سالمندی ایمن با استخوان‌های نشکن

دانشمندان امریكایی روش جدیدی برای وادار ساختن استخوان‌ها به تولید بافت‌های جدیدی ابداع كردند كه بدین ترتیب امید به درمان بیماری پوكی استخوان افزایش می‌یابد.
یك تیم از محققان موسسه پزشكی Hughes هاروارد با انجام آزمایشی دریافتند حجم استخوان‌ها با اصلاح ساختار پروتئینی در بدن موش‌ها قابل افزایش است. این محققان امیدوارند بتوانند این عمل را در بدن انسان با اثرات جانبی اندك در آینده به انجام برسانند. به نوشته مجله <سلول تكاملی> تعادل بین دو نوع سلول به استخوان‌ها امكان حفظ حجم خود را می‌دهد اما چنانچه این تعادل بر هم بخورد و حجم وسیعی از استخوان‌های تشكیل شده از بین رود، در آن صورت بیماری پوكی استخوان رخ می‌دهد.
محققان می‌گویند امكان حفظ این تعادل با اصلاح ساختار پروتئینی به نام NFATCI امكان‌پذیر است. این پروتئین در مركز اصلی سلول‌ها به آسانی حركت می‌كند و كمی بیش از حد معمول فعال می‌شود.
شاید شما هم از سالمندانی باشید كه به پوكی استخوان مبتلا هستند. اگر هم پا را از ۶۵ سالگی آن طرف‌تر گذاشته باشید، كم‌كم سر و كله پوكی استخوان پیدا می‌شود و شما در دلتان می‌گویید پیری است و هزار دردسر، یا روزگار جوانی به خیر.
● وقتی استخوان‌ها پوك می‌شوند
پوكی استخوان نوعی‌ بیماری است كه بر اثر تخریب بافت استخوانی رخ می‌دهد. اگر دوست دارید بدانید كه چرا استخوان‌های شما پوك می‌شوند باید گفت كه دست‌های پنهان گوناگونی در این جنگ علیه استخوان‌ها نقش دارند كه شاید هنوز بسیاری از انها برای انسان ناشناخته باشند.
بالا رفتن سن، یائسگی، سابقه فامیلی، وزن و اندازه استخوان‌ها، بیماری‌های زمینه‌ای، تغذیه نامناسب و مصرف برخی داروها، متهمان این پرونده هستند. بعد از سن ۳۰ سالگی به ازای هر ۱۰ سال به تدریج علائم كاهش توده استخوانی افزایش می‌یابد. شاید بتوان گفت زنان بیش از مردان این تجربه ناخوشایند را درك می‌كنند و هر قدر یائسگی زودتر آغاز شود بروز پوكی استخوان شدیدتر می‌شود.
در این مورد باید به خانم‌های چاق تبریك بگوییم و به خانم‌هایی كه دائم به فكر اندامی لاغرتر هستند، یك امتیاز منفی بدهیم چون زنانی كه بسیار لاغرند و استخوان‌بندی ظریفی دارند بیش از زنان چاق یا افرادی كه اسكلت‌بندی درشت‌تری دارند مستعد پوكی استخوان هستند. مصرف طولانی مدت داروهای حاوی كورتن نیز منجر به پوكی استخوان خواهد شد.
● زنان؛ قربانیان درجه اول
زنان در مجموع ۴ برابر بیشتر از مردان در معرض این‌بیماری قرار دارند. علت آن نیز ظریف بودن و كوچكتر بودن استخوان‌های زنان نسبت به مردان و تراكم بیشتر استخوان‌های مردان است. از بین رفتن قاعدگی عامل مهم دیگری در فرستادن بانوان به كام پوكی استخوان است.
یائسگی معمولا در سن ۵۰ سالگی رخ می‌دهد و با بروز آن هورمون‌های جنسی مانند استروژن در بدن خانم‌ها كاهش می‌یابد. استروژن نقش مهمی در استحكام استخوان‌ها برعهده دارد و به همین دلیل است كه اگر به دلیل جراحی تخمدان، تخمدان‌هایتان را پیش از سن یائسگی از دست داده باشید، پزشكان برای پیشگیری از پوكی استخوان برایتان هورمون تجویز می‌كنند.
تند راه رفتن، استفاده از پله به جای آسانسور،‌ كوهنوردی و نرمش‌های روزانه به ترمیم و ساختن بافت استخوان كمك شایانی می‌كنند، چون این فعالیت‌های فیزیكی موجب تقویت عضلات و افزایش تعادل بدن می‌شوند. بنابراین از سقوط و زمین‌خوردگی كه علت اصلی شكستگی استخوان‌ها در دوران سالمندی است، پیشگیری می‌كند.
● در استخوان چه خبر است؟
وقتی استخوان‌ها پوك می‌شوند، درونشان پر از تخلخل و منفذ خواهد شد. بنابراین، منتظرند كه با یك تلنگر ساده، بشكنند. در این موارد برای شكستگی استخوان نیاز به ضربه شدید و یا زمین‌خوردگی شدید نخواهد بود. ممكن است حتی فعالیت‌های ساده‌ای مانند جاروبرقی كشیدن و یا حتی سرفه كردن، چینی نازك استخوان‌های شما را ترك بزند. این گونه استخوان‌ها بخش زیادی از كلسیم و فسفر خود را از دست داده‌اند.
در مراحل اولیه ممكن است شما هیچ درد و یا عارضه‌ای را مشاهده نكنید ولی كم‌كم با پیشرفت بیماری سر و كله درد و ناراحتی نیز پیدا خواهد شد.
شما ممكن دچار كمردرد شوید و حتی ممكن است حس كنید قدتان به مرور زمان كوتاه می‌شود و اندام ظاهری شما شكل اصلی و اولیه خود را از دست می‌دهد. ویتامین D نقش مهمی در جذب كلسیم و فسفر به سمت استخوان‌ها دارد. بنابراین عدم مصرف ویتامین D به اندازه كافی و كلسیم در رژیم غذایی می‌تواند منجر به كاهش تراكم استخوان و ضعف استخوان‌ها و نهایت تخریب بافت استخوانی در سال‌های آینده شود.
● پیشگیری بهتر از درمان
۳ عامل برای حفظ سلامت استخوان‌ها ضروری‌اند: ورزش كردن منظم، مصرف كلسیم و به مقدار كافی و مصرف مقادیر كافی ویتامین D كه برای جذب كلسیم ضروری است. شما به راحتی با توجه به این ۳ عامل، به مبارزه با پوكی استخوان خواهید رفت.
شیر منبع غنی برای كلسیم است اما توجه كنید افزودن چای، پودر نسكافه، پودركاكائو و نیز اضافه كردن قهوه به شیر مانع جذب كلسیم می‌شود. از طرف دیگر از این پس دور كشیدن سیگار را خط بكشید. تحقیقات جدید نشان می‌دهد، نوشابه‌های گازدار نقش مهمی در پوكی استخوان بانوان ایفا می‌كنند بنابراین از این پس غذایتان را با نوشیدنی‌های طبیعی مانند دوغ كه سرشار از كلسیم نیز است، صرف كنید. تنها ۳۰ دقیقه ورزش كردن در طول روز اثرات چشمگیری از پیشگیری از پوكی استخوان دارد، امتحان كنید.
● واكسن پوكی استخوان در راه است
محققان اعتقاد دارند با تزریق واكسن ضد پوكی استخوان می‌توانید از شكستگی استخوان‌ها در سنین پیری پیشگیری كنید.
این واكسن بیشتر برای افراد میانسال و خانم‌های یائسه تجویز می‌شود تا بتوان پیش از اینكه استخوان‌ها استحكام خود را از دست دهند، از آن جلوگیری كرد. معمولا یك دوز ۵ میلی‌گرمی از این واكسن كه سالی یك بار تزریق می‌شود از بروز شكستگی و پوكی استخوان جلوگیری می‌كند. جالب است بدانید این كار فقط ربع ساعت از وقت شما را می‌گیرد. محققان می‌گویند این واكسن تا حدود ۷۰ درصد از شكستگی لگن و ۴۰ درصد از شكستگی كمر پیشگیری كند.
خانم‌های یائسه یكی از قربانیان اصلی پوكی استخوان هستند. از هر ۲ خانم بالای ۵۰ سال، یك نفر در طول سال، دچار شكستگی استخوان می‌شود، بنابراین این واكسن می‌تواند از این عوارض پیشگیری كند. به خانم‌ها توصیه می‌شود در طول زندگی خود به میزن كافی محصولات لبنی مصرف كنند و ورزش را هم فراموش نكنند.

شهرزاد منتظری

منبع : روزنامه سلامت