پوشش بدن طیور

پرندگان از مهره داران خونگرم هستند که در سیر تکامل از خزندگان منشاء گرفته اند .اگرچه تشابهات زیادی بین خزندگان وپرندگان وجود دارد ، ولی تفاوتهای آنها نیز بسیار زیاد است . خزندگان از مهره داران خونسرد هستند ، یعنی درجه حرارت بدن آنها تنظیم نمی شود و معمولابستگی به درجه حرارت محیط دارد .پرندگان خونگرم هستند ، یعنی درجه حرارت بدن آنها نسبتا بالا و معمولا ثابت است . خزندگان و پرندگان هر دو تخمگذارند و تخمهای آنها در خارج از بدن نمو می کند ، ولی خزنده ماده تخمهای خود را روی خاک و ماسه می گذارند وحرارت محیط برای نمو جنین داخل تخم کافی است . رشد طبیعی جنین داخل تخم مرغ وقتی رخ می دهد که مرغ در کنار تخم مرغ باشد و حرارت بدنش را تمام دوران نمو جنینی به تخم مرغ منتقل نماید . اغلب پرندگان قادر به پروازند در حالیکه خزندگان پرواز نمی کنند .
پوشش بدن طیور از پر، پوست و یک بافت پوششی فلسی شکل که تکامل یافته تر از پوست خزندگان است تشکیل شده است.
● پرها
پوشش پر در پرندگان را می توان عامل تمایز این گروه از سایر مهره داران دانست .
در سیر تکامل پرندگان ، بیشتر قسمتهای فلسی خزندگان تبدیل به پر شده است . هم پر و هم فلس از پروتئین مشابهی به نام کراتین ساخته شده اند .
پرها اعمال متنوعی دارند :
۱) به پرواز کمک می کنند .
۲) به حفظ درجه حرارت بدن کمک می کنند .
۳) پرنده را از برف و باران حفظ می نمایند
۴) پرنده را در مقابل صیادان استتار می کنند .
۵) باعث جذابیت پرنده در بین پرندگان همان گروه می شوند .
● اجزای پر :
پر از یک ریشه به نام کالاموس تشکیل یافته که یک ساقه بلند یا محور به نام راکیسبه آن متصل شده است .بارب ازساقه منشعب می گردد ، بار بیول ازبارب منشعب گشته و باربیسل از باربیول جدا می شود. .تمام قسمتها به استثناء ساقه تشکیل شبکه ای را می دهند که این شبکه در قسمت پایه پر وجود نداسته ودارای ساختمانی سست بوده و باعث رشت فلوت می شود که اغلب رنگ آن با بافت اصلی فرق می کند.
● چگونه پرها باز سازی می شوند :
اکثراً هنگام تولد بدون پر می با شند و به جز بالها ودم آنها ، بدنشان از پر نرم پوشیده شده است . این پرهای نرم به زودی بلند تر شده و قسمت اعظم آن بصورت ساقه پر تمایز می یابند .طی چند روز ساقه ها ویا محورها جوانه زده و قسمتهای دیگر پر ظاهر میشوند و تا ۴ تا۵ هفتگی تمام بدن از پر پوشیده می گردد . اولین پرها بزودی می ریزند و پرهای جدید تا ۸ هفتگی بوجود می آیند . دوره سوم کامل شدن پرها درست قبل از زمان بلوغ است و اولین پرهای دوران بلوغ درپرنده بوجود آید . پرها ۴ تا۶ درصد وزن بدن را تشکیل می دهند که با سن وجنس ، این درصد تغییر می کند .پرندگان پیرتر وخروسها پرهای کمتری دارد .
● تولک رفتن سالیانه :
چون پرهای قدیمی می ریزند و می شکنند یا کشیده می شوند ، طیور بالغ طبیعی دارند که هر ساله به روشی پرهایشان را تجدید می کنند ، پرهای باقیمانده طی یک سال طبیعی می ریزند و پرهای جدید رشد می کنند . این روند را تولک رفتن می نامند .
در عالم وحش پرها بتدریج می ریزند و عوض می شوند و پرنده هیچگاه بدون پر نخواهند شد و همواره پرهای قدیمی و نو بر روی بدن پرنده وجود دارد . روند طبیعی ریختن پرهای قدیمی و رشد پرهای جدید ۳ تا ۴ ماه طول می کشد تولک رفتن و رشد پرهای جدید تحت کنترل هورمونی است . برای تولک رفتن باید در پایه و ریشه هر پر ، پر جدیدی رشد کند تا پر قدیم بیفتد . هورمنهایی که در تخمگذاری و کرچ شدن پرنده تاثیر دارند رشد جوانه پر را متوقف می کنند ، در نتیجه مرغهایی که تولک می روند بندرت تخمگذاری می کنند . اگر تخمگذاری به طور مصنوعی متوقف شود ( مثلاً با کاهش مصرف دان ) ، تولک رفتن خیلی سریع و به طور کامل رخ خواهند داد .
● شکل پرها :
علاوه بر اینکه شکل پرها به جنس بستگی دارد ، اندازه آنها درسطوح مختلف بدن نیز متفاوت است و هورمونهای جنسی عوامل موثر در اختلاف شکل پرها در جنسهای مختلف می باشند . این هورمونها باعث رشد طولی و تا حدی رشد عرضی پرهای خاصی از خروسها می شوند ، مثل پرهای گردن،‌ زین ، داسی دم و داسی زیر دم.
● نواحی پرها :
پرها بصورت یکنواخت تمام بدن را نمی پوشانند ، اما رشد پرهای نواحی مختلف در ردیفهایی صورت می گیرد . ده نوع ناحیه برای رشد پرها وجود دارد : شانه ، ران ، دم ، سینه ، گردن ، شکم ، ساق پا ، پشت ، بال و سر .
زمان ظهور پرها بر بدن به قرار زیر است :
▪ شانه و ران ۲ تا ۳ هفتگی
▪ پشت ۵ تا ۶ هفتگی
▪ دم و سینه ۳ تا ۴ هفتگی
▪ بال و سر ۶ تا ۷ هفتگی
▪ گردن ، شکم ، ساق ۴ تا ۵ هفتگی
● رنگ پرها :
پرها واجد رنگهای متفاوتی می باشند و در یک پر نیز ممکن است رنگهای متفاوتی مشاهده شود . در بسیاری موارد این اختلاف رنگها به ناحیه قرار گرفتن پر نیز بستگی دارد .
طرز قرار گرفتن پرها بر روی بدن مرغ و خروس متفاوت است . رنگ پرها و الگوی قرار گرفتن آنها در نتیجه ژنتیک به اضافه هورمونهای جنسی است .
● پوشش موی روی پرها :
غده اوروپیژیال یا غده پرین بر روی ناحیه پشتی دم قرار گرفته و تنها غده ترشحی پرندگان است که به سطح بدن باز می شود . این غده ، مومی چرب ترشح می نماید که پرنده آن را به وسیله منقار خود روی پرهایش پخش می کند . این ماده پرهای پرنده را مقابل آب غیر قابل نفوذ می کند . پرها آب جذب نمی کنند و آب به سرعت از روی آنها عبور می کند .

۱- homotherm
۲- poikilotherm
۳- calamus
۴- rachis
۵- barbs
۶- barbules
۷- barbicels
۸ - fluff : پرهای کرک مانند
۹- molting
۱۰-hackle
۱۱- saddle
۱۲- sickle
۱۳- lesser sickle
۱۴-uropygial gland
۱۵- preen gland
اقتباس از کتاب راهنمای کامل پرورش طیور ترجمه دکتر محسن فرخوی,مهندس تقی خلیقی سیگارودی,دکتر فریدون نیک نفس

منبع : موسسه مرغداری ایران