آرامش، نشاط و شادابی فرزندان

انسان امروز، انسان تنهاست. انسانی که در ازدحام و هیاهوی عصر ارتباطات راه گم کرده است. انسان امروز نیازمند خلوتی تازه است. نیازمند فرصتی برای نجوا و نیایش، مجالی برای تفکر، مجالی برای بازیابی و بازگشت به خویشتن. مجالی برای خلوتی تازه با خدا، حضور در دروازه آسمان، عبور از کوچه آسمان. انسان امروز، موجودی «تنها» و «سرگشته» است که در بازار مکاره «دیده‌گرایی» به خرید «رنگ‌ها و تصویرها» رفته است و دلش را به ثمن بخس به فروش گذاشته است.
سیراب نشدن فرزندان از محبت و عاطفه کافی، عدم تعادل روحی و روانی را به‌دنبال دارد، نا آشنایی خانواده‌ها به روش‌های مؤثر تعلیم و تربیت را می‌توان با آموزش احساس مسؤولیت در برابر خود، خانواده، واقع بینی توام با نگرش مثبت، تقویت روحیه همکاری و کار گروهی، آموزش مهارتهای زندگی، تقویت مهارت ادراکی، و..... به کمک کلیه دست‌اندرکاران محیط آموزش تا حدود زیادی حل کرد تا نهایتا محیطی شاداب، سازنده، قانونمند ایجاد شود و نتیجتا فرزندانی مفید، هدفمند و کاربردی به بار آید.
● نقش خانواده در شادابی و نشاط فرزندان
جهان هستی در نتیجه تلاش مداوم و همکاری مجموعه‌ای عظیم به‌وجود آمده ودر تلاش و پویایی این اعضا است که هر روزحیاتی نو اقامه می‌کند. چنانکه مصداق بارز این کلام است که: «ابروبادومه وخورشید و فلک در کارند.»
اولیای شاداب و سرزنده می‌توانند با به‌وجود آوردن فضایی مناسب و بعضا راهنمایی‌های لازم محیطی امن و آرام برای فرزندان ایجاد کرده و رابطه صمیمی و عاطفی میان آنان پیوندی نا گسستنی باشد تا از گرایش به بسیاری از معضلات اجتماعی پیشگیری کند. طلب یاری و همفکری ازفرزندان حس اعتماد به نفس و خود باوری را در آنان افزایش داده و باعث می‌شود آنان بپذیرند عضو مهمی از خانواده هستند و مورد توجه و نیاز دیگرانند. گردش‌های هفتگی، ماهانه و حتی سالانه به تجدید قوای روحی خانواده کمک می‌کند در نتیجه با نشاط و شادابی والدین، فرزندان اطمینان خاطر یافته و به‌دور از تنش‌ها، اضطراب‌ها، استرس‌ها به حرکت در مسیری صحیح هدایت می‌شوند. یک خانواده مقید به اصول اخلاقی و دینی می‌تواند نشاطی پایدار در وجود فرزندان ایجاد کند. با به‌کارگیری موارد ساده اما مهم زیر می‌توان محیطی با نشاط و شاداب داشت:
۱) فعال باشید و خود را مشغول نگه دارید.
۲)وقت بیشتری را به روابط اجتماعی اختصاص دهید.
۳) حتی‌المقدور از نگرانی دست بردارید.
۴) سطح انتظارات و آرزوهایتان را پایین بیاورید.
۵) تفکر مثبت و خوش بینانه را در خود بپرورانید.
۶) در زمان حال زندگی کنید.
۷) سعی کنید شخصیتی سالم داشته باشید.
۸) برون‌گرا و اجتماعی باشید.
۹) خودتان باشید.
۱۰) احساسات منفی و مسائل منفی را از ذهن خود دور کنید.
۱۱) با داشتن روابط سالم خود را شاد نگه دارید.
۱۲) شادی را در درجه اول اهمیت قرار دهید.
تمامی این آموزشها، فرصتهایی هستند برای فرزندان که حس عزت نفس و انعطاف‌پذیری را در خود افزایش داده و فراگیرند و روزی در می‌یابند که سلامت روحی وروانی بزرگ‌ترین گوهر ارزنده یک زندگی شاد است.
● آرامش و نقش آن در زندگی
ما خواهان آرامش و جویای شادی و نشاط هستیم و می‌خواهیم این مفاهیم را در جهان انتشار دهیم. آرامش راه و رسمی است که هیچ‌گاه انسان را به سرگردانی وبحران نمی‌کشاند. بیایید تا شقایق هست زندگی کنیم و در کمال آرامش، شادی، نشاط ودوست داشتن، یکدیگر را تجربه کنیم، بیایید تا نیلوفر زنده است از تلخی، ناکامی، ترس و تشویق بگریزیم و امید و تلاش برای حال و آینده را همراه زندگی خود کنیم. همواره تفکرات مثبت داشته باشید و این جملات را تکرار کنید:
ـ اکنون می‌دانم زندگی ام از آرامش و هماهنگی برخوردار است.
ـ همه چیز را همان‌گونه که هست می‌پذیرم.
ـ من به زندگی احترام می‌گذارم و برای بهبود آن تلاش می‌کنم.
ـ من در حال زندگی می‌کنم ودرهرلحظه زندگی ام کاملا حضور دارم.
ـ من به آینده امیدوارم.
ـ من فقط حرف نمی‌زنم، عمل می‌کنم.
ـ من به همه چیز به دیده مثبت می‌نگرم.
ـ اکنون آرامش بیشتری را به زندگی ام راه می‌دهم.
ـ همه را دوست دارم و معتقدم همه نیز مرا دوست دارند.
▪ پس می‌توان:
- به مکان آرام و ساکتی رفته و یا زیر درختی نشسته و با طبیعت سخن گفت.
- آرام و بی‌حرکت، عمیق و آهسته نفس کشیده با هر دم خوبیها را وارد و با هر بازدم بدی‌ها را به بیرون منتقل ساخت.
- به آهنگ درونتان گوش داده و احساس کنید در کنار دریایی آرام نشسته‌اید.
● راهکارهای مناسب جهت ایجاد آرامش در زندگی
اگر می‌خواهید بدون دغدغه و آرامش زندگی کنید و استرس و فشارهای روانی محیط زندگی خود را به حداقل برسانید و به بهترین نحو از عهده وظایف روزمره تان برآیید؛ به این توصیه‌ها عمل کنید:
- به توانایی‌های جسمی و روانی خود توجه کنید و بیش از حد از خودتان انتظار نداشته باشید، به یاد داشته باشید که ظرفیت هر فرد با افراد دیگر متفاوت است. از این رو خودتان را با دیگران مقایسه نکنید و فقط خودتان باشید.
- آنچه راکه فکر می‌کنید درست است انجام دهید، نگران نباشید که دیگران در باره شما چگونه می‌اندیشند. در یک کلام خود را از قید طرز تلقی مردم به خود برهانید.
- هر فرد برای رشد و تعالی خود به نظرات و عقاید دیگران نیازمند است اما این نظرات را صرفا به‌عنوان اطلاعات بپذیرد نه قضاوت و داوری.
- به خودتان خیلی سخت نگیرید و مقررات سخت و انعطاف‌ناپذیر وضع نکنید، نظم و انضباط خوب است اما به شرط آنکه آزار دهنده نباشد و آسایش را از شما و اطرافیانتان سلب نکند.
- نگران نباشید که چرا به همه کارها به‌طور همزمان نمی‌رسید.
- به مشکلات، درگیری‌ها و تغییرات به عنوان مسائل عادی زندگی بنگرید نه به عنوان تهدید و یک موقعیت مخاطره‌آمیز.
- همه انسان‌ها نقاط قوت وضعف دارند نقاط قوت خود راتقویت و نقاط ضعف خود را کاهش دهید.
- احساس مسؤولیت با احساس نگرانی متفاوت است و این مربوط به شیوه تربیتی افراد است اما شما با تمرین می‌توانید احساس مسؤولیت را در خود تقویت کرده و نگرانی را فراموش کنید.
- در زندگی تعادل برقرارکنید، تصمیم بگیرید چه می‌خواهید و برای رسیدن به هدف تلاش کرده، از زیاده روی بپرهیزید.
- استراحت را فراموش نکنید. تفریح، مسافرت، ورزش، روحیه خسته و کسل را ترمیم می‌کند و به روح آرامش میدهد.
● تأثیر نماز در تامین نیاز درونی و روانی انسان
بدون شک انسان برای گریز از توحش و راهیابی به زندگی انسانی و حیات طیبه و رهایی از یاس و افسردگی به یک عامل مهارکننده نیازمند است که روح او را در کنترل و تسخیر خود قرار دهد وبه هنگام پژمردگی و افسردگی او را طراوت بخشد. در میان تمامی امواج نگرانی و اضطراب قران کریم «ذکر خدا» را به عنوان برترین داروی آرام بخش و شفادهنده قلب‌ها معرفی می‌کند و «نماز» را به عنوان مصداق برتر ذکر می‌کند. نماز تمام عوامل روانشناسانه وحتی قوی‌ترین آنها را در خود جمع کرده است و به فرد اعتقادی پولادین برای تحقق آرمان‌های فکری‌اش می‌بخشد. هیچ چیز مثل نماز نمی‌تواند به اصلاح درونی افراد بپردازد و پاکسازی روان انسان راتحقق بخشد، به طوری‌که تمامی رفتار او متأثر از این روان‌پاک باشد. تمرکز و آرامش روان را در انسان احیا می‌کند. نماز یک تصفیه‌گر درونی برای روح و عمل انسان است و دادگاه وجدان انسان را بیدار و فعال می‌کند.
● چگونه می‌توان زندگی راپر بار، آینده را پر امید و محیط را پر نشاط ساخت؟
ضرب المثل فارسی «افسرده دل، افسرده کند انجمنی را» از کلمات قصاری است که گویای بسیاری از واقعیت‌ها و تلخی‌های زندگی فردی، خانوادگی و اجتماعی برخی از افرادی است که از سلامت روحی و جسمی و نشاط و خودباوری کافی برخوردارنیستند.
● چگونه می‌توان زندگی را پر بار، آینده راپر امید و محیط را پر نشاط ساخت؟
زندگی پر بار وپر نشاط بدون سلامت فکری، روانی و جسمی فراهم نمی‌شود. از سوی دیگر، زمینه‌های سلامت فکری، روانی وجسمی با داشتن اعتماد به نفس و خود باوری فراهم می‌شود. پس انسان می‌تواند با تقویت روحیه خودباوری و اعتماد به نفس، سلامت فکری، روحی و جسمی خود را باز یابد و زمینه را برای زندگی پرنشاط، شاداب و پر بار فراهم سازد.
ورزش به عنوان یک عمل تفریحی و نشاط آور و سرگرم کننده در اوقات فراغت است و باعث حفظ سلامت بدن وجسم می‌شود.
بهداشت روانی هم وسیله‌ای برای رسیدن افراد به زندگی کامل‌تر، شادتر، هماهنگ‌تر ومؤثرتر است. بهداشت روانی با موضوع درک و شناخت فرد از خود و دیگران ارتباط دارد و شامل توانایی‌های ذهنی و بالقوه فرد، رضایت و خشنودی از هیجانات و عواطف مثبت و کنترل هیجانات منفی است.
هدف بهداشت روانی «رسیدن به یک زندگی تکامل‌یافته، شادتر، هماهنگ تر و کارآمدتر» است. شادکامی و خوشبختی نسبی است لیکن نوجوانی که از روابط سالم، سازنده ومطلوب خود با همسالان و برنامه‌ریزی مشخص در زندگی برخوردار است، فردی با نشاط و شاد خواهد بود. والدین شاد و محیط خانواده خوشایند، فرزندانی شاد به بار می‌آورند. محیط آموزشی مطلوب نیز بر روحیه نوجوان اثر می‌گذارد.
- فشارهای ناشی از اشتغال طولانی ذهنی و جسمی (به‌خصوص ذهنی) علاوه بر از دست دادن نشاط و تعادل حیاتی فرد عامل مهمی در بروز بسیاری از اختلالات روانی، استرس‌ها، افسردگی‌ها می‌شود.
- اوقات فراغت باعث جبران صدمات جسمی و روانی ناشی از هیجانات مداوم کاری و نیز رهانیدن انسان از کسالت ناشی از یکنواختی و انجام دادن وظایف روزانه می‌شود. برخورداری از یک برنامه جامع و پرداختن به امور تفریحی و فرهنگی که بر اساس میل و رغبت فرد صورت می‌گیرد نوعی رضایت خاطر وآرامش خیال را در فرد ایجاد می‌کند و باعث می‌شود آرامش و آسایش لازم کسب شود.
- توانایی ایجاد و برقراری دوستانه در سلامت روانی و اجتماعی نقش بسیار مهمی دارد.
● راز شاد زیستن
در خصوص با نشاط بودن و داشتن زندگی همراه با شادی و آرامش مطالعات و بررسی‌های زیادی انجام گرفته است. شاد زیستن نیازمند توجه به ابعاد مختلفی در زندگی فردی و اجتماعی است که در اینجا به برخی از راهکارهای آن اشاره می‌شود:
- افکار شاد و سالم داشته باشید و به خود تلقین کنید که تا این لحظه را به بهترین طریق ممکن زندگی کرده‌اید.
- در حال زندگی کنید. اگر به لحظه حال نظر داشته باشید هیچ مشکل بزرگی وجود نخواهد داشت.
- سرزنش کردن و احساس گناه داشتن هر دو احساساتی خطرناک و مخربند، وقتی به سرزنش خود و دیگران می‌پردازیم از مساله اصلی غافل می‌شویم. انتخاب با ماست که مهار زندگی خود را به‌دست گرفته و در حال زندگی کنیم.
- لازمه شاد زیستن، جست‌وجوی زیبایی‌ها و خوبی‌هاست. این شما هستید که انتخاب می‌کنید چه چیزرا ببینید و به چه چیز بیندیشید.
- تفکر مثبت سازنده است زیرا دارندگان این نوع تفکر تنها به آنچه که مطلوب آنهاست، فکر می‌کنند.
- وقتی سپاسگزار نعمت‌های الهی هستیم، مرکز توجه خود را بر خواست‌های مطلوب قرار می‌دهیم.
● نتیجه‌گیری
شاداب‌سازی و ایجاد روحیه دانش‌آموزان و جلوگیری از افسردگی آنها باعث می‌شود افرادی هدفمند و کار آمد در جامعه داشته باشیم در این میان عوامل متعددی دست به‌دست هم داده تا بتواند این هدف محقق شود.
۱) مهمترین عامل نقش خانواده است، تربیت فرزند از اوان زندگی و ایجاد نشاط او وپیوند میان خانواده و مدرسه وتعامل این دو در ایجاد هماهنگی با هم می تواند روشی مؤثر برای ایجاد شادابی در فرزند پیدا و اجرا شود.
۲) از دیگر عوامل مهم نمازاست، نماز عاملی است مهار کننده روح انسان و باعث آرامش قلب و جلوگیری از اضطراب و افسردگی در شخص می‌شود، پس اجرای نماز جماعت وجلسات متعدد مربوط به نماز و اشاعه آن می‌تواند در شاداب‌سازی دانش‌آموزان مؤثر باشد.
پس با این تفاصیل می‌توان گفت با شاداب‌سازی محیط کمک شایانی به شادابی فرزندان و رشد همه جانبه (اخلاقی، آموزشی و......)آنها می‌شود.

آزیتا برآغوش
منابع و ماخذ:
۱ - دفتر امور زنان، (۱۳۸۵)، «آشنایی با مهارتها و شیوه‌های بهره یابی از امکانات آموزشی، فرهنگی، ورزشی».
۲ - مرآتی، کیانوش(۱۳۸۲)، «به شادی همی دار تن را جوان»، ماهنامه پیوند، شماره ۲۸۹، ص۱۱۳ تا۱۱۵.
۳ – صباغیان، زهرا(۱۳۸۴)، «مدرسه وتقویت نشاط و امید به زندگی»، ماهنامه پیوند، انجمن اولیا و مربیان، شماره ۳۰۹، ۳۱۰، ۳۱۱، ص۳۱، ۳۲، ۳۳.
۴ - طاهری، فرشته-میرحسینی، عصمت، (۱۳۸۵)، «اهمیت نماز و چگونگی جذب جوانان به این فریضه الهی»، ماهنامه تربیت، سال ۲۲، شماره ۲، ص۱۸.
۵ – غفاری چمستان، صفیه(۱۳۸۵)، «راهکارهای مناسب جهت ایجاد آرامش در زندگی»، ماهنامه تربیت، سال ۲۲، شماره۶، ص۳۰.
۶ – کاکیا، لیدا(۱۳۸۵)، «آرامش و نقش آن در زندگی، ارتباط پیوند، همدلی و آرامش»، ماهنامه تربیت، سال۲۱، شماره۸، ص۳۶، ۳۷.
۷ – محمودیان، طاهره(۱۳۸۳)، «شادابی و نشاط خانواده و تأثیر آن بر فرزندان»، ماهنامه تربیت، سال۲۰، شماره ۱، ص۵ تا ۸.
۸ – ترکمان، پری منظر(۱۳۸۵)، «مدرسه، مدرسه است»، رشد مشاور مدرسه، دوره یکم، شماره۳، ص۳تا۵.