یکشنبه, ۱۶ دی, ۱۴۰۳ / 5 January, 2025
مجله ویستا
عوارض ناشی از تب مالت
آنچه بیماری بروسلوز را در ایران نسبت به سایر کشورهامتمایز می‌نماید اپیدمیولوژی (همه‌گیری) آن است، چرا که‌کشاورزی، دامپروری، زندگی روستایی و عشایری مردم چنان‌به یکدیگر گره خورده است که گویی قصد جدایی ندارد. هنوزآغل و چادر گاو و گوسفند در کنار اتاق و چادر صاحبان آنهادایر می‌شود و به محض تولد بره، بزغاله یا گوساله، کودکان‌خردسال آنها را در آغوش گرفته نوازش می‌کنند و از شیر،ماست، پنیر و خامه آلوده تغذیه می‌کنند و در صورت شب‌ادراری مجبور به خوردن طحال و بیضه آلوده حیوانات‌می‌شوند! در چنین اوضاعی کشاورز روستایی ممکن است درفصل کاشت به دلیل ابتلا به بروسلوز زمینگیر شود و یا درفصل برداشت قدرت و توان خود را از کف بدهد. و از این‌گذشته هنوز لبنیات محلی غیرپاستوریزه در شهرها خریدارفراوان دارد.
به هر حال، تا کنون سرایت بیماری از فرد بیمار به سالم گزارش‌نشده و احتمالا انسان بیمار نمی‌تواند منشا آلودگی محیط وجامعه باشد. در حال حاضر دامها به عنوان کانون اصلی انتشاربیماری مورد توجه هستند و وجود بیماری در گله‌های گاو وگوسفند و بز نه تنها عاملی برای سرایت بیماری به انسان‌می‌باشد، بلکه از بعد اقتصادی با کاهش بازده تولید در گله‌هااثرات مخربی روی
راهکارهای اساسی برنامه‌های کنترل بیماری‌و اهمیت اقتصادی آن:
محو کانون‌های عفونت زا و ایجاد ایمنی در دامهای سالم‌راههای اساسی برنامه‌های کنترل بیماری می‌باشد. جهت این‌امر (کنترل، مبارزه و ریشه‌کنی) دو اقدام مهم «تست وکشتار» و «واکسیناسیون دامهای حساس» انجام می‌شود.
۱) اصول تست و کشتار با انجام خونگیری از کلیه‌دام‌های مورد نظر (گوسفند، بز، گاو) و بررسی میزان تیترآنتی‌کور ناشی از تماس دام با عامل مولد بیماری و تشخیص‌دام‌های بیمار و اعزام آنها به کشتارگاه عملی می‌گردد. با توضیح‌این که به ازای هر دام مبتلای کشتار شده مبلغی به عنوان‌غرامت (که معمولا کافی نیست) نیز پرداخت می‌گردد. این امربه منظور کاهش میزان آلودگی در دامداریها صورت می‌پذیردتا اقدام بعدی یعنی واکسیناسیون با موفقیت لازم همراه باشد.
۲ ) دامهای حساس شامل گوساله‌ها، بره و بزغاله‌ها درسنین قبل از بلوغ با واکسن S۱۹ (گوساله) REVI (بره،بزغاله) برای یک بار در عمر اقتصادی دام مورد واکسیناسیون‌قرار می‌گیرند و با این مایه‌کوبی سطح ایمنی مناسبی در مقابل‌بیماری ایجاد می‌شود.
۳) اثرات اقتصادی تب مالت را می‌توان این گونه نشان‌داد. اجرای طرح واکسیناسیون دامها در استان خراسان باعث‌کاهش میزان آلودگی به میزان ۴/۶ درصد از سال ۱۳۶۸ (۸/۹درصد) تا سال ۱۳۷۱ (۴/۳ درصد) شده است. با توجه به اینکه آمار گوسفند و بز خراسان حدود ۱۲ میلیون می‌باشد و اینکه حدود ۶۰ درصد آمار دامی را دامهای مولد تشکیل می‌دهندو حدود ۷۰ درصد دامهای مولد، همه ساله آبستن می‌شوند وحدود ۴۰ درصد دامهای مبتلا به بروسلوز دچار سقط جنین‌می‌شوند، بنابراین تعداد بره و بزغاله‌ای را که از سقط آنها بر اثراجرای این برنامه جلوگیری شده است می‌توان این گونه‌محاسبه کرد:
۹۲۷۳۶ = ۴۰% ‚ ۷۰% ‚ ۶۰% ‚ ۴/۶% ‚ ۱۲/۰۰۰/۰۰۰
اگر هزینه هر بره یا بزغاله در سن چهار ماهگی یعنی تا سنی که‌برای نگهداری آنها دامدار هزینه اضافه متقبل نمی‌شود۴۰۰۰۰ ریال در نظر گرفته شود، هزینه صرفه‌جویی شده برای‌بره‌های نجات یافته از سقط عبارت است از :
۳۷۰۹۴۴۰۰۰۰ = ۴۰۰۰۰ ‚ ۹۲۷۳۶
کاهش شیر در میش یا بز در صورت سقط حداقل در یک‌دوره شیرآوری به میزان ۳۰ کیلوگرم می‌باشد. اگر ارزش هرکیلو شیر را ۳۰۰ ریال در نظر بگیریم مبلغ صرفه‌جویی ازکاهش شیر دامها در سال عبارت است از:
۸۳۴۶۲۴۰۰۰=۳۰۰‚۳۰‚۹۲۷۳۶
برآورد ریالی نتایج کلی کاهش آلودگی در سال عبارت است‌از:
۴۵۴۴۰۶۴۰۰۰=۸۳۴۶۲۴۰۰۰+۳۷۰۹۴۴۰۰۰۰
نتایج نشان داده است کاهش آلودگی در دامها باعث کاهش‌واضح تعداد بیماران مبتلا به بروسلوز در همین سال‌ها شده‌است، که اگر هزینه‌های درمان، از کار افتادگی و... مبتلایان رابه این رقم اضافه کنیم اهمیت برنامه‌های کنترل بیشتر درک‌می‌گردد.
● عوارض بروسلوز
شیوع عوارض بروسلوز بین ۱ - ۳۰ درصد است و بین بیماران‌مبتلا به بروسلا ملی تنسیس چون بیماری‌زایی بیشتری داردعوارض بیشتری نیز ایجاد می‌کند; بطور کلی با به تأخیرانداختن درمان بیش از ۶۰ روز عوارض بیماری در هر ارگانی‌دیده می‌شود. گسترش باکتری به خون در ایجاد عوارض‌دخالت دارد، ولی بعضی عوارض بیماری مربوط به واکنش بدن‌نسبت به آنتی ژن میکروب بروسلا می‌باشد.
▪ استخوان‌ها و مفاصل
اختلالات مفصلی شایع‌ترین عارضه بروسلوز است و در ۲۰درصد تا ۶۰ درصد بیماران اتفاق می‌افتند. التهاب مفصل دراکثر بیمارانی که از درد کمر شاکی هستند دیده می‌شود. التهاب‌چرکی مفصل و التهاب واکنش ایجاد شده ممکن است به‌مفاصل بزرگ و کوچک گسترش پیدا کند، ولی در مفاصل‌بزرگ (مثل مفصل لگن، زانو، آرنج) شایعتر است.
عفونت استخوان در بروسلوز نادر است و معمولا در مهره‌های‌کمری دیده می‌شود، مداخله جراحی به جز در مورد تخلیه‌آبسه‌های اطراف مهره‌های کمری به ندرت مورد نیاز است.
▪ کبد و کیسه صفرا
کبد احتمالا همیشه در بروسلوز درگیر می‌شود، اما اغلب بدون‌نشانه است. بزرگی کبد در ۲۰ - ۳۰ درصد بیماران اتفاق‌می‌افتد. تست‌های عملکردی کبد در آزمایش‌های متوالی‌تغییراتی را نشان خواهد داد، ولی زردی واضح نادر است.عامل بروسلوز در نمونه‌برداری کبد بیمارانی که تست‌عملکردی طبیعی نیز دارند، دیده شده است.
هپاتیت بروسلوزی کاملا با درمان بهبود پیدا می‌کند و سی روزبعد از هپاتیت بروسلوزی معمولا اتفاق نمی‌افتد.
آبسه‌های چرکی ناشی از بروسلوز، کبد و طحال در بروسلاکانیس شایعتر است.
التهاب کیسه صفرا ناشی از بروسلوز یکی دیگر از عوارض‌نادر بروسلوز است.
▪ دستگاه گوارش
عوارض جهاز هاضمه در بیش از ۷۰ درصد بیماران بروسلوزی‌دیده می‌شود و نشانه‌های آن شامل تهوع، استفراغ، کاهش‌وزن، یبوست، اسهال و درد شکم می‌باشد.
بروسلوز روده‌ای ممکن است شبیه حصبه باشد با تظاهرات‌بالینی عمومی که تظاهرات گوارشی در آن واضحتر است.
التهاب حاد روده کوچک و بزرگ در بروسلوز نوع ملی‌تنسیس دیده می‌شود.
▪ خون
تظاهرات خونی بروسلوز شامل کم خونی، کاهش پلاکت‌ها،کاهش سلول‌های سفید خون و اختلالات انعقادی می‌باشد.
▪ قلب و عروق
اندوکاردیت (التهاب پوشش داخلی قلب) در کمتر از ۲ درصدبیماران بروسلوزی اتفاق می‌افتد و اغلب شایع‌ترین عارضه‌ای‌است که باعث مرگ این بیماران می‌شود.
▪ سیستم اعصاب
بروسلوز باعث سردرد و افسردگی در اکثر بیماران می‌شود. هرچند درگیری سیستم اعصاب مرکزی در کمتر از ۵ درصدبیماران اتفاق می‌افتد. سندرم‌های عصبی (شامل التهاب‌پرده‌های مغزی، اختلالات اعصاب محیطی و آنوریسم مغزی واتساع قطعه‌ای از یک رگ خونی که مربوط به ضعف یا نقص‌جدار آن در نتیجه بیماری یا آسیب است) در بروسلوز گزارش‌شده است.
بروسلا ملی تنسیس نسبت به سایر گونه‌ها بیشتر مسؤول‌عوارض عصبی می‌باشد. گرفتاری زوج هشت عصب‌جمجمه‌ای موجب کری یک طرفه یا دو طرفه و علایم وزوزگوش می‌شود. اعصاب جمجمه‌ای دیگری که درگیر می‌شوندزوج ۲-۴-۶ می‌باشد. بنابراین ممکن است منجر به اختلال‌بینایی به صورت گذرا و یا ندرتا دایمی گردد. باید توجه داشت‌که افسردگی و اضطراب، تحریک‌پذیری و دمانس (زوال‌عقل) می‌توانند از عوارض بروسلوز باشند و در هر بیماری باعلایم افسردگی باید به دو بیماری فکر کرد:
۱) بروسلوز
۲) کم کاری تیروئید
در گرفتاری اعصاب محیطی گرفتاری عصب سیاتیک شایعتراست.
▪ پوست و بافت نرم
شیوع عوارض پوستی از ۱۱-۱/۵ درصد گزارش شده است. باتوجه به ورود میکروب بروسلا از طریق خراش جلدی عوارض‌جلدی به صورت ضایعات پوستی بخصوص روی بازو ممکن‌است دیده شود. این ضایعات ممکن است به صورت راشهای‌سرخکی شکل یا پتشی یا کهیری شکل و خارش دار باشند;علت آن را حساسیت به آنتی‌ژن‌های بروسلا می‌دانند. ایجادزخم‌های مزمن به دلیل تلقیح میکروب بروسلا در کارگران‌کشتارگاه مورد توجه قرار گرفته است و توانسته‌اند بروسلا رااز ترشحات زخم جدا نمایند.
▪ دستگاه ادراری تناسلی
اختلالات کلیوی نادر است اگر چه پیلونفریت (التهاب کلیه ولگنچه)، گلومرونفریت (التهاب دوطرفه و غیرچرکی کلیه که‌در درجه اول گلومرول‌ها را فرا گرفته است) موضعی و منتشرو آبسه‌های کلیوی در بروسلوز گزارش شده، ولی اورکیت(التهاب بیضه) خیلی شایع است و در ۲۰ درصد بیماران مرددیده می‌شود.
عقیمی در بروسلوز کمتر از اریون دیده می‌شود. التهاب‌پروستات از عوارض نسبتا نادر است که با علایم تکرر ادرار واحساس درد در دفع ادرار خودنمایی می‌کند. در زنان دردهنگام قاعدگی، قطع قاعدگی، و اختلال در خونریزی و سیکل‌قاعدگی. التهاب دهانه رحم، التهاب رحم و لوله‌های رحمی وآبسه‌های لگنی ممکن است دیده شود. بروسلوز در طی‌حاملگی انسان می‌تواند به سقط بینجامد.
▪ عوارض چشمی
یکی از راههای ورود عامل بروسلوز به بدن ملتحمه چشم‌است; بنابراین التهاب چشم از تظاهرات آن می‌باشد که در نوع‌ملی تنسیس شایعتر است. گرفتاری صلبیه، شبکیه حتی‌گرفتاری عصب بینایی ممکن است در بروسلوز دیده شود. ازعوارض نادر چشمی گلوکوم (آب سیاه) می‌باشد که موجب‌درد و افزایش فشار چشم می‌گردد.
▪ عفونت عودکننده
بیماران بروسلوز بعد از درمان حتی در کشورهای غربی تا ۱۰درصد دچار عود می‌شوند; این امر احتمالا به علت وضعیت‌داخل سلولی عامل بروسلوز است که باعث حفظ آن در مقابل‌برخی آنتی‌بیوتیک‌ها و مکانیسم دفاعی میزبان می‌شود. عوداغلب در عرض چند ماه پس از عفونت اولیه رخ می‌دهد ولی‌ممکن است تا دو سال پس از درمان به ظاهر موفق نیز اتفاق‌افتد. در افرادی که احتمال بروز این عفونت بالاست تشخیص‌یا شناسایی عود بیماری از آلوده شدن مجدد انسان با عامل‌بروسلوز کار دشواری است.
● خلاصه مقاله
بروسلوز یک بیماری عفونی است که در انسان به شکل تب‌مالت و در دامها به صورت سقط جنین تظاهر می‌کند. مهمترین‌راه ورود میکروب به بدن حیوان از طریق دستگاه گوارش‌است که به وسیله علوفه آلوده و زباله به حیوان سرایت می‌کندو باعث شیوع بیماری می‌گردد. کارکنان کشتارگاهها،فروشگاههای گوشت، دامداریها بیشتر در معرض ابتلا به این‌بیماری هستند. این بیماری در گاو، خوک، بز و گوسفندمشاهده می‌گردد.
بیماری از طریق مصرف شیرآلوده به صورت خام وفرآورده‌های شیری آلوده از طریق لوله گوارش به انسان‌سرایت می‌کند، ولی گوشت و فرآورده‌های گوشتی کمتر منشأآلودگی می‌باشند.
علایم تشخیصی: در دامها به صورت سقط جنین و درانسان تب مواج یا دیوانه یا تب مالت ظاهر می‌گردد.
● پیشگیری:
۱) مصرف شیر پاستوریزه یا جوشانیدن شیر به مدت ۲۰ دقیقه.
۲) از مصرف شیر حیوانی که تازه سقط جنین کرده خودداری‌شود.
۳) از مصرف پنیر و خامه غیرپاستوریزه پرهیز گردد.
۴) پنیر تازه و بی‌نمک را باید حدود ۲ ماه قبل از مصرف در آب‌نمک قرار داد.
۵) قبل از دوشیدن شیر دام باید حتما پستان دام و اطراف آن رابا آب و صابون بخوبی شستشو داد.
۶) ظروف مخصوص دوشیدن شیر بایستی دربدار و قبلا خوب‌شستشو داده شود.
۷) ضدعفونی اصطبل‌های آلوده
۸) واکسیناسیون دامها علیه این بیماری
۹) رعایت بهداشت در هنگام جاروب کردن اصطبل و طویله
۱۰) جفت و بقایای جنین سقط شده را باید سوزاند.
۱۱) گوشت حیوانات مبتلا در صورت خوب پخته شدن قابل‌مصرف است.
دکتر محمد صالح سلطانخواه،
دکتر مرضیه طبسی،
مهندس ماشاءا... تفقدی
منابع :
۱ - بررسی طرح ملی مبارزه با بیماری‌های سل و بروسلوز در استان‌خراسان - شبکه دامپزشکی استان خراسان
۲ - بانک اطلاعاتی اولین کنگره سراسری بروسلوز در ایران، دانشگاه‌علوم پزشکی شهرکرد
۳ - بنت، پلوم، ترجمه شهیدزاده - احمد، آرکلیان - کارن، میناسیان‌سیلیا، بیماری‌های عفونی طب داخلی سیسیل، انتشارات حیان
دکتر مرضیه طبسی،
مهندس ماشاءا... تفقدی
منابع :
۱ - بررسی طرح ملی مبارزه با بیماری‌های سل و بروسلوز در استان‌خراسان - شبکه دامپزشکی استان خراسان
۲ - بانک اطلاعاتی اولین کنگره سراسری بروسلوز در ایران، دانشگاه‌علوم پزشکی شهرکرد
۳ - بنت، پلوم، ترجمه شهیدزاده - احمد، آرکلیان - کارن، میناسیان‌سیلیا، بیماری‌های عفونی طب داخلی سیسیل، انتشارات حیان
منبع : سایت دام‌آوران
ایران مسعود پزشکیان دولت چهاردهم پزشکیان مجلس شورای اسلامی محمدرضا عارف دولت مجلس کابینه دولت چهاردهم اسماعیل هنیه کابینه پزشکیان محمدجواد ظریف
پیاده روی اربعین تهران عراق پلیس تصادف هواشناسی شهرداری تهران سرقت بازنشستگان قتل آموزش و پرورش دستگیری
ایران خودرو خودرو وام قیمت طلا قیمت دلار قیمت خودرو بانک مرکزی برق بازار خودرو بورس بازار سرمایه قیمت سکه
میراث فرهنگی میدان آزادی سینما رهبر انقلاب بیتا فرهی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سینمای ایران تلویزیون کتاب تئاتر موسیقی
وزارت علوم تحقیقات و فناوری آزمون
رژیم صهیونیستی غزه روسیه حماس آمریکا فلسطین جنگ غزه اوکراین حزب الله لبنان دونالد ترامپ طوفان الاقصی ترکیه
پرسپولیس فوتبال ذوب آهن لیگ برتر استقلال لیگ برتر ایران المپیک المپیک 2024 پاریس رئال مادرید لیگ برتر فوتبال ایران مهدی تاج باشگاه پرسپولیس
هوش مصنوعی فناوری سامسونگ ایلان ماسک گوگل تلگرام گوشی ستار هاشمی مریخ روزنامه
فشار خون آلزایمر رژیم غذایی مغز دیابت چاقی افسردگی سلامت پوست