان یکی از اضلاع مربع اقتصادهای نوظهور جهان در کنار روسیه، هند و چین شناخته می‌شود، خشنودند و این مسئله را بیش از همه مدیون سیاست‌های صحیح رئیس بانک مرکزی کشور خویش و پایداری وی در اجرای این سیاست‌ها می‌دانند.«زمانی که من پست ریاست بانک مرکزی برزیل را عهده دار شدم، اقتصاد آن از تورم سالانه ۳۰ درصد، ذخایر ارزی اندک و واحد پول ضعیف رنج می‌برد. هیچ درآمد ثابت و پایداری برای مردم متصور نبود و بارها احساس می‌کردیم که اقتصاد کشورمان در محاصره سیاست‌های بیش از حد محافظه‌کارانه، یارای نفس کشیدن ندارد. اما اکنون تمام آنچه دیده می‌شود، رضایت‌مندی است.»این ها را میرلز به خبرنگار نشریه «یورو مانی» می گوید. هنریک دی‌کامپوس میرلز، متولد ۱۹۴۵، دارای مدرک کارشناسی در رشته مهندسی و کارشناسی ارشد در رشته مدیریت اجرایی است.وی عمده دوران فعالیت خود را در بانک بوستون برزیل گذراند و طی سال‌های ۱۹۸۴ تا ۱۹۹۶ ریاست هیأت‌مدیره این بانک را عهده‌دار بود و از آن پس به شعب مرکزی این بانک در ماساچوست آمریکا نقل مکان کرد و در سال ۱۹۹۶ به مدیرعاملی این بانک رسید.از سال‌های ۱۹۹۹ تا ۲۰۰۳ که وی ریاست بانک مرکزی برزیل را بر عهده گرفت، در مؤسسات مالی مختلفی در آمریکا ایفای نقش کرد. اکنون که او با کارنامه درخشان پیش روی جامعه برزیل قرار می‌گیرد، به علت افزایش انتظارات، خود را با آزمون سخت‌تری مواجه می‌بیند. ثبات؛ واژه‌ای که اقتصاد برزیل کاملاً با آن غریبه است.زمانی که سخن از میرلز به میان می‌آید، غالباً صفات غیرمتملقانه‌ای همچون پولادین و سنجیده‌کار مورد استفاده قرار می‌گیرد. وی شخصیتی کاملاً‌ متفاوت با سلف خود، آرمینیو فراگای آتشین مزاج دارد و بر خلاف او که یک اقتصاددان است، با گذر از تجربه فراوان فعالیت در بانک‌های تجاری پای به عرصه ریاست بانک مرکزی گذارد. خصوصیت استواری وی در اجرای یک سیاست منسجم پولی در مقابل انتقادات دائمی سیاسیون و خصوصاً «گویدو مانتگا»، وزیر دارایی، که همواره خواستار کاهش سریع‌تر نرخ سود بانکی از سوی بانک مرکزی بود، اکنون فوق‌العاده گرانبها و غیرقابل محاسبه شمرده می‌شود. میرلز با عزم راسخ در برابر این انتقادها ایستاد و اکنون با کسب اطمینان بالای عمومی، جایزه پایداری خویش در اجرای سیاست‌های صحیح پولی را دریافت می‌کند.نتیجه پایداری وی این است که امروز دیگر کوچک‌ترین مداخله‌ای از سوی سیاستمداران در کار بانک مرکزی برزیل دیده نمی‌شود و لوئیز ایناسیو لولا داسیلوا، رئیس‌جمهوری برزیل، حمایت بی‌حد و حصری از رئیس کل بانک مرکزی به عمل می‌آورد.بی‌گمان بهترین میراثی که میرلز برای جانشینان خود بر جای خواهد گذارد، اعتبار و احترام بانک مرکزی به‌عنوان نهادی است که هنوز به‌طور رسمی از دولت مستقل نشده است. زمانی که در سال ۲۰۰۳ میرلز صاحب کرسی ریاست بانک مرکزی برزیل شد، نرخ سود کوتاه‌مدت بانکی در این کشور به ۲۵ درصد رسیده بود. وی ابتدا از این که نرخ سود بانکی را افزایش دهد، دریغ نکرد، اما به مبارزه ریشه‌ای در این زمینه دست زد و هر زمان که وضعیت بازار اجازه داد اقدام به کاهش نرخ سود بانکی کرد و این رویه را به‌طور مداوم اجرا کرد. یان گولدفان، معاون سابق بانک مرکزی برزیل در این زمینه می‌گوید: «سابقه بانک مرکزی در این باره بسیار مثبت است. برای درک کاهش نرخ سود بانکی و تورم، نیازی نیست به زمان خیلی قبل برگردید.» اکنون نرخ سود تسهیلات کوتاه‌مدت بانکی به ۵/۱۱ درصد کاهش یافته و تورم سال‌جاری نیز ۷/۳ درصد برآورد می‌شود؛ آیا همین ۲ شاخص برای اثبات موفقیت میرلز کافی نیست؟
رئال، واحد پول برزیل، نیز طی ۳ سال اخیر روند تقویتی مناسبی را طی کرده و امکان کاهش بیشتر نرخ تورم و نرخ سود بانکی را نیز مهیاتر ساخته است.البته با وجود تمجیدات فراوانی که از بانک مرکزی برزیل می‌شود، تحلیل‌گران هشدار می‌دهند که دوران تمجید از میرلز به زودی به سر خواهد آمد و وی برای حفظ وضعیت فعلی، راه دشوارتری پیش‌ روی دارد. بهبود عظیم وضعیت اقتصاد برزیل و تقویت واحد پول آن، موتور رشد آن را تحت‌تأثیر تقاضای داخلی، تقویت کرده است. در کنار رشد تقاضای داخلی، افزایش جهانی قیمت مواد غذایی در حال بالا بردن نرخ تورم در این کشور است و رسیدن تورم به ۷/۳ درصد در سال ۲۰۰۷ از ۱/ ۳ درصد در سال ۲۰۰۶ نشانه توقف روند نزولی نرخ تورم در سال‌های اخیر است.اگرچه صادرات کالای برزیل به عملکرد قوی خود ادامه می‌دهد، برخی بخش‌های صنعتی در مقابل صادرات کالاهای چینی و تقویت واحد پول ملی برزیل، در حال آسیب دیدن هستند. برخی اقتصاددانان معتقدند این وضعیت، اقتصاد برزیل را دو شقه خواهد کرد: «کالاهای رقابتی» و «صنایع رو به زوال» و در این میان، سیاسیون نیز همواره از بانک مرکزی می‌خواهند ارزش رئال را افزایش دهد، عملی که به تضعیف صادرات می‌انجامد. میرلز، چین را رقیب سرسخت برزیل در بعضی بخش‌ها می‌داند ولی بر افزایش صادرات این کشور تأکید می‌ورزد.به گفته او، کالاها فقط ۳۰ درصد صادرات برزیل را تشکیل می‌دهند و صادرات صنایع مربوط به فن آوری‌های نوین همچون هوانوردی به سرعت در حال افزایش است.او می‌گوید: «موتور صادرات به سرعت در حال فعالیت است و وظیفه ما این است که بازارهای ارز را کاملاً پویا نگه داریم، بدون این که با حمایت از بخش‌های خاصی از اقتصاد در روند حرکتی آن انحراف ایجاد کنیم.»
● ذخایر و ارتباطات
میرلز، برقراری ارتباط مناسب با بازار را دیگر نمره مثبت در کارنامه خود می‌داند: «ارتباط بانک مرکزی با بازار نسبت به چند سال قبل بسیار بهتر شده و در چند سال آینده بسیار بهتر هم خواهد شد.» وی برای اثبات مدعای خود به آشفتگی بازار این کشور در اواسط تابستان امسال اشاره می‌کند که با صدور چندین بیانیه و چندین مصاحبه خبری توانست درباره ثبات بازار برزیل، اطمینان دهد. در سال ۲۰۰۴ او اعلام کرد که بانک مرکزی قصد ایجاد ذخایر بین‌المللی و کاهش مداخله را در بازار ارز دارد.این برنامه، موفقیت غیرمنتظره‌ای را به‌دنبال داشت و برزیل اکنون ۱۶۰ میلیارد دلار ذخایر ارزی دارد، حال آن که به هنگام تصدی میرلز، این رقم فقط ۴۰ میلیون دلار بود. بانک مرکزی برزیل در شرایط فعلی قصد تنوع دادن به ذخایر ارزی خود، شیوه‌ای که چین و برخی کشورهای خاورمیانه‌ای برای کاستن از زیان تضعیف دلار در پیش گرفته‌اند، ندارد.میرلز معتقد است که اکثر بدهی‌های خارجی برزیل به واحد پول دلار هستند و حفظ ذخایر دلاری برای این کشور، منطقی است. البته او اذعان می‌کند که برزیل از این پس با افزایش ذخایر ارزی خود اقدام به متنوع ساختن آن خواهد کرد.

منبع : ماهنامه دنیای اقتصاد