اوباما چطور با روسیه و اتحادیه اروپا کنار میآید

از زمان انتخاب باراک اوباما به‌عنوان رئیس‌جمهور آمریکا خیلی‌ها در مورد استراتژی دولت او در مناطق مختلف جهان گمانه‌زنی کرده‌اند. شاید استراتژی اوباما در خاورمیانه در اولویت توجه جهانی قرار داشته باشد اما واقعیت این است که مناسبات کاخ سفید با روسیه و اتحادیه اروپا نیز مدت‌ها است که در هوا معلق مانده و همگان منتظر استراتژی دولت اوباما در این خصوص هستند. چارلز کوپچان عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد روابط بین‌الملل در دانشگاه جورج تاون آمریکا در این راستا معتقد است محبوبیت نسبی اوباما و خارج شدن جورج بوش از صحنه سیاسی آمریکا می‌تواند فرصت خوبی باشد برای بهبود روابط آمریکا با روسیه و اتحادیه اروپا.
او در عین حال تاکید دارد که دولت اوباما از پروژه پر سر و صدای استقرار سپر دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک صرف‌نظر نخواهد کرد و به همین جهت نمی‌توان با اطمینان گفت که تنش‌ها در روابط مسکو و واشنگتن به همین زودی‌ها از بین خواهد رفت. جالب اینجا است که روز گذشته اعلام تعلیق برنامه روسیه برای استقرار موشک‌هایش در کالینینگراد هم مناسبات روسیه و آمریکا را وارد مرحله جدیدی کرده و می‌تواند به دراز شدن دست دوستی روسیه به سمت آمریکا تعبیر شود. مصاحبه سایت شورای روابط خارجی را با کوپچان می‌خوانید.
به قدرت رسیدن باراک اوباما در آمریکا باعث شده کنجکاوی ناظران بین‌المللی درخصوص استراتژی دولت وی در قبال روسیه و اتحادیه اروپا به‌شدت تحریک شود. فکر می‌کنید اوباما چه سیاستی را در این خصوص در پیش می‌گیرد؟
باراک اوباما هنوز پایش به کاخ سفید نرسیده فرمان تعطیلی زندان گوانتانامو را صادر کرد. این مساله برای اروپایی‌ها اهمیت زیادی داشت و قطعا آنها را نسبت به اوباما کاملا خوشبین کرده است. از طرف دیگر محبوبیت نسبی اوباما و تمام شدن کابوس جورج بوش باعث شده که امیدها نسبت به بهبود اوضاع بیشتر شود. اما مساله روسیه شرایط متفاوتی دارد. اوباما باید کاملا مناسبات کاخ سفید با روسیه را بررسی کند و رویکرد دولت خودش را در این خصوص تعیین کند. مناقشه گرجستان باعث شد که خلاء بزرگی در این مناسبات ایجاد شود و حالا به نظر می‌رسد که آمریکا و اتحادیه اروپا برای رسیدن به رویکردی واحد در قبال روسیه کار سختی در پیش رو داشته باشند. ‌
علاوه بر مناقشه گرجستان، بحران گازی اروپا هم باعث شد بدبینی اروپایی‌ها نسبت به کرملین افزایش پیدا کند. به نظر شما آمریکا، ‌ناتو و اتحادیه اروپا با توجه به این شرایط چگونه با کرملین کنار خواهند آمد؟
رویکرد آمریکا و اروپا در قبال روسیه شباهتی به هم نداشته و این مساله را در جریان مناقشه گرجستان به وضوح دیدیم. در آن زمان آمریکا سعی داشت صرفا از گرجستان حمایت کند و کل تقصیر را به گردن روسیه بیندازد. کاخ سفید در عین حال می‌خواست روسیه را به نحوی تنبیه کند و به‌خصوص با توسل به ناتو به این هدف خود برسد. اما اروپایی‌ها دیدگاه متعادل‌تری درخصوص علل بروز این مناقشه داشتند و معتقد بودند که دولت گرجستان هم در بروز تنش‌ها در اوستیای جنوبی بی‌تقصیر نبوده. به همین دلیل اروپا سعی نکرد از این جریان به‌عنوان بهانه‌ای برای کاهش سطح روابط خود با روسیه استفاده کند. اتحادیه اروپا حتی سعی کرد راه بهبود مناسبات روسیه با ناتو را نیز هموار کند. اما آمریکا بازی را با دست بسته ادامه داد زیرا موضع اولیه‌اش مانع از تغییر مواضع بعدی‌اش شده بود. حالا هم که باراک اوباما به قدرت رسیده خیلی از مشکلات سابق در روابط روسیه با آمریکا به قوت خود باقی هستند. یکی از آنها گسترش ناتو است و عضویت احتمالی اوکراین و گرجستان در این پیمان به‌شدت خشم روسیه را برخواهد انگیخت. دولت بوش در این راستا نه راه پس داشت و نه راه پیش. حالا هم نمی‌توان انتظار داشت که اجلاس آینده ناتو در ماه آوریل دردی را دوا کند و ناگهان معجزه‌ای در دولت اوباما رخ دهد.
و در این میان تکلیف استقرار سیستم دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک چه خواهد شد؟
گفتنش سخت است. اوباما در زمان تبلیغات انتخاباتی خود تاکید کرده بود که به صورت کامل از استقرار سپر دفاع موشکی در اروپای شرقی صرف‌نظر نخواهد کرد اما جدول زمان‌بندی اجرای آن را به تاخیر خواهد انداخت. حالا روسیه اعلام کرده که برنامه استقرار موشک خود در کالینینگراد را به حال تعلیق درمی‌آورد و پنتاگون هم هنوز برای استقرار سپر دفاع موشکی در لهستان و جمهوری چک آمادگی ندارد. با این ترتیب می‌توان منتظر تحولات نسبی بود. ‌
فکر می‌کنید احتمال تعلیق این برنامه از سوی دولت اوباما وجود داشته باشد؟
در همان زمانی هم که جورج بوش برنامه استقرار سپر دفاع موشکی را پیش می‌برد خیلی‌ها به رویکرد او انتقاد داشتند و می‌گفتند آمریکا صرفا با لهستان و جمهوری چک مذاکره کرده و بدون در نظر گرفتن ناتو و نیز روسیه، کار خودش را پیش برده. اما حالا هم نباید منتظر لغو این برنامه بود. همه چیز به شرایط موجود بستگی دارد.
بعضی‌ها معتقدند کاهش شدید قیمت نفت به اقتصاد روسیه ضربه شدیدی زده و باعث تعدیل موضع تقابلی روسیه خواهد شد. با این نظر موافقید؟
در این شرایط از لحاظ تامین منابع نظامی به روسیه فشار خواهد آمد. احتمالا روسیه با این ترتیب سیاست محتاطانه‌تری را در پیش خواهد گرفت.

فرزانه سالمی

منبع : روزنامه اعتماد ملی