لاک ناخن، سوهان سلامت

شما خانم محترم، اگر از لاك برای ناخن‌تان استفاده كرده‌اید، آیا تا به حال دربارهِ موادی كه در آن وجود دارد از كسی پرسیده‌اید؟ می‌دانید چه مواد شیمیایی در آن وجود دارد؟
شاید بسیاری تصور می‌كنند كه رنگ‌آمیزی و آرایش ناخن مخصوص بانوان سال‌های اخیر است و گذشتگان ما حداكثر از حنا و رنگ‌های طبیعی معدودی برای زیبا ساختن ناخن‌های خود استفاده می‌كردند اما خوب است بدانیم كه تاریخچه رنگ كردن ناخن‌ها به حدود سه هزار سال پیش از میلاد مسیح بازمی‌گردد.
● آن سوی دیوار چین
چینی‌ها برای این كار از رنگی استفاده می‌كردند كه از مخلوط صمغ عربی، سفیده تخم‌مرغ، ژلاتین و موم زنبور عسل ساخته شده بود. آنها گل رز كوبیده شده را نیز به این مخلوط اضافه می‌كردند تا به آن رنگ دهند. چنین مخلوطی وقتی برای چند ساعت روی ناخن گذاشته می‌شد، رنگی قرمز یا صورتی ایجاد می‌كرد.
● سرزمین اهرام ثلاثه
مصری‌ها نیز از رنگ‌های قهوه‌ای- قرمز گیاه حنا برای رنگ كردن ناخن‌ها و نیز نوك انگشتان خود استفاده می‌كردند. در آن روزگار، وضعیت ناخن‌ها، وضعیت اجتماعی و مالی افراد را مشخص می‌كرد. به طور مثال تزیین یا براق كردن ناخن‌ها، تنها از عهده اشراف‌زادگان ثروتمند برمی‌آمد. چنین افرادی، گاهی ناخن‌های خود را با طلا و نقره نیز می‌آراستند و این امر را نشانه اشراف‌زادگی خود به حساب می‌آوردند. مصری‌ها نیز برای نشان دادن رتبه اجتماعی خود، از رنگ‌های گوناگونی در ناخن‌های خود استفاده می‌كردند. نفرتی‌تی، ملكه معروف مصری، ناخن‌های دست و پایش را به رنگ قرمز درمی‌آورد و جالب اینكه در آن زمان، زنان دیگر حق استفاده از رنگ قرمز را در ناخن‌هایشان نداشتند و تنها می‌توانستند از انواع كم‌رنگ‌تر استفاده كنند.
● عصر حاضر
بعدها در حدود قرن ۱۹ میلادی، افراد ناخن‌های خود را توسط روغن‌های معطر قرمز می‌كردند و سپس با یك تكه چرم آنها را براق می‌كردند. لاك‌هایی با شكل و شمایل كنونی در حدود سال‌های ۱۹۲۰ به بازار عرضه شد و با استقبال زنان از آنها، بازار پر رونقی در این صنعت شكل گرفت.
مواد تشكیل‌دهنده لاك‌های ناخن، عموما فتالات‌ها، حلال‌ها و فرمالدیید هستند كه به این مواد، رنگ‌ها و سایر نگه‌دارنده‌ها نیز افزوده می‌شوند. بسیاری از سازمان‌های بهداشتی، این مواد را برای سلامت انسان‌ها خطرناك می‌دانند و بعضی دیگر، مردم را مطمئن می‌سازند كه آنها سالم هستند و هیچ خطری ندارند.
● فتالات‌ها
فتالات‌ها گروهی از مواد صنعتی هستند كه در سال ۱۹۳۰ اختراع شدند و امروزه در صنایع بسیاری كاربرد دارند. از معروف‌ترین آنها، دی‌بوتیل فتالات یا است كه باعث انعطاف‌پذیری لاك‌ها و جلوگیری از لب پر شدن آنها می‌شود.
دی‌بوتیل فتالات در لوسیون‌ها، بعضی شامپوها و بسیاری از محصولات آرایشی بهداشتی به كار می‌رود و درباره ایمنی آن تحقیقات زیادی صورت نگرفته است. البته در سال‌های اخیر تحقیقات تازه‌ای روی آن انجام شده است و در حیوانات آزمایشگاهی كه در معرض دی‌بوتیل فتالات قرار می‌گرفتند، نقایص جنینی به خصوص در سیستم تناسلی حیوانات نر دیده شد. به همین علت در جواب اینكه آیا مصرف لاك در دوران حاملگی ضرر دارد یا نه، به تازگی عنوان شده است كه زنان به خصوص در دوران حاملگی و شیردهی بهتر است از مصرف لاك‌هایی كه در آنها از دی‌بوتیل فتالات استفاده شده، خودداری كنند.
به تازگی تحقیقی روی ۳۰۰ نفر مرد و زن ۲۰ تا ۶۰ ساله انجام شد و جالب اینكه در بدن تمام این افراد دی‌بوتیل فتالات پیدا شد. میزان این ماده به خصوص در زنان ۱۵ تا ۴۵ ساله بالاتر بود. این امر احتمالا به دلیل مصرف بیشتر لوازم آرایش و لاك‌ها در این گروه سنی از زنان است.
● فرمالدیید
فرمالدیید یكی از مواد شیمیایی است كه در فرمول بیشتر لاك‌ها به عنوان نگه‌ دارنده به كار می‌رود و ممكن است برای سلامت انسان‌ها مضر باشد.
فرمالدیید یك تركیب شیمیایی آلی فرار با بوی قوی است كه در صنعت به خصوص در ساخت پلاستیك‌ها و چسب‌های صنعتی مثل چسب‌های كاغذ دیواری یا چسب‌های پاركت‌ها به كار می‌رود. تنفس این ماده، مشكلات تنفسی شبیه به آسم، سرگیجه و گیجی ایجاد می‌كند و از آنجا كه باعث ایجاد حساسیت می‌شود، آب‌ریزش چشم، سردرد و تهوع را نیز در افراد به وجود می‌آورد.
● حلال‌ها
تولوئن یكی از حلال‌های معروف در لاك‌ها است كه باعث یكنواختی لاك می‌شود. گفته شده كه این ماده شیمیایی كه از مشتقات نفتی است، ممكن است سرطا‌ن‌زا باشد. این ماده نیز بر اثر استنشاق و یا تماس با پوست، گیجی یا حساسیت پوستی ایجاد می‌كند.
در بسیاری از افراد كه در سالن‌های زیبایی به طور دایم با لاك‌ها سروكار دارند، مشكلات زیاد حساسیتی یا ریوی دیده شده است. توصیه شده كه در این سالن‌ها حتما از تهویه‌های قوی استفاده شود و این افراد در هنگام بارداری تا حد ممكن به این محیط‌ها نروند. البته بعضی لاك‌های سالم هم وجود دارند كه در ساختمان‌ آنها از دی‌بوتیل فتالات یا فرمالدیید استفاده نشده است. یكی از آنها لاكی با پایه آب و مخلوطی تهیه شده از عسل است. این لاك، مواد شیمیایی بحث‌انگیز را ندارد اما اشكال آن، این است كه چند ساعت وقت می‌برد تا خشك شود و اگر این زمان را صرف نكنیم، زود از روی ناخن كنده می‌شود. مصرف چنین لاكی وقت‌گیر است ولی شاید ارزش امتحان كردن را داشته باشد.
در سال‌های اخیر با اعتراضاتی كه مصرف‌كننده‌ها و گروه‌های گوناگون و فشاری كه این گروه‌ها بر كارخانه‌های سازنده لاك و سایر محصولات آرایشی وارد كردند، بعضی سازنده‌ها اعلام كردند كه تولوئن و فرمالدیید را از محصولات خود حذف كرده و دی‌بوتیل فتالات را نیز به زودی حذف خواهند كرد. البته این مساله فعلا به طور داوطلبانه و تنها از سوی بعضی كارخانه‌های معروف اعلام شده و بسیاری كارخانه‌ها هنوز از همین مواد در محصولات خود استفاده می‌كنند و متاسفانه در بسیاری موارد حتی نام این مواد را نیز روی برچسب محصول درج نمی‌كنند.
اتحادیه اروپا به تازگی استفاده از فرمالدیید و دی‌بوتیل فتالات را در محصولات آرایشی ممنوع كرده است اما در آمریكا هنوز قانونی در این مورد وضع نشده است. FDA در آمریكا بر مواد شیمیایی موجود در لوازم آرایشی، كنترل چندانی ندارد و نمی‌تواند كارخانه‌ها را مجبور كند كه قبل از فروختن كالاهایشان روی مواد تشكیل‌دهنده آنها آزمایش‌های ایمنی را انجام دهند و تنها پس از مصرف، اگر مشكلی پیش بیاید، محصول موردنظر را از بازار جمع‌آوری خواهد كرد. در هر صورت پس از اطلاع از وجود چنین موادی در لاك‌ها، استفاده از آن را به عهده خودتان می‌گذاریم. شاید ارزش داشته باشد كه پول بیشتری صرف كنیم و از محصولاتی استفاده كنیم كه از مواد شیمیایی كمتر یا كم خطرتری برای تولیدشان استفاده می‌شود.

منبع : روزنامه سلامت