کویر هفت هزار ساله در اوج زیبایی

كاشان مجموعه‌ای از زیبایی‌ها و دیدنی‌های طبیعی و تاریخی است. بدون شك آثار و دیدنی‌های این شهرستان و شهرهای تابعه همچون قمصر، نیاسر، برزك و… نیاز به زمان بیشتری دارد. آرزو می‌كردیم كه ای كاش فرصت بیشتری داشتیم كه از همه دیدنی‌های این شهرستان بازدید كنیم، اما … به هر تقدیر با دعوت فرماندار كاشان و همراهی و مساعدت شهرداری كاشان، شهردار نیاسر (مهندس رسولی‌منش) شهردار قمصر (مهندس صادقی) شهردار برزك (مهندس محمدی) و… این بخش از نشریه تهیه و تقدیم شما خوانندگان عزیز می‌شود. لطفاً مطالعه فرمائید.
● باغ فین
از اصفهان كه به كاشان وارد می‌شویم اولین اثری كه جلب توجه می‌كند باغ فین كاشان است. باغ فین، شاید یكی از مشهورترین و پربیننده‌ترین باغ‌ها و موزه‌ها در ایران باشد با تلاش رضوانیان مسوول گردشگری كاشان دو شب را در این باغ بسیار زیبا اقامت می‌كنم اقامت در خانه‌ای كه امیركبیر چهل شبانه‌روز در آن اقامت داشت و پس از آن به شهادت رسید. این باغ در جنوب كاشان و در مجاورت چشمه سلیمانیه و به مساحت نزدیك به ۲۴ هزار متر مربع قرار دارد و شامل مجموعه‌های سردر و برج و بارو- شتر گلوی صفوی- شتر گلوی قاجاری- حمام كوچك- حمام سلطنتی- بنای خلوت كریم‌خانی- اتاق شاه‌نشین، موزه و… می‌باشد. از دیگر وقایع مهم سیاسی و تاریخی كه در این باغ رخ داده است می‌توان به تاجگذاری شاه اسماعیل و شاه عباس دوم اشاره كرد.
نشانی: انتهای خیابان امیر كبیر.
● تپه‌های باستانی سیلك Sialk (هفت هزار سال قدمت)
این تپه‌ها در ۳ كیلومتری جنوب غربی كاشان قرار دارد كه بنابر تحقیقات باستان‌شناسی یكی از نخستین مراكز تمدن و اسكان بشر ماقبل تاریخ شناخته شده است. سیلك در حال حاضر مشتمل بر یك تپه شمالی و یك تپه جنوبی است كه به فاصله ۵۰۰ متر از یكدیگر قرار دارند و در جلوی آنها گورستانهایی از انسانهای ماقبل تاریخ وجود دارد. با توجه به بررسی‌های علمی پروفسور گریشمن در سال ۱۳۱۱ شمسی (۱۹۳۳) میلادی قدمت این تپه‌ها به هزاره پنجم تا اول قبل از میلادی می‌رسد و آثاری از اشیاء باقیمانده آن در موزه‌های لوور فرانسه، ملی ایران و باغ فین موجود می‌باشد. این مكان در تاریخ ۱۳۱۰ جزء آثار ملی به ثبت رسید.
نشانی: كیلومتر ۳ خیابان امیركبیر- جنب شهرك امیرالمومنین (ع).
● خانه بروجردی
خانه بروجردی از مشهورترین خانه‌های تاریخی این شهر است. خانه‌ای فوق‌العاده زیبا كه در سال ۱۲۷۵ هجری قمری توسط استاد علی مریم یكی از معماران معروف كاشان ساخته شد خانه بروجردی از مشهورترین خانه‌های تاریخی این شهر است. خانه‌ای فوق‌العاده زیبا كه در سال ۱۲۷۵ هجری قمری توسط استاد علی مریم یكی از معماران معروف كاشان ساخته شد. اداره میراث فرهنگی و گردشگری كاشان نیز در همین خانه قرار گرفته است. برای هماهنگی و برنامه‌ریزی بازدید از كاشان و شهرهای اطراف به دعوت رضوانیان به خانه بروجردی می‌رویم.
مساحت این بنا حدود ۳۰۰۰ مترمربع و شامل دو حیاط اندرونی و بیرونی است نقاشی‌های این بنا در شیوه‌های متنوع و با رنگ و روغن و آبرنگ و زیر نظر هنرمند نامدار، مرحوم میرزامحمد خان غفاری ملقب به كمال‌الملك طراحی و اجرا شده است. در بام تالار نیز نورگیرها و بادگیرهای بسیار جالب خودنمایی می‌كند كه از نظر طرح و اجرا در زمره آثار بدیع معماری سنتی ایران است.
● خانه طباطبایی
این خانه در جوار بقعه مباركه امامزاده سلطان امیر احمد قرار دارد و به خاطر اینكه سنگ بنای این خانه را به شخصی به نام حاج سید جعفر طباطبایی بنا نهاده است به خانه طباطبایی مرسوم و مشهور گردیده است. این خانه در زمینی به مساحت ۴۷۳۰ متر مربع و در حدود سال ۱۲۵۰ ه.ق با مهارت و هنرمندی معمار معروف كاشانی استاد علی مریم احداث گردیده است. مبنای این خانه شامل ۵ درب ورودی و چهار حیاط بزرگ می‌باشد. قسمت اندرونی عمارت، ضلع شمالی بنا می‌باشد كه شامل اتاق پنج دری ساده و سرداب بزرگ با مشخصات منحصر به فرد بادگیر، سقف ضربی، نوع مصالح به كار رفته و دو جداره بودن بدنه و دو حیاط می‌باشد. قسمت بیرونی شامل تالار بزرگ (اتاق شاه‌نشین) در مركز با نورگیرها و پنجره‌های مشبك و دو جداره كه عمودی باز و بسته می‌شود به همراه یك حیاط اصلی و یك حیاط كه متعلق به خدمه بوده است. این خانه در تاریخ ۱۳۵۵ جزء آثار ملی به ثبت رسید.
● خانه عباسیان
مجموعه‌ی عباسیان بنابر نظر كارشناسان معماری جزء برجسته‌ترین آثار معماری اسلامی و یكی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسكونی اسلامی است این مجموعه در سال ۱۲۴۵ هجری قمری در محله‌ی سلطان امیراحمد ساخته شده است. صاحب اولیه بنا شخصی به نام مرحوم حاج محمد ابراهیم تاجر بوده كه ایشان یكی از تجار خوشنام كاشان بوده است. مجموعه‌ی عباسیان بنابر نظر كارشناسان معماری جزء برجسته‌ترین آثار معماری اسلامی و یكی از نامزدهای دریافت جایزه بهترین بناهای مسكونی اسلامی است. معمار این خانه مشخص نیست. این مجموعه به مساحت حدود ۵۰۰۰ متر مربع شامل ۵ حیاط است كه معماری آن به صورت گودال باغچه و یكی از حیاط‌های آن به صورت دو طبقه با حیاط مسقف ساخته شده است. خانه‌های عباسیان به لحاظ معماری، دارای طرحی بسیار قوی و غنی و از نظر تزیینات گچ‌بری و نقاشی و كاربری تزیینات معماری اسلامی نظیر: رسمی‌بندی، یزدی‌بندی، كاربندی، قطاربندی، مقرنس و مشبك در اوج زیبایی و ظرافت است. این خانه در تایخ ۱۳۷۷ جزء آثار ملی به ثبت رسید.
● خانه عامریها
این خانه در محله‌ی سلطان امیراحمد واقع شده است و بزرگترین خانه‌ی تاریخ كاشان به شمار می‌رود. قدمت اولیه‌ی این خانه به زمان زندیه برمی‌گردد، كه حیاط‌های اصلی اندرونی و بیرونی در همان زمان ساخته شده است. سپس در زمان قاجاریه توسط حسام‌السلطنه حیاط‌هایی به این خانه اضافه شده است. این خانه شامل ۷ حیاط و حدوداً ۸۵ اتاق می‌باشد كه ۵ حیاط آن مرمت شده و قابل بازدید می‌باشد. سیستم معماری آن به صورت گودال باغچه می‌باشد و در تمام حیاط‌های این خانه سیستم حوضخانه و گردش جریان آب طراحی شده است كه در تابستان استفاده می‌شده است. طراحی و معماری این خانه به دلیل داشتن مسیرهای زیرزمینی در نوع خود بی‌نظیر می‌باشد. مساحت این خانه حدوداً ۷۰۰۰ متر مربع می‌باشد.
● مجموعه‌ی تاریخی بازار
یكی از مهمترین آثار تاریخی و دیدنی كاشان مجموعه‌ی بازار است. قدمت این بازار را مربوط به دوران سلجوقی می‌دانند اما دوران رواج بازار مربوط به زمان صفویه و به خصوص دوران شاه عباس اول است به همین علت اكثر سیاحان و جهانگردانی كه در زمان صفویه و قاجاریه به ایران آمده و از كاشان هم بازدید كرده‌اند و عظمت و شكوه بازار كاشان را ستایش كرده‌اند. در مجموعه تاریخی بازار علاوه بر راسته بازارهای اصلی نظیر: مسگرها، زرگرها، كفاشها، بزازها و بازارچه‌های میانچال، ملك، ضرابخانه و رنگرزها، مساجد، بقاع، كاروانسراها، تیمچه‌ها، حمام‌ها و آب‌انبارهای متعدد و مختلفی بالغ بر ۶۰ اثر تاریخی كه هریك در دوره خاصی ساخته شده‌اند وجود دارد. ضمناً مراكز مختلف فرش فروشی، صنایع دستی و سوغات كاشان در این بازار به چشم می‌خورد این مجموعه به سال ۱۳۵۵ به ثبت آثار ملی رسید.
نشانی: میدان كمال‌الملك- ابتدای خیابان بابا افضل.
● مسجد جامع
این بنا مربوط به قرنهای اولیه‌ی اسلامی است كه از دیگر بناهای تاریخی كاشان، دارای قدمت بیشتری است. این بنا دارای مناره آجری زیبایی است كه دارای كتیبه آجری و به خط كوفی و دارای تاریخ ۴۶۶ ه.ق است كه نشان دهنده اهمیت و اعتبار مسجد در دوره‌ی سلجوقیان می‌باشد. در لایه‌برداری‌های اخیر از گچ‌بری‌های محراب عصر سلجوقی، آثار و تزییناتی متعلق به دوره آل بویه كشف و شناسایی شده است. در شبستان تابستانی این بنا كه در زیر شبستان زمستانی قرار دارد طرحهای بسیار زیبای كاشیكاری دیده می‌شود و در كف این شبستان آثاری از كوره‌های پخت ظروف چینی توسط كارشناسان سازمان میراث فرهنگی كشف شده است. این بنا دارای گنبدی آجری است كه پس از زلزله معروف سال ۱۱۹۲ ه. ق كه مسجد آسیب فراوان دید به وسیله عبدالرزاق‌خان كاشی به صورت اساسی تعمیر شد و این موضوع در كتیبه‌ی خط ثلث در زیر گنبد مسجد به سال ۱۲۰۷ ه. ق مشخص شده است.
● ابیانه
این روستای كاهگلی ارغوانی در دامنه شمال غربی كوه كركس و در حدود ۷۰ كیلومتری كاشان قرار دارد. این روستا ضمن آنكه یكی از خوش آب و هواترین روستاهای منطقه كاشان است، یكی از زیباترین روستاهای ایران و جزء كهن‌ترین آنها از حیث معماری سنتی می‌باشد كه آثاری از دوره هخامنشیان تا قاجاریه در این منطقه دیده می‌شود. بافت فشرده روستا، كوچه‌های پیچ در پیچ، ساباتهای (راهروهای روپوشیده) زیبا و سایه روشنهای دلپذیر ناشی از آنها، مسجد جامع و پنجره‌های مشبك و زیبای آن (با تاریخ ساخت ۷۶۶ ه.ق)، آتشكده هاریاك و حفظ آداب و رسوم زندگانی به خصوص طرز لباس پوشیدن سنتی مردم روستا مورد توجه و همگی حكایت از تاریخی كهن و فرهنگی غنی و اصیل دارد. این اثر در سال ۱۳۵۴ جزء آثار ملی به ثبت رسید.
نشانی: كیلومتر ۷۰ جاده قدیم كاشان- نطنز

منبع : روزنامه تفاهم