جنگ سرد نو

روسیه و هند به دنبال افزایش توان نظامی به منظور ارتقای جایگاه‌شان در عرصه جهانی هستند.
● مسکو به دنبال تثبیت قدرت
به باور کارشناسان مسایل بین‌المللی، استراتژی جدید ”مشارکت و مقاومت“ که روسیه در سیاست خارجی خود در عرصه نظامی، سیاسی و اقتصادی در پیش گرفته، بیانگر آن است که مسکو به دنبال تثبیت قدرت سه‌گانه خود در جهان است.
دستور سال گذشته پوتین در خصوص از سرگیری پرواز هواپیماهای بمب‌افکن استراتژیک روسیه، برای نخستین بار پس از پایان جنگ سرد، پیام جدیدی را برای غرب مخابره کرد: روزهای نادیده گرفتن روسیه به عنوان یک نیروی جهانی دیگر به پایان رسیده است. حمله اخیر روسیه به زمین‌های بازی قبلی خود در اوستیا و آبخازیا، چماق نظامی این کشور را آشکار کرد.
هرچند کاخ سفید در تلاش برای پنهان کردن نگرانی‌های خود، تصمیم روسیه را مبنی بر از سرگیری پرواز بمب افکن‌های دور برد اقدامی کم اهمیت دانسته، ولی برخی کارشناسان، پرواز این بمب‌افکن‌های راهبردی را نشانه ورود به جنگ سرد توصیف می‌کنند - جنگ سرد تازه‌ای که روسیه در آن کارت‌های جدیدی برای بازی و اعمال فشار بر رقبایش در غرب دارد.
طبق اخبار منتشره، روسیه قصد دارد تا سال ۲۰۲۵ میلادی، تولید جنگنده – بمب‌افکن‌های خود را به دو برابر میزان کنونی برساند و این افزایش شامل تولید بیشتر موشک‌های هسته‌ای و تانک نیز می‌شود. این اقدامات روسیه باعث می‌شود تا قدرت نظامی مسکو پس از جنگ سرد به بیشترین میزان خود برسد. کارشناسان سیاسی و نظامی معتقدند روسیه از این اقدامات خود چند هدف را دنبال می‌کند که مهمترین این اهداف را در بعد خارجی، می‌توان نشان دادن این نکته به غرب که روسیه هنوز به عنوان یک قدرت بزرگ جهانی مطرح است، خلاصه کرد. در این میان، نکته‌ای که باعث نگرانی آمریکا و سایر کشورهای غربی شده، این است که روسیه قصد دارد برخی از تولیدات نظامی خود را به لیست فروش تجهیزات نظامی اضافه کند. در حقیقت،کرملین با رهبری پوتین و بهره‌گرفتن از منابع غنی انرژی خود، دیگر از بحران‌هایی که پس از فروپاشی شوروی سابق با آن مواجه بود رهایی یافته و قصد دارد بار دیگر به عنوان قدرتی قابل تأمل در برابر آمریکا بایستد. گواه این تلاش، افزایش ۴ برابری هزینه‌های نظامی روسیه، در بازه زمانی سال‌های ۲۰۰۰ تا ۲۰۰۶ میلادی و همچنین، افزایش صادرات تسلیحات روسیه به حدود هشتاد کشور جهان است. موضوع دیگری که باید در خصوص تلاش روسیه برای افزایش قدرت تسلیحاتی‌اش در نظر داشت، برنامه‌های جاه‌طلبانه این کشور برای توسعه توان رزمی خود در ماورای زمین و اقیانوس‌ها است. بنابر آمار موجود، روسیه قصد دارد برای توسعه نیروی هوایی، امکانات فضایی و سیستم ناوبری ماهواره‌ای خود ”گلوناس،“ تا سال ۲۰۱۰ مجموعاً ۲۰ ماهواره را به فضا پرتاب کند. سیستمی که روس‌ها آن را در رقابت با سیستم ناوبری جی‌پی‌اس آمریکا و ”گالیه“ اروپا طراحی کرده‌اند و قصد دارند تا در مواقع حساس، سیستم موشکی خود را با آن هدایت کنند.‌ ‌
در مورد دریاها و اقیانوس‌ها نیز روس‌ها قصد دارند با سودهای هنگفتی که از افزایش قیمت انرژی در جهان به دست آورده‌اند، نیروی دریایی خود را از طریق دستیابی به نسل جدیدی از ناوهای هواپیمابر به شدت تقویت کنند. این موضوع از آن جهت حایز اهمیت است که روسیه در حال حاضر تنها یک ناو هواپیمابر به نام ”کوزنتسوو“ دارد ولی بنابر اظهارات ولادیمیر ماسورین، فرمانده نیروی دریایی روسیه، این کشور قصد دارد در دو دهه آینده، شش ناو هواپیمابر هسته‌ای تولید کند.
● در جنوب آسیا، هند، در مسیر نظامی‌گری
هند، همزمان با رشد قدرت اقتصادی خود در تلاش است تا توان نظامی خود را متناسب با آن افزایش دهد. کارشناسان مسایل نظامی انتظار دارند این کشور در طول پنج سال آینده، رقمی در حدود ۴۰ میلیارد دلار، غیر از بودجه سالانه تسلیحاتی خود، برای به دست آوردن سلاح‌های پیشرفته هزینه کند. سلاح‌های مورد نظر هند، تسلیحات مختلفی مانند جت‌های جنگنده، توپخانه، زیردریایی و تانک را دربر می‌گیرد. این کشور، در زمان اتحاد جماهیر شوروی با همکاری این کشور زرادخانه خود را شکل داده بود و به نظر می‌رسد در حال تبدیل شدن به یکی از بزرگترین بازارهای تسلیحاتی در جهان باشد. رویه جدید هند در هزینه کردن بودجه‌های کلان برای تسلیحات نظامی، نشان‌دهنده تغییر نگرش این کشور نسبت به موقعیت خود است. آدمیرال سورش مهتا، فرمانده نیروی دریایی هند در کنفرانسی که در ماه ژوییه در دهلی نو برگزار شد، عنوان کرد که هند مانند هر کشور رو به پیشرفت دیگری در آرزوی به دست آوردن جایگاه خود در عرصه جهانی است. این مسأله زمانی اهمیت بیشتری پیدا می‌کند که به دیدگاه هند برای تبدیل شدن به پلیس آب‌های مجاور این کشور، به خصوص اقیانوس هند، پی‌ببریم.
تلاش هند برای تقویت نقش خود در برقراری امنیت دریاها در شرایطی صورت می‌گیرد که نیروی دریایی هند در حال حاضر از ناو هواپیمابر INS Viraat استفاده می‌کند که در سال ۱۹۵۹ وارد ناوگان نیروی دریایی سلطنتی انگلیس شد و در سال ۱۹۸۲ در جنگ انگلیس با آرژانتین بر سر جزایر فالکلند مورد استفاده قرار گرفت. این کشور نیز همانند سایر کشورها که قصد دارند اولین تلاش خود را برای ساخت یک ناو هواپیمابر بومی تجربه کنند، با مشکلات زیادی برای ساخت ناو هواپیمابر ۳۷ هزار تنی کلاس ویکرنت مواجه است که تاکنون ۳۰۰ میلیون دلار هزینه آن شده و قرار است در خلال سال‌های ۲۰۱۲ - ۲۰۱۱ به نیروی دریایی این کشور تحویل شود. با این حال این پروژه جاه‌طلبانه نشان‌دهنده افزایش قابلیت‌های کشتی‌سازی در جهانی است که تاکنون فقط آمریکا، انگلستان، روسیه، ایتالیا و فرانسه در آن قابلیت ساخت ناوهای هواپیمابر را داشتند. البته تلاش هند برای تکمیل پروژه ساخت ناو هواپیمابر به راحتی پیش نمی‌رود و به دلیل هزینه‌های سربه فلک کشیده و کمبود مواد و تجهیزات لازم برای ساخت، بعید به نظر می‌رسد که این کشور بتواند تا قبل از فرا رسیدن سال ۲۰۱۵ میلادی، ساخت اولین ناو هواپیمابر خود را تکمیل کند. تلاش هند برای تبدیل شدن به یک قدرت دریایی، از آن جهت برای دهلی نو حایز اهمیت است که چین از سال ۱۹۹۹ به بعد، آرام ولی بی‌صدا توان نظامی خود را در اقیانوس هند به مرحله‌ای رسانده است که می‌تواند علاوه بر هند، تهدیداتی جدّی را متوجه ایالات متحد آمریکا، ژاپن و استرالیا کند. در حقیقت، واقعیت این است که هند از سال ۱۹۹۹ به بعد، به واسطه گسترش روابط نظامی و سیاسی خود با ایالات متحد آمریکا تبدیل به هدف شماره یک پکن شده است.

منبع : ماهنامه اقتصاد ایران